Фестываль беларускамоўнай рэкламы і камунікацыі AD.NAK! традыцыйна звяртае ўвагу не толькі на ўжыванне беларускай мовы ў рэкламнай прадукцыі, але і на пісьменнае выкарыстанне фактаў беларускай гісторыі ў ёй. Сёлета ў межах фестывалю заснаваная намінацыя «Каша сувораўская», якая мае мэтаю дэманстрацыю памылак айчынных рэкламістаў у гэтай сферы.
Аб тым, як складаецца сітуацыя з адаптацыяй мясцовай рэкламы да аўтэнтычнай беларускай глебы, разважае беларускі гісторык Алесь Белы.
– Па Вашых назіраннях, наколькі часта беларускі бізнес выкарыстоўвае факты беларускай гісторыі, элементы беларускай культуры і традыцыі ў сваёй дзейнасці?
– Выкарыстоўвае ўсё яшчэ вельмі рэдка, хаця пэўныя зрухі ўжо пачаліся. Апроч страху ўсяго новага (уключаючы добра забытае старое), які пануе сярод постсавецкага менэджмента, ёсць яшчэ некалькі аб’ектыўных, прытым вельмі сур’ёзных, цяжкасцяў.
Першая – гэта культурная нявызначанасць Беларусі як нацыі. Больш за 100 гадоў яе спрабавалі будаваць як “мужыцка-паганскую”, на адначасовым адмаўленні культурных традыцый польска-літоўска-каталіцкіх паноў і русских господ. У выніку, усе буйныя з’явы культуры, звязаныя з нашай краінай, як лацінскай так і візантыйскай традыцый, былі амаль цалкам дэлегітымізаваныя. Гэта дэзарыентуе людзей: любая спроба адысці ад вобразу Лявона-бульбаша ў саламяным брылі, які едзе з бабай на кірмаш, або з рыдлёўкай у руках будуе некрасаўскую чыгунку – успрымаюцца публікай з вялікім недаверам: “а хіба гэта беларускае”? Але і быць тымі лявонамі ў брылях і з рыдлёўкамі ніхто асабіста не хоча (хаця 100-гадовая прапаганда, перш за ўсё менавіта нацыяналістычная, прывучыла да думкі, што “грамадству ў цэлым” трэба быць менавіта такім). А які іншы вобразны шэраг прапанаваць у якасці нацыянальнага?
Другая праблема – гэта наша аднабокая экспартная арыентацыя на расійскі рынак, і нават не так сама гэтая арыентацыя, як тая падсвядомая панічная боязь згубы сімпатый расійскага кліента, якая з яе вынікае. Нашы вытворцы малочных прадуктаў, цукерак і г.д. імкнуцца быць як мага больш быць падобнымі на нейкага усярэдненага руска-(савецкага) вытворцу. Хаця, на мой погляд, рускі спажывец не быў бы шакаваны, калі б у беларускай прадукцыі быў імідж, падобны ў чымсьці на вобраз “блізкага Захаду”, як у Прыбалтыкі ў познесавецкія часы. Калі б у Расію ішло не 92% нашага экспарту малочных прадуктаў, а хаця б 70%, а ў Еўропу – 20-30%, дык давялося б істотна змяніць брэндавую палітыку. Магчыма, трэба было б нанава асэнсаваць досвед нашай забытай “малачарскай рэвалюцыі” мяжы 19-20 ст. або прышчэпаўскую канцэпцыю “Чырвонай Даніі”.
Але ўсё гэта – патрабуе карэнных зменаў у сістэме адукацыі і навукі – як гуманітарнай, так і тэхналагічнай. Увогуле, трэба разумець адну рэч: дарагая еўрапейская парфума, вопратка, прадукты харчавання менавіта таму і дарагія, што ў іх закладзеная істотная цана культуры. Мы ж спадзяемся на тое, што завалім свет танным ноў-нэймам – і ў выніку маем гандлёвае сальда ў мінус мільярд даляраў штомесяц. Гэта шлях у бездань. Пагарда да культуры ў выніку дасца ў знакі.
чытаць далей
