Як правіла, цалкам прыдатныя для камфортнага навучання школы ў сталіцы адкрываюцца раз на некалькі год. Сярод больш як 3 500 сярэдніх агульнаадукацыйных школ у Беларусі адсотак якасных маленькі, у той час як колькасць людзей, задзейнічаных у працэсе навучання (вучні, настаўнікі, кіраўніцтва школ) вялікая – больш за 1 мільён чалавек. Абсталяванне беларускіх школ і добрае выхаванне дзетак – праблемы, якія штогадова турбуюць бацькоў большасці сталічных школьнікаў. Аднак, на жаль, праблемы не адзіныя. У якім стане знаходзіцца сёння навучанне, выхаванне і ўмовы ў беларускіх школах мы даведваемся ў школьнікаў і іх бацькоў.
Многія бацькі, дзеці якіх атрымліваюць базавыя веды ў школах, хвалююцца за ўзровень адукацыі і выхавання. І такія хваляванні апраўданыя: звычайна дзіцё праводзіць каля паловы дня ў школе, а вучні пачатковых класаў – амаль цэлы дзень, бо ідуць у «групу падоўжанага дня». Сапраўды, тая інфармацыя, якую дзіцё атрымлівае ў пачатковых класах, абавязкова пакіне адбітак на яго дарослым жыцці, таму да выбару школы сям’я павінна падыходзіць з асаблівай увагай. Таксама цяпер лічаць Тамара Мікалаеўна і Віктар Аляксандравіч, бацькі Віктара – вучня аднаго з пачатковых класаў сярэдняй школы №168 г. Мінска. Яны абіралі школу для свайго сына па прынцыпу «бліжэй да дома – лепей», аднак цяпер лічаць, што такім метадам карыстацца не варта.
Размова адбывалася па дарозе ў школу. Школа №168 знаходзіцца на вуліцы Жукоўскага, у раёне станцыі метро «Інстытут культуры» і ў хвіліне ад будучай станцыі «Кавальская слабада». Агульную агароджу школа падзяляе з дзіцячым садком, побач знаходзіцца крама. Заняткі тут пачынаюцца а 8, і прайсці да школы ў такі час нам падалося амаль немагчымай задачай: каля школы дастаткова ўшчыльненая жылая зона, на тратуарах стаіць шмат машын, а калі іх уладальнікі спрабуюць выехаць, дзецям амаль нікуды немагчыма адысці.
На сценах школы размешчаны камеры назірання – новаўвядзенне некалькіх апошніх гадоў. Аднак для чаго яны ўсталяваныя ніхто не ведае: адразу на прыступках школы можна пабачыць людзей, якія… Выпіваюць. «Гэта лічыцца нармальным», – кажа адзін з старшакласнікаў, які спяшаецца на заняткі ў школу, і коратка дадае: «У нас пастаянна настаўнікі паляць каля школы, нягледзячы на распаўсюджаную ўмову – “тэрыторыя вольная ад тытуню”». Тым часам мужчыны дапілі алкагольны выраб, пакінулі бутэльку і проста сышлі, у той час як фотаздымкі відовішча пачалі распаўсюджвацца па профілях у сацыяльных сетках школьнікаў, што вырашылі зняць гэта на свае мабільныя тэлефоны. Вось адзін з такіх здымкаў, які мы атрымалі ў цікаўнага сябра Віктара.
Захапленне шкоднымі звычкамі існуе не толькі каля школы, але і знутры яе. Праблема ўжывання наркотыкаў падлеткамі – праблема распаўсюджаная ў беларускіх рэаліях. І, на жаль, ёй не ўдзяляецца дастаткова ўвагі ў школах. «Мінулы завуч па выхавацельскай працы, Святлана Міхайлаўна Гусятнікава, напэўна, глядзела на праблему “скрозь пальцы” і займалася зусім не тым, чым варта было б займацца» – кажа Віктар Аляксандравіч. – «Аднак усё роўна гэтую праблему не схаваць. Часам вучні выкладваюць у Сеціва рознае. І такое у нашай школе – звычайная справа». На відэа: выпускнікі навучальнага года 2014/2015 здымаюць аднакласніка каля кабінета настаўніцкай, у якім стане ён знаходзіцца – невядома.
«Можна меркаваць, што “адмазацца” ад праблем з такімі вучнямі дастаткова проста: калі вучням становіцца дрэнна ў школе, іх адпраўляюць дахаты, каб не выклікаць хуткую. А калі дзіцё з-за старшакласнікаў, якія лёгка могуць у школе паставіць “падножку” ці пабіць, падае на прыступках ці, напрыклад, як гэта было ў нас, атрымлівае пашкоджанні ў бойцы, яго бацькоў проста просяць сказаць у паліклініцы, што гэта адбылося па-за межамі школы», – кажа Тамара Мікалаеўна. Адмова бацькоў ад такой «просьбы» кіраўніцтва школы, кажуць бацькі, можа выклікаць пагаршэнне адзнак.
Умовы ў школе сапраўды не самыя лепшыя. «З чатырох прыбіральняў у школе ні ў адной няма не мыла, не туалетнай паперы», – піша аўтар фотаздымкаў на старонцы ў сацыяльных сетках.
Мы працягваем прагульвацца вакол школы: «Куды ідуць грошы – невядома. Штогадова ўся школа “скідваецца” на рамонт, час ад часу – на нейкія дошкі, ноўтбукі, абсталяванні для школы і г.д. Але нічога гэтага няма. Прынамсі, пакуль не прыйдзе нейкая праверка», – кажа Віктар Аляксандравіч. Вучні выпускнога класа скардзяцца, што так званых «пабораў» у школе больш чым дастаткова: і на шыкоўныя падарункі настаўнікам, і на прымусовае харчаванне, і на музеі, у якія «можна не хадзіць, але грошы здаваць абавязкова трэба». «Чырвоныя крыжы, рамонты, падручнікі… Аплата прыходу невядомых паэтаў, дзеля якіх зрываюць заняткі ў школе – таксама распаўсюджаная практыка» – кажа вучаніца 11 класа, суседка сям’і Віктара Аляксандравіча і Тамары Мікалаеўны.
Па словах бацькоў, іх сын скардзіцца, што заняткі ў школе зрываюць вельмі часта, некалькі разоў на тыдзень. «Пры наяўнасці класнай гадзіны, кіраўніцтва школы праводзіць у навучальны час сбор макулатуры, пазакласныя мерапрыемствы, прыбіранне тэрыторый (было нават такое, што гэтыя терыторыі не належылі школе). Таксама замест урокаў праходзяць педсаветы, трэніроўкі на пост №1, прафарыентацыі, лінейкі паспяховасці – спіс прычын можна працягваць доўга» – кажуць бацькі.
«Атмасфера ў школе адразу змяняецца пасля таго, як у школу прыходзіць чарговая праверка ці адбываецца нейкая важная падзея, напрыклад, калі ў школе быў выбарчы ўчастак, яна змянілася да непазнавальнасці: у прыбіральнях была папера, заняткі праходзілі цалкам, настаўнікі не спазняліся. Проста цуды! Аднак такое доўжыцца толькі падчас вышэй узгаданых падзей. Не больш», – кажа Тамара Мікалаеўна.
«Віця пастаянна кажа, што вучыцца ў такіх умовах цяжка. І самае дзіўнае, што школа шкодзіць не толькі дзіцю, але і яго бацькам. І як вырашыць гэтую праблему – адказаць ніхто не можа. Не думаю, што пераход у іншую школу нешта вырашыць», – кажа бацькі Віці, Аляксандр.
Паслухаўшы вучняў і іх бацькоў можна зрабіць падсумаванне, што беларускай школе ёсць да чаго імкнуцца. Аднак ніякіх імкненняў, на жаль, няма. Чаму?
Па просьбе бацькоў усе імёны змененыя. Усе матэрыялы знойдзены на прасторах Сеціва.
