Вядома, Беларусь — не Чэхія, дзе замкі і сядзібы раскіданыя па ўсёй краіне як у нас дачныя пасёлкі. Але тым больш каштоўнымі становяцца радавыя шляхецкія гнёзды, якія захаваліся пасля 80-гадовага савецкага знішчэння і забыцця, піша Citydog.io.
— Цікавасць да культурнай спадчыны сваёй краіны з’явілася падчас вучобы ў каледжы па спецыяльнасці «Турызм і гасціннасць», — кажа Тамара. — Менавіта тады я даведалася, што ў Беларусі ёсць не толькі Мірскі і Нясвіжскі замкі, Белавежская Пушча і Брэсцкая крэпасць...
Тамара і Іван Пратасовічы падарожнічаюць па Беларусі разам з робатам, а лепшыя здымкі публікуюць у сваім блогу
Доўгі час пасля заканчэння каледжа не атрымлівалася пачаць падарожнічаць па краіне па розных прычынах. А ў нейкі момант здарылася знаёмства з будучым мужам і закрыццё межаў з-за Covid-19. Стала зразумела, час прыйшоў. І вось з 2020 года мы актыўна вандруем па Беларусі. Імкнуся складаць такія маршруты, каб захапіць як мага больш малавядомых месцаў.
Сёння мы з Іванам раскажам пра 5 закінутых сядзібаў Беларусі, былая веліч якіх адчуваецца ў кожным камені і цаглінцы. І пакажам іх з усіх бакоў.
Сядзіба Грабоўскіх з гняздом бусла на ацалелай частцы дома
У вёсцы Дзікушкі стаіць закінуты маёнтак, вядомы як сядзіба Грабоўскіх. Дакладная дата будаўніцтва невядомая, але ў некаторых крыніцах пазначаюць пачатак XX стагоддзя (пасля Першай сусветнай вайны).
Вядома, што ў 1920 годзе гэтыя землі разам з усімі гаспадарчымі пабудовамі набыў Мінейка. Менавіта ён і пабудаваў сядзібны дом у стылі класіцызм. Масіўныя калоны, якія ўражваюць сваёй веліччу, былі дастаўлены ў Дзікушкі з Вільні. Здзіўляюць сваёй вытанчанасцю і дэкаратыўныя элементы, якія захаваліся да нашых дзён.
Пэўная разыначка гэтага месца — гняздо буслоў, размешчанае на ацалелай фасаднай частцы дома.
Як дабрацца: вёска Дзікушкі (вул. Садовая, 10), Лідскі раён, Гродзенская вобласць.
Сядзіба Святаполк-Чацвярцінскіх, якую арандавалі для здымак кіно
За 7 км ад Дзікушак знаходзіцца вёска Жалудок, у якой захаваўся маёнтак Святаполк-Чацвярцінскіх. Фамільны дом быў пабудаваны за адзін год у пачатку 1900-х па праекце італьянскага архітэктара Уладзіслава Марконі. Палац у стылі неабарока акружаў прыгожы парк, на прылеглай тэрыторыі таксама знаходзіліся флігель, стайня і іншыя гаспадарчыя пабудовы.
Уладальнікі пакінулі свой маёнтак у 1939 годзе. У гады Другой сусветнай тут знаходзіўся нямецкі ваенны шпіталь, у савецкі перыяд размяшчалася вайсковая частка і захоўвалася тэхніка. А напрыканцы 1990-х яго перадалі Акадэміі навук Беларусі. Менавіта ў гэты перыяд палац пацярпеў больш за ўсё — яго здавалі ў арэнду для здымак кіно да таго часу, пакуль аднойчы здымачная група не ўчыніла пажар...
Цягам апошніх гадоў сядзібе актыўна шукаюць новага ўладальніка. Хочацца верыць, што гэты цудоўны палац і прылеглую да яго тэрыторыю адновяць, і ў нас з’явіцца яшчэ адзін цікавы і ўнікальны турыстычны аб’ект.
Важна: уваход на тэрыторыю платны. Аб’ект знаходзіцца пад кругласутачнай аховай. Але патрапіць у будынак можна, дамовіўшыся з наглядчыкам.
Як дабрацца: вёска Жалудок (вул. Міра, 10/1), Шчучынскі раён, Гродзенская вобласць.
Сядзіба Талстых у маляўнічым месцы каля возера
Была пабудавана ў канцы XVIII-пачатку XIX стагоддзя Дзмітрыем Талстым, які атрымаў гэтыя землі разам з прыгоннымі ад Кацярыны Вялікай. Для будаўніцтва радавога гнязда ён абраў маляўнічае месца ля возера. Вакол сядзібы быў разбіты англійскі парк, а з адкрытай тэрасы на другім паверсе адкрываўся цудоўны від на фантаны.
Сядзіба і сёння захапляе сваёй някідкай прыгажосцю і рамантычнасцю, хоць і стаіць зусім закінутая. Пры гэтым патрапіць унутр будынкі нельга — дзверы і вокны забітыя.
Як дабрацца: аграгарадок Грудзінаўка (вул. Цэнтральная, д.35), Быхаўскі раён, Магілёўская вобласць.
Не дзівіцеся, але сядзіба знаходзіцца на тэрыторыі Аддзялення кругласутачнага знаходжання для грамадзян пажылога ўзросту і інвалідаў. Машыну лепш за ўсё пакінуць на ўзбочыне ля плота.
Сядзіба Катлубаяў з чатырох’яруснай вежай
3 мая 1851 года вёска Ястрамбель з усімі прылеглымі землямі была набыта Міхаілам Катлубаем, беларускім шляхціцам з татарскімі каранямі. Але цудоўная сядзіба, якая захавалася да нашых дзён, — гэта заслуга ўжо яго сына Эдварда Катлубая.
Ён скончыў ваенна-інжынерную акадэмію Санкт-Пецярбурга, служыў у Кіеве. Па вяртанні ў Беларусь захапіўся гісторыяй, шмат працаваў у сямейным архіве Радзівілаў і нават напісаў кнігу «Нясвіжская галерэя Радзівілаўскіх партрэтаў», якая лічылася самым аўтарытэтным даведнікам пра род Радзівілаў аж да ХХ стагоддзя.
У 1897 годзе па яго ініцыятыве ў Ястрамбелі была пабудавана раскошная сядзіба, якая мела вельмі незвычайны знешні выгляд. Тут жа на тэрыторыі быў парк у 6 гектараў, штучная сажалка, гаспадарчы двор, бровар і стайня. Былі і лесапільня і цагельня.
Сам дом пабудаваны ў неакласічным стылі. У ім размяшчалася 18 пакояў, а ўваход зрушаны з цэнтральнай восі будынка — да яго вядзе пандус з балюстрадай. Асноўны элемент, які прыцягвае погляд, — чатырох’ярусная вежа, завершаная высокім шатром, увянчаным флюгерам. Правы аб’ём з паўкруглай апсідай займала хатняя капліца.
З 1990-ых будынак сядзібы пустуе, а з усіх пабудоў захаваўся толькі бровар.
Як дабрацца: вёска Ястрамбель (зав. Кадэцкі), Баранавіцкі раён, Брэсцкая вобласць.
Сядзіба знаходзіцца на тэрыторыі Брэсцкай абласной кадэцкай вучэльні. Уваход на тэрыторыю вольны.
Палац Радзівілаў — вы можаце дапамагчы ў яго аднаўленні
У XVII стагоддзі паселішча перайшло ва ўласнасць Радзівілаў, якія і пабудавалі тут цудоўны палац. Узводзіць яго пачалі ў другой палове XVIII стагоддзя па загадзе драматурга і кампазітара Мацея Радзівіла: менавіта пры ім Паланэчка заквітнела і стала сапраўдным культурным цэнтрам.
Палац Радзівілаў акружаў парк са штучнымі вадаёмамі, капліцай і аранжарэяй. У Паланэчцы знаходзілася вялізная калекцыя твораў мастацтваў, якая належыла Радзівілам.
Пасля канчатковага падзелу Рэчы Паспалітай Мацей Радзівіл з’ехаў у Польшчу, пакінуўшы любімы палац свайму сыну — Канстанціну. Новы ўладальнік вырашыў ісці ў нагу з часам і пачаў перабудоўваць палац у стылі ампір.
Канстанцін патраціў усю сваю спадчыну на пераробку палаца і афармленне яго інтэр’еру. Менавіта тады на фасадзе будынка з’явіліся чатырохгранныя калоны, упрыгожаныя скульптурамі старажытных філосафаў, якія да гэтага часу робяць пабудову вядомай і ўнікальнай.
Усе каштоўнасці, якія знаходзіліся ў палацы, у 1869 годзе (ужо пасля смерці Канстанціна Радзівіла), вывез у сваю польскую сядзібу яго сын Мацей. Ён атрымаў у спадчыну палац у Паланэчцы, але жыць там не планаваў.
Радзівілы зноў з’явіліся ў мястэчку толькі напрыканцы ХІХ стагоддзя. У палац заехаў унук Канстанціна Радзівіла — Альберт Станіслаў. Па яго загадзе да палаца прыбудавалі шырокія парадную лесвіцу і разбілі зімовы сад у неагатычным стылі. У 1919-м Альберт эміграваў у Амерыку, а ў палац пераехаў яго пляменнік Уладзіслаў — ён і стаў апошнім Радзівілам у Паланэчцы і пражыў тут аж да пачатку Другой сусветнай.
Цяпер палац выкупіла пара з Мінска. Яны робяць усё, каб захаваць частку нашай гісторыі і вярнуць месцу былую прыгажосць і вядомасць. І вы можаце падтрымаць іх праект.
Як дабрацца: вёска Паланэка (вул. Цэнтральная), Баранавіцкі раён, Брэсцкая вобласць.
Глядзіце па тэме:
