Папярэдні гаспадар не здолеў нічога зрабіць з гістарычнай сядзібай Грабніцкіх, пабудаванай у XIX стагоддзі.
Сядзібны дом у Арэхаўне зноў выстаўлены на продаж, пра гэта паведамляе «Віцебскаблмаёмасць», заўважыла «Наша ніва».
Сядзіба Грабніцкіх у Арэхаўне. Фота: Віцебскаблмаёмасць
Сядзіба была пабудавана ў 1840-я прадстаўнікамі роду Грабніцкіх у стылі позняга класіцызму. Апошнімі яе ўладальнікамі перад рэвалюцыяй сталі сыны знакамітага батаніка Адама Грабніцкага-Дактаровіча.
Сядзіба Грабніцкіх на беразе возера. Фота: Віцебскаблмаёмасць
Уезд у сядзібу ўпрыгожвала ліпавая алея, сонечны гадзіннік і маляўнічы парк са скульптурамі. У маёнтку Грабніцкіх працавалі палатняная фабрыка, паравы млын, бровар, кузня і конезавод. У 1917 годзе ўладальнікі былі вымушаныя пакінуць сядзібу, дом і гаспадарчыя памяшканні былі разрабаваныя.
У 1943-1944 гадах у сядзібным доме размяшчаўся шпіталь 2-й Ушацкай партызанскай брыгады імя Панамарэнкі, пасля вайны — школа. У 1998 годзе будынак на беразе возера Арэхаўна зноў апусцеў і хутка прыйшоў у заняпад: з яго вынеслі ўсё, аж да батарэй і аконных рам.
Сядзіба Грабніцкіх у Арэхаўне. Фота: Віцебскаблмаёмасць
З 2014 года гісторыка-культурную каштоўнасць безвынікова спрабавалі прадаць за некалькі дзясяткаў тысяч еўра. У ліпені 2020 годзе сядзібу Грабніцкіх нарэшце выкупіла ўсяго за 28,35 рубля прыватнае прадпрыемства «Азёры-Агра», зарэгістраванае ў Мінску, якое займаецца сельскай гаспадаркай і спецыялізуецца на раслінаводстве.
У планах было ўзнавіць ранейшыя інтэр’еры будынкі, сабраць артэфакты для музея, уладкаваць кафэ для гасцей комплексу, але ажыццявіць задуманае не атрымалася.
Сядзіба Грабніцкіх у Арэхаўне. Фота: Віцебскаблмаёмасць
У 2021 годзе Таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры звярнулася да Генеральнай пракуратуры, бо будаўніча-мантажныя і зямельныя працы на сядзібе ў Арэхаўне праводзіліся без узгодненай навукова-праектнай дакументацыі і без зацверджанага праекта зон аховы, што з’яўляецца парушэннем закону.
Галоўнай умовай аўкцыёнаў па продажы гісторыка-культурных каштоўнасцей з’яўляецца тое, што новы ўласнік павінен правесці рамонтна-рэстаўрацыйныя работы за некалькі год. Улетку 2024 года адведзены на гэта чатырохгадовы тэрмін мінуў, а сядзіба нават не наблізілася да аднаўлення.
Возера Арэхаўна за сядзібным домам. Фота: Віцебскаблмаёмасць
Сядзіба Грабніцкіх вярнулася ў дзяржаўную ўласнасць. Яе зноў хочуць прадаць за адну базавую велічыню — цяпер гэта 40 рублёў. Пры гэтым «Віцебскаблмаёмасць» ацэньвае рынкавы кошт нерухомасці ў 301 000 рублёў. Ацэнка праводзілася яшчэ ў пачатку вясны.
Па ўмовах продажу пакупнік павінен будзе аднавіць сядзібу за тры гады.
