Пра чаканне цуду, спосабы выжываць у моманты надлому і тролінг Пуціна «Салідарнасці» распавяла акторка, лідарка гурта NAKA, заснавальніца першай беларускай анлайн-школы і курсаў па фізіка-эмацыйным разняволенні Анастасія Шпакоўская.

Усе фота прадстаўлены суразмоўніцай «Салідарнасці»

— Анастасія, вашы песні, шчырыя пасты ў сацсетках і пражыванне болю апошніх гадоў — нібы адна наша агульная незагойная рана. Нейкі час таму па пастах у фэйсбуку, здавалася, што вы ў глыбокім смутку, калі не дэпрэсіі. Але ў апошні час нібы вынырнулі, і пачаўся новы этап.

— Так, быў перыяд у 2020-м, калі на нашых вачах катавалі людзей. Шок ад убачанага гвалту быў такі, што я не хацела спяваць, не разумела аб чым. Быў перыяд, калі не хацелася рабіць нічога адцягваючага ад сутнасці. Здавалася, што нам трэба дзейнічаць, яднацца.

Узрушэнне аказалася настолькі моцным, што хацелася рабіць нешта фізічна, а не сядзець і думаць, якую напісаць песню.

Але ў пачатку 2021-га, ужо ў Кіеве, мы зрабілі два трэкі — песню «Знутры» і «Краіна N». Знялі кліпы, гэта былі першыя працы пасля крывавых падзеяў 2020-га.

Здымалі відэа ў падтрымку Беларусі. Працы, якія садзейнічалі аб’яднанню вакол адной ідэі: каб Беларусь стала свабоднай, а людзі адчувалі сваю сілу, значнасць і што ў іх застаецца шанс быць разам.

Потым пачалася вайна і новыя ўзрушэнні. Так я аказалася ў Вільні і да снежня 2024-га працавала ў трупе Vilniaus senasis teatras.

Цяпер жыву ў Варшаве, дзе мы ўпершыню сабраліся з нашымі музыкамі пасля 2020-га і сталі ствараць новыя песні. За апошнія паўгады выйшлі тры кліпы, у тым ліку «Скончыцца» і «Хутка павінна пачацца».

«Мы і да 2010-га разумелі ў якой краіне жывем»

— Вашы песні пасля Плошчы-2010 аказаліся нібы прароцкімі, быццам напісаныя пра падзеі апошніх гадоў. Так, пра «Усіх забралі» (2011) нядаўна ў каментарах напісалі «трымаемся з ёй і ў 2024-м»: «Всех забрали и уплыли. И уже асфальт помыли.... И разбитыми мечтами захрустели под ногами». Адкуль у вас гэтая экстрасэнсорная нотка?

— Проста дзялілася і працягваю дзяліцца сваімі думкамі і адчуваннямі. Мы і да 2010-га разумелі, у якой краіне жывем і як можа развівацца яе лёс. І так — многія кажуць, што песні таго часу прароцкія, іх шмат.

— З боку вы здаецеся далікатнай дзяўчынкай з прыгожым жыццём, напоўненым творчасцю. Але ў сваім пасце вы пісалі:

«Не думала, што так доўга. Не магла сабе ўявіць.

У 4 гады малілася Божачка, каб не лаяліся бацькі, каб было ціха і пяшчотна. Памятаю свае 14, калі шукала выйсце з пасткі. Памятаю 20, калі пахавала каханага чалавека, не разумеючы навошта жыць далей...

Цяпер рэвалюцыя — і толькі маліцца-маліцца-маліцца. Больш нічога не разумею...»

Які момант аказаўся самым надломным і як выкарабкваліся?

— У кожным надломным перыядзе спрабуеш выжыць, захавацца, выратавацца. Складана аналізаваць, дзе больш балюча. Але тое, што адбываецца зараз, мне здаецца складаней за ўсё.

Наша сённяшняя агульная бяда — штодзённая, пастаянна побач і самае страшнае, што мы да яе быццам ужо прызвычаіліся, навучыліся жыць. З рэчамі, якія 10 гадоў таму было страшна ўявіць — вайну, бамбёжкі, рэпрэсіі...

Цяпер проста чытаем навіны: пасадзілі кагосьці, памёр у турме палітвязень, забілі 40 дзяцей... А потым спакойна снедаем і ідзем на працу. Вось гэтая дзіўная змена нас, якая адбываецца ў доўгай трагедыі, якая зацягнулася.

Выжываючы ва ўсім гэтым, мы нібы набылі іншую сілу, якая дае магчымасць жыць. Нягледзячы ні на што — марыць, кахаць. У нейкай ступені мы сталі мацнейшымі. Спадзяюся, не абыякавей. І гэта тое добрае, што ёсць.

А яшчэ навучыліся, і гэта я ўжо сама пра сабе, шанаваць і берагчы сваіх людзей, сапраўдных. Чалавечы патэнцыял і каштоўнасць павялічылася ў разы.

— Так, але ўсё гэта складана, калі псіхіка і нервовая сістэма знясіленыя. І вашы курсы фізіка-эмацыйнага разняволення тут вельмі дарэчы. Вы даўно іх выкладаеце, з якімі запытамі прыходзяць часцей?

— Запыт і транслюецца курсамі: пры дапамозе цела, дыхання і прапрацоўкі эмацыйнага складніку набыць больш гарманічны і кантраляваны стан.

Курс складаецца з трох частак: праца з целам — гэта мая аўтарская праграма, якую калісьці я стварала для сябе, з элементамі ёгі, расцяжкі, статыкі, пілатэса.

Дыхальныя практыкаванні. Усё, што дапамагае целу разняволіцца, падцягнуцца і быць у тонусе. Плюс сцэнічная гаворка, дзе мы працуем над голасам і дыкцыяй.

І трэцяя частка — акцёрскае майстэрства, дзе чалавек набывае ўнутраную свабоду. Усё гэта дапамагае ўсвядоміць, перажыць, пераскласці і адчуць сябе нанава. Цяпер мой курс праходзіць па нядзелях у Варшаве.

Мы ўсё роўна ўспрымаем пражытыя траўміруючыя падзеі праз прызму сябе. Адчуваем сябе заціснутымі, стомленымі, скаванымі. Мая задача — дастаць чалавека з гэтай шкарлупіны.

— Успомніла вашу фразу: «Імперыі паваляцца, мы ўсе памром. Таму — быць у сучаснасці і верыць у вечнае».

А яшчэ вяртае да жыцця радок з вашай песні «ZA скончыцца»: «Не плач, хутка ўсё скончыцца. Вайна і адзінота... І тое, што вельмі хочацца, таксама хутка скончыцца...»

— Вось гэта і ёсць пра тое, каб ажывіць сябе сёння, стаць паўнавартасным, нягледзячы ні на што. І жыць.

«Пакуль мы нібы чакаем цуду, наша жыццё праходзіць»

— «Апошнія нашы гады надзвычайныя. Мы чакаем вызвалення. Чакаем здзяйснення. Чакаем свабоды, волі... Ці варта нашага жыцця ўсё тое, што было... тое, што будзе?»

Вы напісалі гэты пост, прэзентуючы кліп на новую песню Naka «Хутка павінна пачацца» на вершы Міхаіла Анемпадыстава:

«Неба мяняе свой колер,

неба нам шле сігналы.

Мы іх не разумеем,

Мы іх не ўспрымаем.

Альбо ўспрыняць ня хочам,

Альбо зразумець не можам.

Божа, даруй нам гэта,

І уратуй нашых дзетак...»

Якія сігналы неба счытваеце вы?

— Калі я знайшла гэты верш Міхаіла Анемпадыстава, то шмат думала пра гэта, мяркуючы, што ж счытваў ён у 1996-м, калі яго напісаў. І зразумела, што мы можам знайсці нешта сваё, вельмі актуальнае для нас.

Для мяне гэтыя сігналы і ёсць нашая вера, нашы адчуванні. Веру, што ў кожным чалавеку ёсць душа, і мы дзякуючы ёй адчуваем, што добра, а што кепска. Неба, што шле сігналы — і ёсць наша адчуванне ўчынкаў, правільнасці ці няправільнасці шляху. Неба — якое зверху і ўнутры нас.

«Уратуй нашых дзетак» — для мяне наўпрост было да мурашак. Таму што гэта і нашы дзеці для нас, і мы для сваіх бацькоў. У гэтым ёсць і надзея, што не ўсё страчана, і канцэнтрацыя таго, што ўсё наша разнастайнае жыццё сабрана вакол думкі аб выратаванні чалавецтва.

А пост быў пра тое, што пакуль мы нібы чакаем цуду, нашае жыццё праходзіць. І мы не павінны спадзявацца на чыюсьці волю, каб хтосьці прыйшоў, за нас вырашыў, змяніў. Трэба жыць сваё жыццё, знаходзіць сябе ў гэтым, паважаць свой лёс таксама, бачыць сваю сілу, якія б жахлівыя падзеі навокал ні адбываліся.

— На кантрасце прагучала ваша новая песня HUYOVO, дзе вы, не саромеючыся ў выразах, нібы троліце Пуціна: «...гэта вельмі-вельмі дрэнны стэндап, Вова».

— Гэта, хутчэй, іронія. І мне хацелася зрабіць гэтую песню крыху шырэйшай, чым проста «канфлікт Пуціна са светам». Я думала пра тое, што па абодва бакі ад нас знаходзяцца не зусім добрыя сумленныя людзі, мякка кажучы. Людзі, якія прымаюць рашэнні, калі іх інтарэсы становяцца важней нашых жыццяў.

Там закладзена шмат сэнсу, шырэйшага, чым проста «Пуцін». Калі б праблема была ў ім адным, думаю, сітуацыя была б не такой трагічнай.

«Мы даем магчымасць нашым дзецям атрымліваць паўнавартасную адукацыю і працягваць вучыць родную мову і гісторыю»

— Колькі дзяцей вучыцца і ўжо атрымалі дыпломы першай беларускай анлайн-школы, якую вы заснавалі ў Кіеве пасля эміграцыі ва Украіну?

— Нашай школе ўжо 5 гадоў, у верасні будзе шосты набор вучняў. Гэта вельмі важны складнік майго жыцця, і адзіная школа для беларускіх дзяцей, якая дае паўнавартасную, паўнафарматную сярэднюю адукацыю дзяржаўнага ўзору Украіны, куды ўключаны прадметы беларускага вектара. Беларуская мова, беларуская літаратура, гісторыя Беларусі, гісторыя беларускага мастацтва. І нават «урокі дабрыні з Маляванычам».

У школе за 5 гадоў навучалася больш за 300 чалавек, выпускнікамі сталі больш за 150 чалавек. Мы даем магчымасць нашым дзецям атрымліваць паўнавартасную адукацыю і працягваць вучыць родную мову, гісторыю і ўсё, што звязана з нашай Беларуссю.

— Колькі каштуе аддаць дзіця ў вашу анлайн-школу?

— Аплата мінімальная, 200 еўра ў месяц — каб грошай хапала на заробак настаўнікам. Гэта не камерцыйны праект. І трэба ўлічваць, што школа дае атэстацыю дзяржаўнага ўзору.

Усе нашы даходы ідуць на заробкі настаўнікам і аплату ўкраінскай школы, на базе якой мы знаходзімся. Сёння ў нашай анлайн-школе вучацца дзеці з 14 краін.

«І гэта яшчэ трагічней, чым тое, што мы перажываем зараз у эміграцыі»

— Наколькі ў эміграцыі ўдаецца зарабляць музыкай?

— Некамерцыйнай музыкай і ў Беларусі не заробіш. Я не зарабляла гуртом там і тут не спадзяюся. Так, ёсць канцэрты, але затратная частка не супастаўная з фінансавай аддачай.

Дзякуй Богу, нам дапамагаюць. Без гэтага я б не змагла зрабіць нічога, што б убачылі і пачулі людзі. Гэта ўвогуле не пра грошы, гэта жорсткі альтруізм, не звязаны з заробкам.

— Некаторыя эмігранты ўпэўненыя, што па-за Беларуссю ў іх больш ніколі не будзе дома...

— Як і я, маючы на ​​ўвазе месцы, дзе я вырасла, дзе жылі мае продкі. Але адсутнасць дома, як базавага каранёвага мінулага, не значыць, што я не збіраюся жыць на эміграцыі добра і паўнавартасна.

Польшча — мая трэцяя эміграцыя за апошнія 5 гадоў. Часам сябры пытаюцца: «Як ты гэта наогул вывозіш?» Адказваю, што пасля Украіны ў Літву было лёгка, а з Літвы ў Польшчу ўвогуле ледзь не на прыгодніцкім вайбе.

Мне важныя ідэальныя складнікі, каб перыядычна выдыхаць і выраўноўвацца: лясное паветра, цішыня, грыбы. А ў плане выратавання сябе мая асабістая схема — гэта добрыя людзі, з якімі адчуваеш сябе сабой, свабодным і любімым.

Знаходзіцца сярод тых, хто любіць і любіць самому. Толькі тады ўсё набывае сэнс. 

Бо можа не быць вайны, можна жыць дома, мець працу, кватэру, але не быць патрэбным нікому. І гэта яшчэ трагічней чым тое, што мы перажываем зараз у эміграцыі.

«Гэта магчымасць адчуць сябе дома, незалежна ад таго, дзе знаходзішся»

— Ніколі да эміграцыі не думала такімі паняццямі як нуда па Радзіме, бярозкі. Але на сваёй шкуры ўсё гэта адчула. Бо перыядычна вельмі цягне дадому і баліць.

Але, натуральна, ехаць туды не трэба, бо ніводная эміграцыя не параўнаецца з беларускай турмой. Трэба пераседзець вечарок і выдыхнуць, як перыядычна раяць мне родныя, калі пара зашкальвае.

— А яшчэ лепш прыйсці 25 красавіка ў Вільні да вас на «Шпакоўнік». Чула шмат добрых водгукаў, бо прайшло ўжо больш за 20, і ўсе розныя.

— Так, у нас там заўсёды добра, «Шпакоўнікі» — мае аддушыны. Дзякуючы Міністэрству культуры Літвы і Vilniaus senasis teatras ёсць магчымасць зрабіць бясплатны ўваход.

25 красавіка будзе выступаць вядучы акцёр Vilniaus senasis teatras Вячаслаў Лук’янаў. Звычайна ў нас былі беларусы, а зараз мы вырашылі зрабіць такую ​​кааперацыю.

І будзе наша дзівосная група «Зуі», гэта Алена ЖалудОк, якая «Шчучыншчына», і яе муж, купалавец Міхаіл Зуй. У іх выдатны праект з вельмі далікатнай музыкай і ў той жа час музыкай, якая прымушае задумацца. 

І гэта не канцэрт. Хутчэй, фармат кватэрніка, каб даць людзям магчымасць адчуць сябе як дома, незалежна ад таго, дзе мы знаходзімся.

У Кіеве «Шпакоўнікі» былі падобныя да хатніх вечароў, бо ладзіліся ў доме, дзе мы жылі. Тут гэта ўжо тэатральнае кафэ і іншая абстаноўка. Што не адмяняе магчымасці адчуць сябе дома, сярод сваіх, плюс яшчэ і сярод любімых таленавітых выканаўцаў, з якімі можна пагутарыць на роўных. Вось гэта самае каштоўнае, і я рада, што ў беларусаў ёсць такая магчымасць.