Школа беларускай традыцыйнай культуры ў Варшаве 11 верасня зладзіла ўрачыстае адкрыццё. Яно прайшло ў Музеі вольнай Беларусі. Ужо сёння пачынаюцца заняткі, да якіх можа далучыцца кожны ахвочы.
У Школе плануюцца заняткі па спевах, танцах, гранні на дудзе і вырабе традыцыйнага строю. Яны будуць праходзіць па адрасе Foksal 11 у Музеі вольнай Беларусі. Ужо часткова вядомы расклад:
спевы — па панядзелках з 18.30 да 20.00;
танцы — па серадах з 18.00 да 20.00.
Ахвочых навучыцца спяваць і танчыць просяць запоўніць анкету. Той, хто хоча граць на дудзе, мусіць скантактавацца наўпрост з выкладчыкам, Дзянісам Шматко. Расклад заняткаў па строі разам з іншымі навінамі можна будзе даведацца ў Instagram Школы.
Вучні Школы прадэманстравалі, што засвоілі ў мінулым навучальным годзе (пра ранейшую дзейнасць Школы мы пісалі тут).
Спяваць запрашаюць і жанчын, і мужчын. Выкладаць будзе Лізавета Рэут, прафесія якой — кіраўнік фальклорнага ансамбля. Яна распавяла: «Мы будзем займацца аўтэнтычнымі спевамі. Часцей можна сутыкнуцца з іх сцэнічнымі варыянтамі, але гэта два розныя віды мастацтва. Традыцыйныя спевы ад пачатку не прызначаныя для сцэны. Калі гледачы да іх непрызвычаеныя, то слухаць цяжка, і могуць узнікаць пытанні кшталту „Чаму вашы песні такія сумныя і доўгія?“. Першапачатковая функцыя традыцыйных спеваў — не забаўляльная, а рытуальна-магічная. Нашы продкі выконвалі рытуалы, спрабавалі дагукацца да Іншасвету. То бок спевы — гэта мова, на якой размаўлялі з Іншасветам. Выконвалі нейкія працы, здзяйснялі абрад — спявалі ўсе.
Безумоўна, калі змяняўся свет, функцыі традыцыйных спеваў таксама змяняліся.
На занятках мы не ставім задачу аднавіць старажытны лад жыцця. Нашы спевы набылі рэкрэацыйны, забаўляльны характар. У той жа час гэта спевы для сябе, не для слухача пад сцэнай, а для выканаўцаў. Можа быць, іх не настолькі файна слухаць, як спяваць. Калі вы прыйдзеце на нашы заняткі, вы зразумееце, што спеў можа быць сапраўднай медытацыяй.
А нам усім не хапае эмацыйнай разгрузкі. Безумоўна, са сцэны традыцыйныя песні таксама могуць выконвацца, адаптавацца».
На адкрыцці выступіў гісторык і грамадскі дзеяч Цімох Акудовіч, дзякуючы якому ўдзельнікі Школы калісьці сустрэліся: «Я пачну аповед з Калядаў. Калі сезон, заўсёды прапаноўваю беларусам пакалядаваць. Гэта файная інтэграцыя. Вось і летась мы сабраліся ў Варшаве ды пакалядавалі. Я вельмі рады, што пасля таго людзі вырашылі аб’яднацца ў Школу. Мне здаецца, Каляды маюць чароўную сілу: ужо не ўпершыню даведваюся, як пасля калядавання ўтвараюцца нейкія супольнасці. А танцы, на самай справе, — гэта тое ж самае: магчымасць сабраць разам вельмі розных людзей. Напэўна, шмат хто чуў пра сацыяльныя танцы, папулярныя сёння ліндзі-хоп ці сальсу, напрыклад. Гэта танцы, якія людзі выконваюць не для сцэны, а для сябе, сваёй супольнасці. Дзякуючы высілкам шматлікіх людзей у Беларусі за апошнія год пятнаццаць беларускія народныя танцы таксама сталі сацыяльнымі. Яны падыходзяць усім. Могуць далучыцца і дарослыя, і дзеці, нават тыя, хто ніколі раней не танцаваў».
На адкрыцці Школы беларускай традыцыйнай культуры гралі дудар Антось Бельскі, бубначка Наста Бельская і гурт «Літы талер». На заняткі ў Школу запрашаюць усіх ахвочых, незалежна ад узросту, наяўнасці танцавальнага вопыту і пары. Адзінае патрабаванне — не забыцца на зручны абутак.
Дзяніс Шматко
Мастацтва граць на дудзе будзе выкладаць удзельнік гурта «Літы талер» і шматлікіх іншых музычных праектаў Дзяніс Шматко. Ён таксама запрашае людзей з любым узроўнем музычнага досведу і нават без яго. Адзінае абмежаванне — група плануецца невялікая.
Ужо знайшлося чатыры вучні. На адкрыцці Школы яны ўпершыню паспрабавалі зайграць на дудзе.
Дзяніс паведаміў: «У маім класе будзе 5–6 чалавек. Я не прафесійны настаўнік, але маю досвед грання ўжо хіба 11 гадоў. Мне хацелася б, каб іншыя людзі таксама захапіліся гэтым інструментам. Майка, у якой я сёння выступаю, была на мне, калі ў 2020-м годзе я сядзеў у Жодзіне (пра арышт Дзяніса мы пісалі тут — рэд.). А сёння я ў ёй адкрываю школу, адкрываю свой клас.
Гэта гісторыя пра тое, што ў жыцці можа ўсё мяняцца вельмі моцна і вельмі сур’ёзна, але патрэбна нешта, што ты будзеш несці ў сваім сэрцы і што будзе дапамагаць табе жыць. Я магу сказаць са свайго досведу, што мне гэты інструмант дапамог шмат дзе, у розных цікавых сітуацыях, дапамог вандраваць, а калі мы пераязджалі, то дапамог выжыць, бо дуда тады была адзіным сродкам заробку».
Дзяніс Шматко распавёў пра віды беларускай дуды: «лепельку» і мацянку. Паказаў таксама нямецкі дудльзак і паведаміў, што, навучыўшыся граць на беларускай дудзе, лёгка можна засвоіць дуду любога народа свету.
У суправаджэнні дуды адбылося дэфіле ўдзельнікаў Школы ў народных строях. Імпрэза праходзіла ўнутры інсталяцыі Ігара Цішына «Дом, у якім разлятаюцца сцены».
Дзяніс Шматко
