Да 30 лістапада яшчэ можна паспець трапіць у галерэю “Ў” на выставу “ZBOR In Progress” – адну з найважнейшых падзей сучаснага беларускага мастацтва апошняга дзесяцігоддзя.

Са словаў аднога з яе сукуратараў Андрэя Дурэйкі, гэтая выстава мела на мэце не толькі даследаванне і рэпрэзентацыю ў новым ключы прызнаных у свеце дасягненняў сучаснага беларускага мастацтва за апошнія трыццаць гадоў, але яшчэ і спробу даць перспектыву для развіцця зусім маладым творцам.

Віктар Марціновіч: Памяць як мастацкае выказванне (да выставы ZBOR in progress)

Таксама “ZBOR in Progress” нямала ўвагі надае адной з адкрытых праблемаў актуальнай культуры: спосабам захаваня і архівацыі сучаснага мастацтва. Спробай намацаць шлях вырашэння можна лічыць адасобленую бесперапынную відэаэкспазіцыю – гіганцкі экран, на якім транслююцца відэазапісы перформансаў і фрагменты некаторых буйных інсталяцый у маштабе 1:1.

Андрэй Дурэйка пастараўся адказаць “Бацькаўшчыне” на пытанне пра “самыя-самыя” працы ў экспазіцыі.

Самая “палітычная” праца

Праект Ігара Цішына “Лёгкі партызанскі рух” паўстаў у 1997 годзе. На выставе ўсяго толькі фрагмент татальнай інсталяцыі, якая ў свой час істотна скарэктавала развіццё актуальнага беларускага мастацтва, на дзесяцігоддзі вызначыўшы стратэгію “партызанскай плыні” ў беларускай культуры. Водгуллем гэтай стратэгіі можна назваць, да прыкладу, часопіс “pARTisan” Артура Клінава. Гэтая праца не страціла актуальнасці дасёння і дапамагае зразумець, якім чынам сэксуальныя комплексы ўплываюць на палітычны дыскурс.

Самая душэўная праца

Лявон Тарасэвіч згадзіўся ўзяць удзел у выставе нягледзячы на тое, што фрэска, дваццаць гадоў таму зробленая ім у Віцебску, была зруйнаваная. Вельмі важна, што мы зноў маем працу Лявона Тарасэвіча ў Беларусі. Зараз вядуцца перамовы таксама і пра рэканструкцыю той Віцебскай фрэскі.

Лёнік Тарасэвіч: Толькі прымітыўныя людзі думаюць, што калі спаляць кніжку, то знішчаць напісанае

Самая ўрбаністычная праца

Сяргей Кірушчанка ці не самы дынамічны беларускі мастак. Ён кожныя некалькі гадоў мяняе свой творчы накірунак. На выставе прадстаўленая ягоная праца з вялікага цыклу, прысвечанага грунтоўнаму пераасэнсаванню сродкамі лэнд-арту, архітэктонікі і архітэктуры беларускага гарадскога ландшафту – канструктывісцкага і, калі заўгодна, постсавецкага. Гэта жорсткі падыход да адказу з дапамогай мастацкіх сродкаў на пытанне пра сапраўдны змест нашай паўсядзённай рэчаіснасці.

Самая навуковая праца

Эвеліна Домніч і Дзмітрый Гельфанд – прагрэсіўныя і перспектыўныя мастакі, якія годна прадстаўляюць Беларусь у Еўропе, дэманструючы падчас стварэння перфомансаў і інсталяцый грунтоўны навуковы падыход і звяртаючыся да складаных тэхнічных сродкаў. Іх творчасць – сумежжа мастацтва і навукі. Працу “Гукалевітацыя” з “танцам” фальгі на адмыслова згенераваных “стаячых” гукавых хвалях, на жаль, няма магчымасці паказаць у арыгінале, але можна паглядзець у запісу. Яна ўражвае.

Самая радыкальная праца

Ганна Сакалова звяла сваё мастацкае выказванне да простай маніфестацыі, а выяўленчыя сродкі – да адзінага элементу: белай рыскі ў прасторы. Гэта вельмі атракцыйны, вельмі прэзентатыўны падыход. Праца “Арнамент” – на мяжы чыстай пластыкі, прастораўтваральнай, без сантыментаў, пазбаўленая сацыяльнага аспекту. Пластыка вельмі важная для асяроддзя, для сацыяльнай прасторы, як і архітэктура, бо менавіта прастора, па вялікім рахунку, нас фармуе. Фізічна паказаць яе працу ў Беларусі немагчыма, бо інсталяцыя займае дваццаць метраў у даўжыню. На выставе прадстаўленыя фрагменты.

Самая “літаратурная” праца

Канцэптуальны тэкставы падыход Аляксея Лунёва. Праца “Нічога няма” стала абсалютным мемам і нават іконай сучаснага беларускага мастацтва апошніх дзесяцігоддзяў, самым публікаваным беларускі мастацкім творам за мяжой. Гэтыя два белых словы на графітавым тле здолелі патрапіць у шмат якія дыскурсы. Да прыкладу, іх можна ўспрымаць як сацыяльную крытыку. Або, з дапамогай гештальт-філасофіі, разгледзець твор як малы фрагмент вялікай працы і, прасачыўшы яе гісторыю скрозь прызму першага ўдзелу беларускіх мастакоў на біенале ў Венецыі, дзе Аляксей Лунёў дэманстраваў працу “Чорны гандаль”, надаць ёй рэлігійны сэнс, сянгуўшы да гісторыі перанясення ў Венецыю цела святога Марка з Турцыі. Або разглядаць гэтае “Нічога няма” ў традыцыйным ключы, як адсылку да тутэйшай супрэматычнай традыцыі.

Андрэй Дурэйка: Мастак павінен здрадзіць свайму настаўніку

Самая гламурная праца

Сімвал, у які Уладзімір Цэслер ператварыў невялічкую брош, самім фактам свайго існавання адказвае адразу на шэраг пытанняў, але, разам з тым, таксама адпавядае і беларускаму барока, і беларускай іроніі, і беларускай постканцэптуальнай самаіроніі, і экспансіі гламура.

(Праз артыкул 9 Закона Беларусі аб СМІ, мы не можам прадэманстраваць вам яе на сайце – Рэд.).

Самая музычная праца

Гадзінная монаопера “Beguiling Orpheus”, створаная ў 2006 годзе адным з найвыбітнейшых відэамастакоў Беларусі Максімам Тымінькам (сукуратарам “ZBOR in Progress”) разам з музыкам Глебам Шутавым, была на той час найбуйнейшай формай беларускага мастацтва ў медыяфармаце: спявачка на фоне заварожвальнай баракальнай інтэрактыўнай праекцыі. Максім Тымінька часта распрацоўвае вобразы нават не карыстаючыся відэакамерай, актыўна звяртаючыся да тэхнікі калажу, мантажу, найноўшых тэхналогій візуалізацыі і праграмавання. За ягонымі жывымі карцінамі хаваюцца дакладыя разлікі перспектывы і матэматычныя структуры. Лепей адзін раз убачыць.

Калі вы ўсё ж не знойдзеце часу, каб завітаць на выставу, то з работамі, якія трапілі на “ZBOR in Progress” ці разглядаліся ў якасці прэтэндэнтаў на экспазіцыю, можна пазнаёміцца на сайце kalektar.org. Сайт аб’ядноўвае некалькі парталаў, на якіх прадстаўленыя больш за восем дзясяткаў мастакоў з тлумачальнымі тэкстамі куратараў і мастацтвазнаўцаў.

Гутарыў Сяргей Кандраценка, прэс-сакратар ЗБС “Бацькаўшчына”