• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram Tiktok www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Музыка
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • Гісторыя за 5 хвілін
  • Трызуб і Пагоня
  • Разумняты
  • Вандруем разам
  • Афіша
31.05.2018 | Cult Fiction

Астранаўт сахі ды касы. Горват у Купалаўскім

Спачатку быў проста Горват. Задуменны меланхалічны чувак, здольны прыбіраць снег на падворку мінскага Купалаўскага тэатра з думкай пра лёс нашай ідэнтычнасці. Потым паціху склаўся сеткавы дзённік пра сыход з жорсткіх абдымкаў каменных джунгляў у магічны свет наіўнага вясковага фану. Далей была друкаваная версія “Радзіва Прудок” – выбуховы кніжны бэстсэлер. Народны ажыятаж вакол новага героя. “Андрусік Іванавіч” раптам аказаўся культурнай падзеяй – камфортнай, як усё сваё. Нязручнай, як кожны нефармат. Ён слабы. Ён моцны. Ён паўсюль. Ён нідзе. Боты ў брудзе, галава ў аблоках, у руцэ надкусаны яблык. Прыйшоў у тэатр і глядзіць, як яго пераказваюць на сцэне. Дзіўна. Ты яшчэ жывы, а ў цябе гуляюцца. Прэм’ернае “Радзіва Прудок” рэжысёра Рамана Падалякі спажывае Горвата па-купалаўску. Як свайго. Прыязна. Тэхнічна. Лёгка.

З “Прудка” рабіць тэатр складана: там няма татальнага сюжэту і агульнага настрою. Захочаш пераказаць – не атрымаецца. Што адбылося? Амаль што нічога. І дакладна тое, што трэба.

Лапікавая кніжка захапляе якраз сваёй неабавязковасцю, акварэльнай гульнёй эмоцыяў, лірічным мінімалізмам, кідкімі дыялогамі з ніадкуль у нікуды, раптоўнымі паўзамі і няроўным подыхам аўтарскага маўлення. Дзеі амаль няма. Падзеяй робіцца кірунак думкі. Рух позірку.

Кроч за аўтарам – і атрымаеш літаратурны мантаж. У найлепшым выпадку – меладэкламацыю. Альтэрнатыва тут – рэмікс сэнсаў з мэтай іх максімальнай візуалізацыі, ператварэнне мыслення ў глядацкае шоў. Кажаце, радзіва? Будзе вам радзіва! І дыктаркі з непаўторна савецкім задорам. І космас. І поўня ў студні. І жукі-дыверсанты. І мроі з-пад коўдры. І кітайскія экскурсанты. І народныя спевы. І чытацкія, халера, канферэнцыі.

Засумаваць – прынамсі, амаль да сярэдзіны – цяжкавата. Атракцыён валіць за атракцыёнам. Глядзіцца файна, зроблена па-вынаходніцку, выканана таленавіта. Кожная сцэна – асобны нумар з адмысловай унутранай рэжысурай. Можа, таму надыходзіць нечаканае адчуванне сваёй прысутнасці ў іншым вымярэнні – дзесьці побач са “Снежным шоў” Славы Палуніна. У прасторы кранальнай сентыментальнай клаўнады. На чале з месяцовым П’еро-Горватам.

Ясная рэч, кожная адаптацыя рэдагуе ды спрашчае. Але істотным заўжды робіцца не факт апрацоўкі, а памеры стратаў. Што скарацілі. Што засталося, бо падалося значным.

Купалаўскі “Прудок” акуратна прыбірае з гісторыі Андрусіка Іванавіча сацыяльны кантэкст, сумнеўных герояў і непажаданыя алюзіі, ператвараючы аповед пра пошук смаку жыцця праз пераадольванне папярэдняй жыццёвай паразы ў наіўны комікс пра новага Рабінзона (ці то Маленькага Прынца). Самотны гарадскі дзівак трапляе (фактычна) на іншую планету, тусуе з тубыльцамі, ладзіць гаспадарку, гадуе коціка і размаўляе з радыёпрымачом космасам. Ён сам і ёсць космас. Выспа ў зорным небе, куды перыядычна зазіраюць розныя суседскія фрыкі.

Прыходзяць. Сыходзяць. Не шкада. Вось коціка Ромку – шкада.

Жыццё па-за часам. Жыццё, дзе заўтра – гэта ўчора. Класічная схема вяртання да вытокаў. Да безасабовай вясковай “трушнасці” ды патрыярхальных каштоўнасцяў. Адкруцім жыццё назад, і будзе ўсім шчасце. Альбо няшчасце – але зноў жа знаёмае. Свойскае. Пазнавальнае. “Кахаю я падлюку гэтую, эх, забіў бы – ці ўтапіўся! Маеш цукерку? Пайду пачастую…”

У чым прыкол? У тым, што гэта квіток у адзін бок. Да знаёмага кайфу. Да знаёмага адчаю. Знаёмага ў тым ліку з іншых тэкстаў іншых аўтараў. Гэта мы ўжо ведаем. А нічога новага не пачулі.

Купалаўскі “Прудок” (збольшага) энергічны і графічна стылёвы (сцэнаграфія і касцюмы – Кацярына Шымановіч). Ён, безумоўна, якасна перабівае большасць наяўнага рэпертуару тэатра. “Радзіва…” пазначае магчымы вектар росту, адбудову сцэнічнай эстэтыкі новай генерацыі. Але таму, хто прыйшоў на спектакль, не ведаючы кніжкі, будзе вельмі цяжка зразумець, чым важны (а ён насамрэч важны) Горват. Што ён мае як аўтар – акрамя лёгкага стылю, інтэлігенцкіх траблаў, плыні пачуццяў, вясковых сантыментаў ды казы Цёці?

Кніжка нясе пяшчоту, боль, сумнеў, надзею і драматызм асабістага руху праз паснулую нацыю ды разгублены час. Спектакль перарабляе яе ў пакунак мемаў (кшталту несупыннай “Марусі Зайчыкавай”), у лірычна-акрабатычнае “чабурашкі-шоў” – праўда, з парай выхадаў на “сур’ёзнае”. Апошняе, зрэшты, выглядае трохі іншародным у гэтым пацешным свеце, дзе самы мульцяшны (і самы слабы па сутнасці ды статусе) персанаж – акурат выканаўца абавязкаў героя Андрусік Іванавіч.

Бліскучая эксцэнтрыка Змітра Есяневіча, эмацыйны драйв Святланы Анікей, запаволеная (амаль форэстгампаўская) “п’ерошнасць” Міхаіла Зуя суіснуюць як мікс панкаўскага ўгару, олдскульнага (этна)псіхалагізму і хлапечай песенькі пра зорачку ў кішэні. Часам падаецца, што гэты цягнік едзе адразу ва ўсе бакі. Хочацца ўсё запар: вучыць кітайскую, крычаць песні і стаяць, нібы слуп, на падворку.

Нармальны вынік для народнага шоў. Спрэчны – для глыбіннай размовы пра істотнае.

Горват глядзеўся ў “Прудок”. І бачыў там Горвата.

Купалаўскі таксама паглядзеў у “Прудок”. І убачыў там… Купалаўскі.

 

Максім Жбанкоў, budzma.by

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Літаратура

«На беразе Волі». Выйшла новая кніга Андрэя Хадановіча

«Гэтым разам не выбранае, а менавіта новае!», — падзяліўся навіной у сацсетках вядомы беларускі паэт Андрэй...

valiancina_shauchenka
Літаратура

«Адплывае спакойнае неба...» Памерла паэтка Надзея Артымовіч

У Бельску Падляшскім пасля працяглай хваробы на 77-м годзе жыцця памерла Надзея Артымовіч. Яе называлі паэткай...

valiancina_shauchenka
Музыка

«Тэкст напісаўся разам са слязьмі па спачылым». Андрусь Такінданг распавёў пра песню памяці Міраслава Лазоўскага

Напрыканцы верасня беларускі музыка Андрусь Такінданг прэзентаваў кліп на сваю новую песню «Шэры камень». Гэты твор...

valiancina_shauchenka
Культура

Фестываль інтэлектуальнай кнігі PRADMOVA пройдзе ў Варшаве на гэтых выходных

На працягу чатырох дзён, з 6 па 9 кастрычніка, у Варшаве адбудзецца фестываль інтэлектуальнай кнігі PRADMOVA. Гэта...

Апошнія навіны

    Літаратура
    «На беразе Волі». Выйшла новая кніга Андрэя Хадановіча
    Літаратура
    «Адплывае спакойнае неба...» Памерла паэтка Надзея Артымовіч
    Музыка
    «Тэкст напісаўся разам са слязьмі па спачылым». Андрусь Такінданг распавёў пра песню памяці Міраслава Лазоўскага
    Культура
    Фестываль інтэлектуальнай кнігі PRADMOVA пройдзе ў Варшаве на гэтых выходных
    Культура
    «Чаму вы выйшлі з дому?» Хадановіч разважае пра паэзію пратэсту і салідарнасці
    Гісторыя
    Голда Мэір: «У мамы была звычка заяўляць, што ў Мілуокі ўсё горш, чым у Пінску»
    Грамадства
    У пошуках літвінізму. У Сейме Літвы абмеркавалі уплыў літвінізму на адносіны паміж беларусамі і літоўцамі
    Культура
    «Берлінскі сшытак»: загадкавы спеўнік бабулі Кацярыны Ваданосавай
    Грамадства
    Генпракуратура распачала крымінальныя справы супраць Рады БНР
    Мастацтва
    «Ніці супраціўлення»: адкрыццё выставы Руфіны Базловай адбудзецца ў Чэхіі
    64-гадовая беларуска падняла БЧБ-сцяг над адной з найвышэйшых гор свету
    Кіно
    Фільм «Зялёная мяжа»: што хацела паказаць Агнешка Холанд і што атрымалася
    Музыка
    Наста Хмель: Робім Беларусь у выгнанні, каб не знікнуць у чужым краі
    Забавы
    Гульня: Знайдзі аднолькавыя вокладкі
    Грамадства
    На якой мове мусіць размаўляць лагапед з беларускамоўнымі дзецьмі? Іна Кулей аб працы беларускамоўнага лагапеда

Афіша

  • 04.10

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Музейная імпрэза «Посцілка: прастора натхнення» ў Гомелі

  • 04.10 — 08.10Восеньскі салон у Мінску
  • 04.10 — 19.11Фотавыстава Андрэя Логінава «CHAROMUSHKI ODYSSEY 1930-2023» у Познані
  • 04.10 — 13.11Выстава «Васіль Быкаў. Праз абрысы і лініі» ў Віцебску
  • 04.10 — 08.10Фестываль незалежнай беларускай культуры ва Уроцлаве
  • 04.10 — 17.11Выстава Руфіны Базловай у Чыкага
  • 04.10ПАДЗЕЯ ДНЯ: Музейная імпрэза «Посцілка: прастора натхнення» ў Гомелі
  • 05.10 — 09.11LAZARET. Персанальная выстава Цемры ў Празе

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • Чучхэ ў самым сэрцы Еўропы альбо Што чакае беларускую нацыянальную культурную прастору
    • «Я аддала апошняе на сваю мару». Беларуская мастачка рызыкнула ўсім, што мела, і адкрыла ў Варшаве фотастудыю
    • Тэст для вандроўнікаў: пазнай мясціны, дзе нарадзіліся ці жылі нашыя славутыя землякі
    • Параза ці перамога? Першы мір Вялікага Княства Літоўскага
    • «Будуць беларусы — будзе беларуская кніга». У Батумі стартаваў фестываль інтэлектуальнай кнігі Pradmova-2023
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип