• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram Tiktok www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Музыка
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • Гісторыя за 5 хвілін
  • Трызуб і Пагоня
  • Разумняты
  • Вандруем разам
  • Афіша
10.08.2018 | Грамадства

Чаму нельга любіць Мінск?

Мінск — сталіца краіны, якая стала, фактычна, галоўнай апорай нейкага развіцця ў Беларусі. На жаль, тут ніводны горад не можа нават крыху параўнацца з гэтым гігантам, куды з усіх куткоў рэспублікі бягуць людзі ў пошуках шчасця ці хаця б нейкіх магчымасцяў. Мне як бы пашанцавала — нарадзіўся і жыву ў Мінску. Але ці можна гэта назваць шчасцем? Наўрад ці, калі прыгледзецца да гэтага горада страчанай памяці. Дык чаму нельга любіць Мінск, а неабходна крытыкаваць яго як мага больш?

maxresdefault

У гэтых джунглях жалезабетонных гмахаў я правёў усё жыццё. У дзяцінстве я любіў цэнтр, яго велізарныя плошчы, утульныя крамы і рэшткі нядаўнай беларусізацыі. Тады нават “Іў Рашэ” пісалася на роднай мове. Вельмі любіў гуляць па Камсамольскім возеры, Нямізе, дзе ў 1998 годзе, падчас той самай цісканіны, мы выратаваліся, пайшоўшы ў іншы ад метро бок. Менавіта таму я не люблю і не разумею дагэтуль моду сустракацца “на ружах” — мемарыяле нявінна памерлых праз дрэнную арганізацыю гулянак і няўдалую навальніцу. Але Няміга была тады адносна прыгожай, яна цягнула гуляць па сваіх сцяжынках. Няхай і не стэрыльна аблізаных, як цяпер, затое нейкіх жывейшых.

Тады мікрараёны падаваліся іншым, дзікаватым, светам, дзе адны кітайскія сцены і разбітыя мары. Не любіў туды ездзіць, як, у прынцыпе, і цяпер.

Але час ішоў, Мінск пачалі рабіць помнікам беларускай паказухі. І тут усё пачало змяняцца. Прыгожыя графіці на гаражах Пушкінскай замалявалі, прыгожыя зялёныя зоны пачалі забудоўваць, мінулае — знішчаць і будаваць фалічныя і клітарападобныя гмахі, сэнс якіх нібы толькі адзін — паказаць, што тут “па-еўрапейску”. На жаль, падаецца, што менавіта такімі катэгорыямі думаюць мясцовыя ўлады, калі раздаюць усе гэтыя недарэчныя і дэструктыўныя дазволы на зносы і забудовы. А мікрараёны яшчэ больш сталі нагадваць герояў антыўтопіі з элементамі індустрыяльнага постапакаліпсісу. Пуставатыя двары з пабітымі “малымі архітэктурнымі аб’ектамі” хутчэй нагадваюць нейкую Прыпяць, чым сталіцу. Шараватыя сцены блочных гмахаў ствараюць адчуванне бясконцых лабірынтаў, адкуль не знайсці выйсця вольнай душы, што цягнецца да сонца ці зораў.

А апагей гэтай сумесі мэйкапу і постсавецкага апакаліпсісу — вядомыя Шабаны. Месца, куды наўрад ці без справы паедзеш. Памятаю, некалькі гадоў таму я пісаў агляд і раскрываў душу гэтай незалежнай рэспублікі. Рэшткі савецкай прамысловасці, дзе яшчэ месцамі цепляцца прыкметы жыцця, вакол маладыя асобы, што кідаюць на цябе позіркі, разумеючы, што ты тут госць, чужы, а яны за табой сочаць. Міні-горад, дзе няма месца чужым.

Дык за што не любіць Мінск? Як мінімум, за адсутнасць памяці. Вядома, што ад горада мала што засталося пасля вайны, але калі Дрэздэн і Варшава аднаўляліся ў першапачатковым выглядзе, то Мінск чакаў іншы лёс — стаць помнікам росквіту сталінскага ампіру, з пралетарскай веліччу і гігантаманіяй. Няхай і так, але тут была нейкая ўнікальная спецыфіка і асаблівая прыгажосць. Часы змяніліся, і вось ужо тыя, хто нібыта мусіць развіваць гэты горад і сталіцу, самавольна знішчаюць рэшткі гістарычнага мінулага. Прычым гэта тычыцца і сталінскага ампіру. Чым больш часу праходзіць, тым больш мы страчваем — нават архітэктурны ансамбль праспекта Скарыны (Пераможцаў). Спачатку дрэвы, потым старыя помнікі, далей сталінскія будынкі, а ў канцы — тыя адзінкавыя культавыя для мясцовых месцы.

На нашых вачах разбураюць Верхні горад і гарадок Трактарнага завода — нямногія месцы, што захавалі сваю асаблівую душу. Пры нашым маўчанні пабудавалі Кемпінскі і знеслі першую электрастанцыю. Такім жа чынам мы фактычна страцілі Нямігу. Шмат прыкладаў можна прывесці, але што мы атрымліваем наўзамен? Гандлёвыя цэнтры і гасцініцы? Поўнасцю забудаваныя гмахамі мікрараёны, дзе апроч якой-небудзь Малінаўкі, Зялёнага Лугу ды Уручча няма ўвогуле ніякіх намёкаў на самабытнасць, душэўнасць і ўвогуле жаданне жыць.

Я памятаю, як пэўны час свайго жыцця шмат часу бавіў у Сухараве (сам я большую частку жыцця жыву на вуліцы Якуба Коласа, у цэнтры). Ніколі не забуду гэты шэры від з акна, дзе толькі пустыры і сцены панэлек, дзе недзе на гарызонце бачны дым ЦЭЦ. Ды нават не толькі ў шэрасці рэч — там сапраўды няма чаго рабіць, апроч сну і проста існавання. Спальнік, адкуль нават не з’едзеш увечары, бо транспарт да метро ўжо амаль не ідзе. Складаецца адчуванне, што Сухарава — нейкая пастка: заехаць можа кожны, а вось выбрацца адтуль…

І гэта не толькі пра Сухарава. Такая атмасфера паціху дабіраецца да ўсіх куточкаў горада. Стэрыльнасць змывае ўсё, пакідаючы толькі штучныя Зыбіцкія, каб было што паказваць замежнікам і каб было месца для новай мясцовай шляхты — айцішнікаў. Спробы выправіць сітуацыю былі, але яны рэдка даходзяць да канца, як тая ж Кастрычніцкая, дзе пасля “Вуліцы Бразіл” засталіся толькі некалькі бараў і графіці. Крута, але што там рабіць — піва ці кавы папіць? Дзе тусоўкі і крэатыўныя івэнты? Канцэрты каля ратушы? А гэтага дастаткова для амаль 2-мільённага горада? Гастрафэсты і некалькі дарагаватых фэстаў іншай тэматыкі за год? А што ў астатнія дні рабіць? Чым жыць?

Мінск робіцца горадам стэрыльнага мэйкапу, дзе ініцыятыва паступова знішчаецца. Для паказухі і піяру, напрыклад, даюць маляваць графіці сусветнага ўзроўню, а потым… Жоўтая сцяна. Трэба тусоўка? Будуецца асобная вуліца — дазволенае гета: пакідаеш яго — і свабода заканчваецца. І тое нават гэта выбіваюць з боем. Пры гэтым нехта з муніцыпалітэта сапраўды лічыць, што гэта ўсё мае велізарны турыстычны патэнцыял, таму палову горада можна аддаць пад гатэлі — за кошт гістарычных помнікаў, зразумела.

Дык што тут можна любіць?

Старыя шэрыя будынкі? Адсутнасць нейкага альтэрнатыўнага жыцця і адчуванне сябе нібы за кратамі? Ці галоўнае — жоўты фетышызм, як вазы каля парка Купалы? Знесеная спадчына і назвы вуліц камуністаў, што праводзілі рэпрэсіі ў дачыненні да беларусаў? Пустыя безгустоўныя гатэлі і гандлёвыя цэнтры? Ці закінутыя двары і жудасная інфраструктура? Дзе тут крутасць, драйв і паказчык, што Мінск — рэал сталіца? На жаль, толькі памерамі можа ганарыцца — аднымі з найбольшых у Еўропе.

А за што любіць… За краму “Логвінаў” і галерэю “Ў”. Фестываль “Пясочніца” стаў сапраўдным глытком паветра ў цэнтры пасля бясконцага маўчання, але, на жаль, гэта хутка скончыцца. У прынцыпе, можна яшчэ даць шанец Кастрычніцкай і спадзявацца, што яна яшчэ дарасце да патрэбнага ўзроўню. Таксама варта любіць парк 50-годдзя перамогі, бо гэта да сёння прыгожы і спакойны кавалак горада, дзе можна як проста прайсціся, так і зладзіць начное спатканне пад зорамі і святлом прыгожых ліхтароў… Вядома, што ёсць яшчэ некалькі месцаў, якія назаўсёды ўбіваюцца ў памяць чалавека з-пад Мінска, але іх мала, вельмі мала для такога вялікага мегаполіса.

Але галоўная праблема — што няма мясцовай самаідэнтыфікацыі. Ну сапраўды, у чым асаблівасць мінчукоў? Ці цягне пражыванне ў сталіцы на частку самаідэнтыфікацыі? На жаль, не. Гэта проста горад, дзе больш магчымасцяў. Вялікі, раздзьмуты, з самымі высокімі сярэднімі заробкамі ў краіне і дзе можна неяк знайсці нармальную працу. Але ганарыцца, мець сваю асаблівасць…. Мінск гэта страціў. Не ведаю, як з іншымі гарадамі краіны, можа, там лепш.

Мінск мы амаль страцілі, але ёсць яшчэ шанец хаця б абараніць тое малое, што тут засталося. Той жа гарадок на Трактарным яшчэ ёсць шанец абараніць. Двары можна ператварыць у казку, а хрушчоўкі — у адносна сучасныя і прывабныя дамы. Вопыт замежны ўжо ёсць. Навабуды некаторыя можна проста знесці, а вуліцы — пераназваць. Дадаць больш магчымасцяў для рознага мастацтва і тусовак у горадзе. Карацей, змяніць горад можна, але хто за гэта возьмецца? Можа ты, чытач?

Не пляваць на Мінск? Пачні з сябе, свайго пад’езда, двара і раёна. А далей справа ў яднанні, якое мы рана ці позна павінныя спасцігнуць, калі хочам зрабіць казкай і цукеркай не толькі Мінск, але і ўсе астатнія сотні гарадоў і мястэчак. Усё ў нашых руках!

 

Багдан Сакалоў

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства

Не менш за 132 дзеячаў культуры ў няволі — Беларускі ПЭН

Беларускі ПЭН апублікаваў хроніку парушэнняў правоў чалавека ў сферы культуры за другую палову траўня 2023 года,...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Выдавецтва Gutenberg шукае падтрымку для выпуску настольнай гульні «Шляхта»

Хто не марыў ненадоўга апынуцца ў Вялікім Княстве часоў Рэнесансу? Балі, паэзія, палацавыя інтрыгі... Еўрапейскае...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Як размаўляць з тымі, хто думае інакш

Не толькі ў раманах сем’і распадаюцца «праз палітыку», а сяброў робяць ворагамі адрозныя жыццёвыя прынцыпы. Можа...

valiancina_shauchenka
Літаратура

Якой бачылі Беларусь у замежнай літаратуры

Любая краіна так або іначай адлюстраваная ў літаратуры. І звычайна гэтае адлюстраванне стварае або наўпрост звязанае...

Апошнія навіны

    Грамадства
    Не менш за 132 дзеячаў культуры ў няволі — Беларускі ПЭН
    Грамадства
    Выдавецтва Gutenberg шукае падтрымку для выпуску настольнай гульні «Шляхта»
    Грамадства
    Як размаўляць з тымі, хто думае інакш
    Літаратура
    Якой бачылі Беларусь у замежнай літаратуры
    Грамадства
    Пара перастаць называць польскім, літоўскім, рускім тое, што належыць беларусам
    Гісторыя Асоба
    Няўдалы кароль: кароткае і спрэчнае жыццё Міхала Вішнявецкага
    Літаратура
    Ад Маўра да вяліка: падборка летняй літаратуры для дзяцей і падлеткаў
    Грамадства
    Куды схадзіць на выходных? Падборка цікавых імпрэзаў на 3-4 чэрвеня
    Вандруем разам
    Ад старажытнай царквы да «міні-зыбіцкай». Што варта паглядзець у Гродне на выходныя
    Літаратура
    «Не загаснуць зоркі ў небе»: творцы з усяго свету зладзілі флэш-моб у падтрымку беларускіх пісьменнікаў
    Музыка Музыка
    Гурт «Петля Пристрастия» выступіў з канцэртам у Берліне. Паглядзіце, як драйвова там было
    Грамадства Музыка
    Ёсць, што паслухаць. Падборка травеньскіх беларускіх трэкаў на любы густ і гаманец
    Грамадства Кіно
    Кінафестываль «Паўночнае ззянне» адкрывае Open Call для беларускіх фільммэйкераў
    Грамадства Кіно
    У анлайн-кінатэатры VODBLISK папаўненне — фільм «II» Улады Сяньковай ужо даступны для прагляду
    Культура Літаратура
    Стартавала выдавецкая ініцыятва «33 кнігі для іншай Беларусі»

Афіша

  • 04.06

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Фестываль «Культура ў выгнанні» ў Кракаве

  • 04.06 — 18.06Выстава «Калі яго парушыць, яно становіцца адчувальным» у Вільні
  • 04.06 — 18.06Выстава выцінанкі Наталлі Каньковай у Віцебску
  • 04.06 — 18.06Выстава «Abstract» у Віцебску
  • 04.06 — 18.06Новыя імёны мастацтва: фестываль «Арт-Мінск»
  • 04.06 — 07.06Pop-up store беларускіх мастакоў у Мінску
  • 04.06 — 08.06 Выстава Анастасіі Рыдлеўскай «Nothing Left» у Познані
  • 04.06 — 10.06«Past Garden». Выстава Рамана Камінскага ў Варшаве

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • «Таму што мы — беларусы». Як выхоўваць дзіця па-беларуску за мяжой і не толькі?
    • Сяляне ў Вялікім Княстве Літоўскім: як жылі, чым займаліся, што мелі
    • Тэст: Пазнай выканаўцу па радках з трэка
    • Мелказёраў: я не баюся быць тупаком
    • Паглядзіце, якія выцінанкавыя стыкеры зрабіла мастачка Вольга Бабурына
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип