• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Разумняты»
  • Словы мацней
  • Вандруем разам
  • «Пра тэхналогіі і не толькі»
  • Афіша
04.06.2022 | Гісторыя

Гісторыя сямейнай кнігі, якую падчас вайны гамяльчанка закапала ў гародзе

Кніга Жуль Верна «Дзеці капітана Гранта» 1906 года выдання перажыла рэвалюцыю, сталінскія рэпрэсіі і ІІ Сусветную вайну. Цяпер кніга ўсё так жа, як і больш чым стагоддзе таму, працягвае жыць у гомельскай сям’і, піша «Штодзень».


2cc748ef58c84896eee49.jpg

«Не ведаю, чаму мая бабуля, якая на момант вайны была падлеткам, закапала яе на гародзе. Відаць, штосьці было дорага ёй. Ды і людзі, якія перажылі вайну, не хваліліся, што „можам паўтарыць“. З іх кляшчамі немагчыма было слова выцягнуць. Не хацелі гаварыць на гэтую тэму», — узгадвае гамяльчанка Наталля.

Бабулі Наталлі, Любові Розавай, было 15 год, калі пачалася вайна. «Падчас вайны асабістыя рэчы закапвалі проста ў гародзе. Золата, дыямантаў не было. Вось закапвалі фотаздымкі, швейную машынку. І чамусьці кнігу Жуль Верна». Прабабуля Наталлі 1905 года нараджэння, бабуля 1924 года. Кніга Жуль Верна «Дзеці капітана Гранта» 1906 выдання, якая выйшла ў С.-Пецярбургу як бясплатны дадатак да часопіса «Прырода і людзі».

422b9f955f5c40c50d036.jpg
Любоў Розава ў юнацтве. Фота: архіў гераіні матэрыяла

Даведка. Часопіс «Прырода і людзі» — ілюстраваны часопіс, якія выдаваўся у Расійскай імперыі з 1889 па 1918 год выдавецтвам Пятра Сойкіна. Часопіс быў вельмі папулярным сярод розных слаёў насельніцтва. У выданні друкаваліся навіны пра адкрыцці, невядомыя віды жывёл, інжынерныя навінкі, а таксама нарысы па хіміі, фізіцы, батаніцы, навукова-фантастычныя раманы і гістарычныя аповесці. То бок штосьці накшталт сучасных часопісаў «Geo» і «Arche» ў адным выданні. Дарэчы, апошнім рэдактарам часопіса «Прырода і людзі» быў выхадзец з земляў былога ВкЛ Якаў Перэльман (нарадзіўся ў Беластоку ў 1882 годзе).

114427c1a73ef2ebd1f88.jpg
Дарэвалюцыйнае выданне вядомага рамана Жуль Верна, пра якое ідзе гаворка ў матэрыяле

«Месца, дзе закапвалі рэчы падчас вайны, запаміналі па розных прыкметах: дрэвах, дамах. Але ж дамоў не засталося практычна ў Гомелі пасля вайны, толькі адзін дом Камуны выстаяў, а астатнія размбамбілі». Наталля ўзгадвае, што яе бабуля, якая закапала кнігу «Дзеці капітана Гранта», ледзь не загінула падчас вайны. «Яна была вельмі падобная на яўрэйку. І патрапіла ў гомельскае гета. Прабабулі трэба было прывесці двух ці трох сведак, якія б засведчылі, што яна не яўрэйка. Аднак ніхто не хацеў ісці. Прабабуля знайшла абсалютна чужых людзей, якіх абсалютна не ведала. Яны падышлі і пацвердзілі, што бабуля не яўрэйка. І потым бабуля ўсё вайну хавалася», — распавядае гераіня матэрыяла.

Даведка. Паводле перапісу насельніцтва 1939 года ў Гомелі пражывала больш за 40 тысяч яўрэяў, што складала 29,38% ад агульнай колькасці жыхароў. У Гомелі ў 1941 годзе было створана чатыры гета: па выліцы Быхаўскай, Новалюбенскай, у раёне Навабеліцы і ў раёне Манастырка. Ліквідавалі Гомельскае гета ў лістападзе 1941 года.

d1281d0477ebe2afa9bc6.jpg
Прабабуля гераіні матэрыяла Ганна Падабедава.

Кніга Жуль Верна «Дзеці капітана Гранта» перажыла вайну, закапаная ў зямлі. Некаторыя яе старонкі папсаваліся, паколькі доўгі час кніга ляжала ў зямлі. «Я не ведаю, куды паклалі тую кнігу і фотаздымкі перад тым, як закапаць. Неяк у дзяцінстве на падумала спытаць такія дэталі, — гаворыць гамяльчанка Наталля. — Мой прадзед, наколькі я ведаю, быў рэпрэсаваны. Аднак гэтая тэма была заўжды закрытая ў сям’і. Падаецца, спачатку яны жылі ў Маскве. А пасля таго, як прадзеда рэпрэсавалі, яны прыехалі ў Гомель».

Наўрад ці мы ўжо даведаемся, чаму сям’я, перажыўшы рэпрэсіі і пасля пераязджаючы ў Гомель, вырашыла ўзяць кнігу Жуль Верна з сабой. Так жа ўжо і не даведаемся, чаму Любоў Розава ў 15 год перад небяспекай змяшчэння ў гета закапвае менавіта Жуль Верна.

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Культура Беларусы свету

У Мюнхене пройдзе фестываль беларускай культуры Minsk x Minga

Музычныя выступы, кінапаказы, спектаклі, выстава, майстэрня — з 9 па 11 верасня ў Мюнхене зладзяць фестываль...

valiancina_shauchenka
Грамадства

У Доме-музеі I з'езда РСДРП здарыўся пажар

У Мінску ў Доме-музеі I з’езда РСДРП здарыўся пажар. Паводле звестак МНС, узгаранне адбылося ўвечары 16 ніўня. ...

valiancina_shauchenka
Літаратура

«Мы вернемся». Паэтка Ганна Комар прадставіла ў Лондане кнігу дакументальных вершаў

«Мы вернемся» — зборнік з дваццаці дакументальных вершаў, напісаных паводле гісторый беларусак і беларусаў,...

valiancina_shauchenka
Грамадства Музыка

Музыку Ганну Пышнік (Чымпаеш) асудзілі на тры гады калоніі агульнага рэжыму

Ганна выступала ў гуртах «Ня Варта», «ХАМ», VIKT(A)R xOi!. Была затрыманая 22 сакавіка нібыта за перадачу відэа з перасоўваннем...

Апошнія навіны

    Культура Беларусы свету
    У Мюнхене пройдзе фестываль беларускай культуры Minsk x Minga
    Грамадства
    У Доме-музеі I з'езда РСДРП здарыўся пажар
    Літаратура
    «Мы вернемся». Паэтка Ганна Комар прадставіла ў Лондане кнігу дакументальных вершаў
    Грамадства Музыка
    Музыку Ганну Пышнік (Чымпаеш) асудзілі на тры гады калоніі агульнага рэжыму
    Адукацыя Гісторыя
    След Рагнеды і два Менскі. Што «накапалі» археолагі і як гэта змяняе погляд на беларускую гісторыю
    Адукацыя
    Як будуць вучыць патрыятызму ў беларускіх школах? Мінадукацыі зацвердзіла праграму новага факультатыва
    Грамадства Гісторыя
    Як аддавалі Беласток
    Культура Грамадства
    Традыцыя вырабу чоўна ў вёсцы Перароў атрымала статус нематэрыяльнай гісторыка-культурнай каштоўнасці
    Грамадства Гісторыя
    Колькі карон было ў Стэфана Баторыя і які іх лёс
    Культура Літаратура
    Акцёры як літаратурныя героі
    Грамадства Гісторыя
    Знайшлі яшчэ адну копію самай знакамітай гравюры Гродна. Але захавалася толькі палова
    Грамадства
    «Такія гісторыі здараюцца таму, што мы дазваляем моўнай дыскрымінацыі быць». Аліна Нагорная — пра тое, як у Беларусі затрымліваюць за мову
    Грамадства
    Нешта неверагоднае! Глядзіце: школьнікі пабудавалі плыт з 6 тыс. пластыкавых бутэлек – зараз на ім можна перавозіць 2 легкавыя машыны
    Грамадства Асоба
    Ганна Севярынец: Чалавек не можа і не мусіць мець усёдазволенасці, яму ў гэтым блага
    Культура Асоба
    Крысціна Дробыш пра «Кніжны Воз»: «Аплікацыя стварае асацыяцыі таго, што беларуская мова — гэта можа быць весела, прыгожа, цікава, забаўляльна»

Афіша

  • 17.08 — 31.08

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Адкрыццё выставы Багдана Даўгялы «Мінск да мяне» ў Мінску

  • 17.08 — 31.08Зброя ВКЛ на выставе ў Нясвіжы
  • 17.08 — 25.09Выстава беларускага мастацтва «Калі сонца нізка — цені доўгія» ў Лейпцыгу
  • 17.08 — 28.08Выстава Марка Шагала ў Мінску
  • 17.08 — 18.09Арганны фестываль Ars Magna Organi па гарадах Беларусі
  • 17.08 — 18.08Выстава «Odszkolnić!» у Беластоку
  • 17.08 — 19.09Выстава Сяргея Селіханава «Вяртанне» ў Віцебску
  • 17.08 — 04.09Выстава маляванак Яээпа Драздовіча ў Віцебску

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • Як аддавалі Беласток
    • Вядомы рэпетытар і педагог Яўген Лівянт тлумачыць, чаму правалілася кампанія па набору ў ВНУ
    • З’явілася магчымасць усталяваць беларускі інтэрфейс у Windows
    • Рабіся інакшым — альбо загінеш
    • Васіль Быкаў: «Мы — апошнія, Наша чарга...»
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM