Кніга Жуль Верна «Дзеці капітана Гранта» 1906 года выдання перажыла рэвалюцыю, сталінскія рэпрэсіі і ІІ Сусветную вайну. Цяпер кніга ўсё так жа, як і больш чым стагоддзе таму, працягвае жыць у гомельскай сям’і, піша «Штодзень».

«Не ведаю, чаму мая бабуля, якая на момант вайны была падлеткам, закапала яе на гародзе. Відаць, штосьці было дорага ёй. Ды і людзі, якія перажылі вайну, не хваліліся, што „можам паўтарыць“. З іх кляшчамі немагчыма было слова выцягнуць. Не хацелі гаварыць на гэтую тэму», — узгадвае гамяльчанка Наталля.

Бабулі Наталлі, Любові Розавай, было 15 год, калі пачалася вайна. «Падчас вайны асабістыя рэчы закапвалі проста ў гародзе. Золата, дыямантаў не было. Вось закапвалі фотаздымкі, швейную машынку. І чамусьці кнігу Жуль Верна». Прабабуля Наталлі 1905 года нараджэння, бабуля 1924 года. Кніга Жуль Верна «Дзеці капітана Гранта» 1906 выдання, якая выйшла ў С.-Пецярбургу як бясплатны дадатак да часопіса «Прырода і людзі».

Любоў Розава ў юнацтве. Фота: архіў гераіні матэрыяла

Даведка. Часопіс «Прырода і людзі» — ілюстраваны часопіс, якія выдаваўся у Расійскай імперыі з 1889 па 1918 год выдавецтвам Пятра Сойкіна. Часопіс быў вельмі папулярным сярод розных слаёў насельніцтва. У выданні друкаваліся навіны пра адкрыцці, невядомыя віды жывёл, інжынерныя навінкі, а таксама нарысы па хіміі, фізіцы, батаніцы, навукова-фантастычныя раманы і гістарычныя аповесці. То бок штосьці накшталт сучасных часопісаў «Geo» і «Arche» ў адным выданні. Дарэчы, апошнім рэдактарам часопіса «Прырода і людзі» быў выхадзец з земляў былога ВкЛ Якаў Перэльман (нарадзіўся ў Беластоку ў 1882 годзе).

Дарэвалюцыйнае выданне вядомага рамана Жуль Верна, пра якое ідзе гаворка ў матэрыяле

«Месца, дзе закапвалі рэчы падчас вайны, запаміналі па розных прыкметах: дрэвах, дамах. Але ж дамоў не засталося практычна ў Гомелі пасля вайны, толькі адзін дом Камуны выстаяў, а астатнія размбамбілі». Наталля ўзгадвае, што яе бабуля, якая закапала кнігу «Дзеці капітана Гранта», ледзь не загінула падчас вайны. «Яна была вельмі падобная на яўрэйку. І патрапіла ў гомельскае гета. Прабабулі трэба было прывесці двух ці трох сведак, якія б засведчылі, што яна не яўрэйка. Аднак ніхто не хацеў ісці. Прабабуля знайшла абсалютна чужых людзей, якіх абсалютна не ведала. Яны падышлі і пацвердзілі, што бабуля не яўрэйка. І потым бабуля ўсё вайну хавалася», — распавядае гераіня матэрыяла.

Даведка. Паводле перапісу насельніцтва 1939 года ў Гомелі пражывала больш за 40 тысяч яўрэяў, што складала 29,38% ад агульнай колькасці жыхароў. У Гомелі ў 1941 годзе было створана чатыры гета: па выліцы Быхаўскай, Новалюбенскай, у раёне Навабеліцы і ў раёне Манастырка. Ліквідавалі Гомельскае гета ў лістападзе 1941 года.

Прабабуля гераіні матэрыяла Ганна Падабедава.

Кніга Жуль Верна «Дзеці капітана Гранта» перажыла вайну, закапаная ў зямлі. Некаторыя яе старонкі папсаваліся, паколькі доўгі час кніга ляжала ў зямлі. «Я не ведаю, куды паклалі тую кнігу і фотаздымкі перад тым, як закапаць. Неяк у дзяцінстве на падумала спытаць такія дэталі, — гаворыць гамяльчанка Наталля. — Мой прадзед, наколькі я ведаю, быў рэпрэсаваны. Аднак гэтая тэма была заўжды закрытая ў сям’і. Падаецца, спачатку яны жылі ў Маскве. А пасля таго, як прадзеда рэпрэсавалі, яны прыехалі ў Гомель».

Наўрад ці мы ўжо даведаемся, чаму сям’я, перажыўшы рэпрэсіі і пасля пераязджаючы ў Гомель, вырашыла ўзяць кнігу Жуль Верна з сабой. Так жа ўжо і не даведаемся, чаму Любоў Розава ў 15 год перад небяспекай змяшчэння ў гета закапвае менавіта Жуль Верна.