Як перажыць пасляродавую дэпрэсію? Што рабіць маладой маці з бясконцымі парадамі бабуляў-суседак-знаёмых? Ці абавязкова адпавядаць вобразу “паспяховай мамы” з часопісаў – альбо гэта ўсяго толькі сукупнасць навязаных стэрэатыпаў?
Гісторыя Ганны Вярбіцкай пачалася шэсць гадоў таму, калі яна ўпершыню нарадзіла і сышла ў дэкрэт. Мацярынства і выхаванне дзіцяці аказалася зусім не падобным да “няшных” вобраз з форумаў і сацыяльных сетак… Апроч шчасця і радасці было таксама багата болю і нерваў…
Атрыманы досвед падштурхнуў Ганну расказаць пра перажытыя праблемы і спосабы іх вырашэння іншым. Так з’явіўся блог, а таксама “Помощник любящей мамы” – папяровае выданне, якое Ганна марыць выдаць і па-беларуску.
Мы сустрэліся з Ганнай, каб паразмаўляць пра пытанні і праблемы, якія рэдка ўсплываюць на старонках глянцу ды Instagram – пра мацярынства “без купюр”. Самыя цікавыя думкі аўтаркі мы падаём ніжэй.
Страхі абвастраюцца і выстрэльваюць
На самай справе, паводле статыстыкі, 90% цягам знаходжання ў дэкрэце пакутуюць ад эмацыйнага выгарання. Добра, што сёння ўсё часцей гаворыцца пра гэта. Мяне саму пасля родаў накрыла дэпрэсія… У жанчыны – мамы – у такім стане актуалізуюцца ўсе страхі і сумненні, якія накопліваліся гадамі. Яны непазбежна абвастраюцца і выстрэльваюць. Гэта не толькі страх за сваё жыццё і здароўе, якое ты так-сяк, але кантралюеш, але і страх за дзіця, пра якое ты нічога не ведаеш.
Мама – значыць “павінная”
Да мамы цяпер безліч патрабаванняў. Яна “павінная” ўсё ведаць, усё паспяваць, развіваць дзіця, клапаціцца пра мужа, рэалізоўвацца прафесійна, быць гаспадыняй ды яшчэ і выглядаць бездакорна. Жанчыны старэйшага пакалення табе скажуць: мы ж усё паспявалі! Маладзейшыя дададуць: пачытай у блогу ці часопісе – там жа ўсё прыгожа!
З гаджэтам, закрытая ў скрынцы кватэры…
Раней маці гадавалі дзяцей неяк гуртам, нібыта талакой, больш камунікавалі. Дэкрэт доўжыўся не тры гады, а год. Менш сядзелі ў гаджэтах, больш бывалі на людзях – у працэс уключаліся іншыя асобы: хто пасядзіць, хто параіць нешта. Нават жыццё ў камуналках, інтэрнатах і проста шчыльней заселеных кватэрах накладала свой адбітак. Цяпер сітуацыя іншая, і мама вельмі часта аказваецца адна, закрытая ў скрынцы сваёй кватэры ды занураная ў сацыяльныя сеткі.
У сацсетках не будзеш пісаць, што спала дзве гадзіны
А што там у сацсетках ды на форумах? Там нас чакае ўжо прамаляваны вобраз паспяховай “супермамы”, якому кроў з носу трэба адпавядаць. Там распавядуць, што апранаць, куды хадзіць, як посціць свае шчаслівыя фотачкі. То бок фармуецца шкала завышаных патрабаванняў. Ці рэальны гэты вобраз? Далёка не заўсёды, бо ў сацсетках людзі найчасцей прэзентуюць сябе ў лепшым святле. Не будзеш жа пісаць пост пра тое, што паспала сёння ўсяго дзве гадзіны і блізкая да зрыву… Так лайкаў не заробіш. Таму паўстае ідэалізаваны выдуманы стандарт.
Ідэальны вобраз мамы – гэта шырма
Ведаю, што ў Расіі ёсць нават рух супраць навязвання ідэалізаванай карціны вобразу мамы ў інтэрнэце. Бо калі ты яму не адпавядаеш, то сутыкаешся з неўрозам, расчараваннем у сабе самой. Ідэальны вобраз – гэта шырма, але для блогераў – звычайная праца… А ў жыцці ўсё не так, па-іншаму. Пра бяссонныя ночы, стрэсы, вялізныя змены ў жыцці таксама трэба папярэджваць – гэта правільна і шчыра.
Твой унікальны досвед
Мацярынства – гэта твой унікальны досвед! Да гэтых зменаў нельга падрыхтавацца. У дапаможніку я пішу: параўнанне з іншымі – гэта шлях да дэпрэсіі і выгарання. А яшчэ мацярынства – гэта выпрабаванне сваіх установак. Калі ты не ўмееш чуць свае патрэбы, выбудоўваць межы, рэалістычна ўзважваць бясконцыя парады з усіх бакоў – будзе цяжка. Бо грамадства, СМІ, старэйшае пакаленне заўжды падкажуць табе, “як лепей”, часцяком гэта звычайныя маніпуляцыі. Вырашаць толькі табе самой!
Адваротны бок інерцыі – комплекс віны
Для многіх жанчын вобраз мамы робіцца працягам інерцыі, якая суправаджае іх усё жыццё. “Добрая дачушка”, “добрая дзяўчына”, “добрая мамка”… Крок улева, крок управа – расстрэл… Часцяком гэта ўсё плён перакосаў у выхаванні і нявыбудаваных межаў, няўмення сказаць “не” альбо “я сама разбяруся”. Адваротны бок гэтай інерцыі і навязаных вобразаў – устаноўка “я ва ўсім вінаватая”. Вынікі будуць скрушныя – гэта дэпрэсія і “загоны”… І калі не вырашаць свае праблемы, не змяняцца, ты рызыкуеш перадаць тую ж эстафетную палачку свайму дзіцяці.
“Фуууух, я не адна такая!”
Калі праз два з паловаю гады ў мяне з’явілася наступнае дзіця, я адчула патрэбу пра ўсё распавесці. У дапаможніку апісаная мая гісторыя. Гэта гісторыя памылак, надломаў, але адначасна рэалістычныя парады, якія могуць аказацца карыснымі. Ведаеце, які для мяне самы каштоўны водгук з усяго, што я чула пра кнігу? “Фуууух, я не адна такая!” Для гэтага кніга і складалася.
Чытаць, пісаць, маляваць
“Помощник любящей мамы” больш нагадвае інтэрактыўны нататнік, чым кнігу. Тут ёсць чыстыя палі, можна нешта сваё ўпісваць, нават маляваць. Напрыклад, ёсць чыстыя старонкі з загалоўкамі: “Чым я магу сябе пацешыць?”, “Мой ідэальны дзень”, “Што мне дае мая сям’я?” Так ты не толькі раскладаеш у галаве ўсё па палічках, але і фармуеш сістэму пазітыўных зачэпак, выбудоўваеш псіхалагічную абарону ад стрэсаў.
Бясцэнныя дзве гадзіны, каб выгаварыцца
У мінулым годзе “Помощник любящей мамы” я друкавала сама і распаўсюджвала праз сацсеткі. Замовы былі з Мінска, Гомеля, Пінска, Брэста, нават з Санкт-Пецярбургу. Пасля год вучылася на курсах арт-тэрапіі – гэта тэхніка трансфармацыяў, зняцця стрэсу праз мастацтва. Цяпер праводжу сустрэчы з жанчынамі, дзе мы п’ём гарбату, займаемся арт-тэрапіяй, а галоўнае – выгаворваемся. Гэтыя паўтары-дзве гадзіны проста бясцэнныя: я бачыла, як свяціліся вочы ў маіх суразмоўніц!
Навучыцца давяраць мужчыну
У нас мала гавораць пра тое, што гэта стрэс і для таты таксама. Хаця таты часцяком нават лепш спраўляюцца – больш адэкватныя, сабраныя і стрэсаўстойлівыя. Мой муж цудоўна дае рады з дзецьмі, яшчэ і “кайф ловіць”. Часцяком мамы самі не даюць татам апекавацца дзецьмі – гэта “сіндром незаменнай мамы”, “ніхто, акрамя мяне”, а яшчэ – недавер. Жанчыне самой было б прасцей, каб яна навучылася давяраць мужчыну.
Калі жанчына ў сабе, яна будзе ведаць, як лепей
У нас 100500 дапаможнікаў пра тое, як выхоўваць ці карміць дзяцей, але няма пра тое, як маме захаваць сябе – для сябе самой і для дзіцяці! Як пабыць сам-насам з сабой, проста выдахнуць. Толькі адэкватная шчаслівая мама можа нешта добрае даць дзіцяці. А не тое, што сказала рэклама, бабуля ці сто першы форум. Калі жанчына ў сабе, яна будзе ведаць, як лепей. Гэта і ёсць галоўны пасыл маёй кнігі.
Да таго ж у маім блогу можна пачытаць парады, як палепшыць свой эмацыйны стан кожнай маме!
Алесь Кіркевіч
Фота Яўгена Ерчака
Ганна Вярбіцкая стала адной з фіналістак курса Biz4all-2, які паспяхова ажыццяўляецца ў межах праграмы “Інкубатар сацыяльнага прадпрымальніцтва”. Арганізатарм гэтай праграмы з’яўляецца ОДБ Брусель (Бельгія) у партнёрстве з TNU Network University (Нідэрланды) і пры фінансавай падтрымцы Еўрасаюза (больш падрабязна глядзіце на biz4all.eu).
