Лідар гурта «Дай дарогу!» Юрый Стыльскі прапанаваў «Салідарнасці» антыдэпрэсіўнае меню, распавёў, якія гутаркі вёў з міліцыянтамі, і падзяліўся марамі аб тым, што найперш зробіць, вярнуўшыся ў родны Брэст.
У красавіку ў Варшаве ўручана першая беларуская музычная прэмія на эміграцыі «Uwaga!», дзе «Дай дарогу!» стала «Гуртом года». Яе маршалак Юрый Стыльскі пасля сутак у ізалятары і прызнанні ў жніўні 2021-га кліпа на песню «Баю-бай» экстрэмісцкім, з’ехаў ва Украіну, а з пачаткам вайны — у Польшчу.
— Нядаўна спадабалася фраза «мы так доўга падалі ў бездань, што навучыліся лётаць». Думаю, яна пра многіх, змушаная эміграцыя толькі ўзмацняе адчуванне. Галоўнае — не з’ехаць з глузду ў новай рэальнасці. Вельмі зараджае пазітывам твой інстаграм, настрой, якім хочацца заразіцца.
— Усе людзі схільныя падзенням, у кожнага свае тонкія, якія рвуцца, унутраныя струны. Адкуль ты ведаеш — можа быць, я сам ужо адной нагой у дурцы, а ў інстаграме смяюся напаказ? Хто яго ведае (смяецца).
Але калі сур’ёзна, нам у гэтай эміграцыі ёсць чым заняцца. Напрыклад, карысна вывучыць новую мову.
Я павінен быў вывучыць польскую яшчэ 10 гадоў таму, атрымліваючы «карту паляка». Але тады пашанцавала, праскочыў, практычна не ведаючы мову. Цяпер думаю, што сам Гасподзь мяне сюды закінуў, каб я вярнуў доўг. Не атрымалася лёс падмануць, зараз вучу польскую.
Тады я быў упэўнены, што «карта паляка» мне ніколі не спатрэбіцца, але я павінен яе атрымаць, таму што мой бацька — паляк. Думаў, няхай будзе, паеду калі-небудзь, ровар куплю. Сябры ездзілі на закупы ў Польшчу, вазілі спірт, бензін, абмотваліся цыгарэтамі. Мне ўсе гэтыя прыёмчыкі былі чужыя, больш вабіў рок-н-рол.
А зараз, дзякуючы нібыта «непатрэбнай» «карце паляка», вырашыўся мой лёс.
— Ты, напэўна, да апошняга, і быў спакойны ў Беларусі, разумеючы, што ў любы момант можаш з’ехаць.
— Я наогул нікуды не збіраўся з’яжджаць. Даваў інтэрв’ю са 100%-вай упэўненасцю, што не пакіну родны Брэст. Адна гэтая думка ўсяляла страх. Нават пераезд у рамках аднаго горада (іншая школа, новыя сябры) быў жахам № 1.
Тады я быў упэўнены, што тое, што адбываецца, не дасягне градусу, якога ў выніку дасягнуў. «Эміграцыя — гэта не пра мяне, няхай яны з’язджаюць, я нікуды не збіраюся са сваёй краіны (смяецца)».
— Гэта выглядала пазіцыяй упэўненага чалавека.
— Так, я многіх зараджаў, за мной сачылі прыхільнікі, пераймалі, падсілкоўваліся маёй упэўненасцю, што зладзеяў дагоніць адплата, а мы зажывем у прававой дзяржаве. Але аказалася, што трэш прагрэсуе, і сатаністы захапілі ўладу.
«Па беларускіх вуліцах ходзяць людажэры з дубінамі»
— Які момант быў самы страшны?
— Сам пераезд. Мне здавалася, што на тыдзень-два — потым усё вырашыцца, як усе верылі. Што павіншуем адно аднаго з новым годам і паедзем дадому. Але ўсе ўжо стаміліся віншаваць адно аднаго з гэтым незразумелым святам у надзеі на лепшае жыццё. І гэтак чацвёрты год.
Таму я вырашыў проста жыць, займацца любімай справай, адцягвацца. Як займаўся музыкай і жывапісам у Брэсце, гэтак жа займаюся і ў Варшаве. Для мяне гэта медытацыя, правальваюся ў свой свет, і мне ў ім класна. Дзе б ні знаходзіўся.
— Няўжо страх пераезду быў мацнейшы за страх каталажкі? Калі сядзеў у ізалятары ці ў судзе прызнавалі твой кліп «экстрэмісцкім».
— У моманце, вядома, было страшна. Але страшна менавіта перад дзвярыма. А калі сядзіш, там ужо не страшна. Гэта як страх зубнога лекара: самы жах — перад кабінетам.
І я ж ведаў, што я за правую справу і жыву па сумленні. Так ім і казаў у жніўні 20-га: «Хлопцы, я змагаюся з сатанізмам. Вы ўсё жудасна ашуканы. Разумею, што вам да пенсіі дасядзець. Але і вы мяне зразумейце, я пра правую справу тут з вамі размаўляю (усміхаецца).
Людзі маюць права на пратэст у рэшце рэшт (заводзіцца, усміхаючыся)! Што рабіць людзям, калі іх кіраўнік звар’яцеў? А ён рэальна звар’яцеў».
Тады нашыя так званыя праваахоўнікі да мяне яшчэ прыслухоўваліся.
Калі я з’язджаў з Брэста нават на тыдзень, марыў хутчэй вярнуцца і паляжаць у сваёй ванне. Надакучылі ўсе гэтыя душавыя, адсутнасць сяброў, любімых кавярань.
Мяне як магнітам цягнула дадому з чужога «штучнага» свету: людзі іншыя, ніякіх знаёмых. Гэта зараз шмат беларусаў пераехала, і мяне спыняюць на вуліцах Варшавы ўзяць аўтограф і сфатаграфавацца. Я называю гэта «падняць людзям настрой». Заўсёды адказваю: «Ды я з задавальненнем! Абы вы не маркоціліся (усміхаецца)».
— Эміграцыя далася табе з першага разу? Крысціна Дробыш расказвала мне, што не змагла ў Варшаве больш за месяц і вярнулася. А потым з’ехала зноў. Праўда, гэта быў час, калі вяртацца ў Беларусь было не так небяспечна.
— Куды тузацца? Назад у палон? Там ужо не тая краіна, якая была да 2020-га. Абсалютна іншая.
Да таго існавала імітацыя свабоды і чалавечнасці. А цяпер тыя мянты, робячы самаўпраўнасць, ужо і маскі паздымалі, ім наогул усё роўна. Па беларускіх вуліцах ходзяць людажэры з дубінамі. Ні канцэртаў, ні выстаў нармальных — у Беларусі спыніўся час.
Так, мы сумуем па папярэдніх гадах, калі маглі хадзіць у вышыванках, калі можна было балбатаць на беларускай, калі суды яшчэ больш-менш працавалі. Гэта ўсё скончылася. Таму перад тым, як паехаць ці казаць, што табе хочацца вярнуцца да вампіраў — трэба вельмі добра падумаць.
«За час эміграцыі пабываў у Нідэрландах, на выспах, на Мальце, Кіпры, у Грузіі»
— Завісаю на тваіх кулінарных рылсах. Барабанны дроб сасіскамі, сушы сваімі рукамі, салата з ківі, яблыкаў і морквы. Падкажы самую антыдэпрэсіўную страву.
— Я працаваў поварам у чатырох рэстаранах, мне ў задавальненне. Італьянцы навучылі мяне рыхтаваць равіёлі, аградольчы, лазанню. Потым вывучаў беларускую кухню ў брэсцкім рэстаране «Беларусь», розныя варыяцыі дранікаў. Затым практыкаваў у піцэрыі. Потым зразумеў, што ў нашым грамадскім харчаванні толкам не плацяць і на гэтым супакоіўся.
Часам гатую стравы, якія не прадаюцца. Бульбяное пюрэ ці галёнку магу з’есці і ў сталоўцы. А вось гэты салат з яблыкаў, морквы і ківі называецца італьянская мачадонія, толькі без узбітых вяршкоў. Дадаваць па гусце можна што заўгодна: можна граната накрышыць для кіслінкі, я паклаў ківі.
А антыдэпрэсіўная страва для мяне — сушы. Спрабую дасягнуць смаку тых сушы, якія аднойчы паспрабаваў і зразумеў, што сапраўдныя павінны быць менавіта такія.
Яшчэ люблю гатаваць пышныя аладкі з грушай, бананам і тварагом. Можна дадаваць што заўгодна. Наліваеш цеста на патэльню, кладзеш начынне, зверху заліваеш тонкай порцыяй цеста.
Калі здараецца прыступ апатыі, пішу карціны. Ці іду ў бар Beer Station, дзе тусуюцца беларусы. Бярэш келіх піва за 14 злотых (11,5 беларускіх рублёў — С.) і атрымліваеш псіхатэрапію. Можаш пабалбатаць з бармэнам або наведвальнікамі, і гэта выдатная магчымасць адцягнуцца.
У мінулым годзе ў Музеі вольнай Беларусі ў Варшаве прайшла наша сумесная выстава карцін з Лявонам Вольскім. Сам не чакаючы, прадаў карціну за 2,5 тысячы еўра, потым другую. Выстава «падлячыла» мяне і маральна, і фізічна. Цяпер пішу карціны для другой, якая плануецца ў жніўні.
— Выдатна сумяшчаць хобі і заробак. Чым парадаваў сябе на грошы ад прададзеных карцін?
— Палотны, масла каштуюць нямала. Купіў заплечнік, колы для ролікаў, пару дзіўных красовак. Дробязі на самой справе. Мне патрэбен быў манітор, але яго падарылі сябры.
А лепш назбіраць і, каб праветрыць галаву і не трапіць у дэпрэсію, узяць лоўкостаўскія білеты за капейкі і ірвануць з заплечнікам на Мальту. Дзіўны востраў.
За час эміграцыі пабываў у Нідэрландах, на астравах, на Мальце, Кіпры, у Грузіі. А калі яшчэ ёсць з кім паехаць — проста казка.
— Давай ужо абнадзеім прыхільніц. Прабач за даўнюю збітую тэму: калі ўжо Юра жэніцца? Нават маці табе даўно кажа: час.
— Мама кожны раз кажа: «Калі ты ўжо ажэнішся?» Але я не хачу наламаць дроў, каб потым не разумець, што з гэтым рабіць. Ды яшчэ і ў эміграцыі. Тут самому б на ногі ўстаць. Але чым лёс не жартуе (усміхаецца).
Пакуль я ў рэжыме чакання, вольная птушка. Сябры кажуць: «Юра, гэта ж кайф! Яшчэ паспееш». Але куды паспяваць? Я ўжо нагуляўся насамрэч (усміхаецца).
— Ты сказаў «не наламаць дроў». Гэта ты пра сына і дачку, пра якіх даведаўся, калі яны ўжо выраслі?
— У тым ліку. У першы час заслона і закаханасць, хімія. А калі хімія знікае — папахвае кашмарам.
«На мяжы знаёмага дзве гадзіны дапытвалі з-за адной фатаграфіі са мной»
— Твая мама, Майя Мікалаеўна, клікала цябе назад у Брэст. Маўляў, за табой не прыходзяць, позвы не шлюць.
— Дык яна да гэтага часу кліча: «Вяртайся, я тут ужо і пенсію назапасіла, можам і мэблю ставіць, і рамонт працягваць». Я ж не дарабіў у яе рамонт. І плітку паклаў сам, і святло правёў, і фарбаваў, і тынкаваў. Усё зараз адрамантаванае, беленькае.
Калі мы маем зносіны па відэасувязі, я гляджу на гэты рамонт і не веру: «Ух ты! Няўжо гэта я зрабіў? Справа за кухняй. Я тады і лінолеўм круты купіў, але ён пакуль так і стаіць у рулоне.
Мама кожны раз кажа: «Вяртайся. Кухня не дароблена...» Адказваю: «Лукашэначка пасунецца і прыеду».
— Не думаю, што мама сур’ёзна прапануе табе зараз вярнуцца. Яна ж разумее, што прапанова кепская?
— Яна разумее і не разумее. Таму што «ніхто не прыходзіць — дык чаго ты там перажываеш?»
— Ты ёй скажы, што да дома можаш і не даехаць: на мяжы прымуць і ўсё.
— Натуральна (смяецца). Яны мне ўжо і прывітанне перадавалі. Знаёмы, далёкі ад палітыкі і падпісак на экстрэмістаў, ездзіў у Беларусь мяняць пашпарт. І на мяжы яго дзве гадзіны дапытвалі з-за адной фатаграфіі са мной. Ну трэба людзям ствараць бачнасць працы.
Ці быў бы я нейкім палітычным дзеячам, у Каардынацыйнай Радзе ці нешта вырашаў... Я звычайны музыка. Але ў кагосьці ў галовах сядзіць, што я асабліва небяспечны і нясу пагрозу. Людзі адпрацоўваюць заробак, кашмараць кожнага мінака.
— Распаўсюджаны міфы пра эміграцыю: што гэта нібы здрада і прызнанне слабасці, калі на першы план выпаўзаюць пачуццё віны і неплацежаздольнасці. Што б ты параіў людзям, якіх гэта засмучае?
— Успомніць колькі эмігравала годных таленавітых людзей за апошнія 100 гадоў. Узяць тыя ж 30-я. Як па мне, дык гэта пасыл закаранелых «патрыётаў» ябацек, прапагандыстаў.
Такія абразы — папросту «голас Азаронка». Але гэты кашмар не можа працягвацца вечна, правасуддзе ўсё роўна іх дагоніць.
«Планую вярнуцца ў Брэст і пабудаваць дом, каля елкі, якую некалі пасадзіў»
— А ёсць у цябе мара, што перш за ўсё зробіш, вярнуўшыся ў Брэст?
— Пайду гуляць па Савецкай. Уяўляю, што гэта вясна, май, як цяпер, калі ўсё расцвітае. Зайшоў бы ў краму на рагу, накупляў бы глазіраваных шакаладных сыркоў. З’еў бы іх адразу, сустракаючыся з кучай знаёмых.
А можа, узяў бы бутэлечку віна і пайшоў бы на набярэжную. У нас там фантанчыкі новенькія, цеплаход «Гродна» плавае. Памятаю, я нават елку там пасадзіў.
— Нават калі гэта будзе зімой, ну і чорт з ім.
— Так, я куплю тут цёплыя угі-снегаходы, каб вярнуцца дадому і не парыцца. А можа і лыжы прыкуплю, каб ганяць па Брэсце.
— Уявіла, што ты ў угах, на лыжах, пад’язджаеш да сваёй елкі з мяшком елачных цацак і ўпрыгожваеш дрэва, якое падрасло.
— Так, калі высаджваў, была маладая хвойка, па калена. Было б цікава пабачыцца і яе упрыгожыць. Думаю, да таго часу яна вымахае ого-го. Можа, там і дом можна будзе збудаваць пад гэтай елкай?
— Бачыш, план выдатны. Засталося пабудаваць дом, а елку, калі вымахае, можна будзе ўпрыгожваць усім Брэстам. Атрымаецца адна з галоўных елак Брэста.
— Па любому. І туды прыляціць бусел. Зараз малюю серыю карцін, звязаную з буслом. І пакуль у мяне на палотнах усюды буслы.
