Халадзец, студзень, квашаніна, дрыгва, юха, застудзіны — называюць у розных рэгіёнах Беларусі жэлейную страву з наварыстага мяснога булёна. Ці ўмееце гатаваць гэтую страву? Калі не, то мы навучым і распавядзем, адкуль ласунак узяўся на сталах у продкаў беларусаў. З гэтымі ведамі вы не толькі зможаце прыгатаваць традыцыйны халадзец, але і распавесці за сталом некалькі цікавых гістарычных фактаў, а ваш гаманец нават не адчуе выдаткаў на інгрэдыенты, бо яны ну вельмі танныя.
Як страва вікінгаў стала беларускай?
Ласунак гэты быў вядомы чалавецтву здаўна. Наварысты мясны суп з гароднінай, застываючы, пераўтвараўся ў жэлейную масу. У касцях і мясе жывёл знаходзяцца тыя самыя жэліруючыя рэчывы, якія і ператваралі вадкасць на жэле пасля доўгай тэмпературнай апрацоўкі.
Гатаваць гэтую страву пачалі паўночныя народы. Праз беларускія землі пралягаў знакаміты шлях «З варагаў у грэкі», верагодна, менавіта дзякуючы яму і кантактам нашых продкаў са скандынавамі мы ведаем пра халадзец сёння.
Такую ежу спачатку бралі з сабой узімку ў паходы разам з вяленай рыбай і вэнджаным мясам паляўнічыя і ваяры. Насілі халадзец у берасцяных торбах, у любы момант, разагрэўшы яго, можна было паласавацца гарачым сытным супам. Ленаваліся грэць ці не было такой магчымасці — значыць, страву елі халоднай, разразаючы на кавалкі.
Калі гатаваць халадзец, дык па літраў 10
Халадзец гатавалі заўсёды пры забоі свінні, варылі яго з вушэй, капытаў і хваста. Калі нарыхтоўвалі мяса перад зімовымі святамі, то асобныя часткі трымалі ў зімным памяшканні, дзе яны маглі захоўвацца працяглы час. Акурат у студзені іх даядалі, варачы халадзец, таму страву некаторыя і называюць студзень.
Раней часта гатавалі такі ласунак да вяселляў і іншых святаў з вялікай колькасцю гасцей. Часта халадзец нарыхтоўвалі ў велічэзных тазіках, літраў гэтак на 10–15. Зімой ён добра захоўваўся і яго актыўна ўжывалі нашыя продкі з хрэнам, або кіслай капустай ці салёнымі агуркамі.
Падаецца, што халадзец ядуць толькі ў Беларусі, не! Яго гатуюць і ў суседніх Польшчы і Украіне, а называюць там страву «galareta» і «холодець». Малдаване гатуюць «рэсол» з птушкі, грузіны — «мужужы», на Балканах таксама ёсць варыянт такой стравы, і нават немцы гатуюць халадзец у выглядзе каўбасы.
Як гатаваць халадзец?
Халадзец вараць у большасці са свініны, але можна выкарыстоўваць ялавічыну ці птушку. Мы выкарыстоўваем свіныя капытцы, можна таксама дадаваць вушы і хвосцікі. Галоўнае добра выварыць мясны складнік будучага халадца. Булён трэба варыць не менш за 6 гадзін на малым агні, калі ёсць магчымасць, то можна варыць халадзец і болей.
У ваду для смаку варта дадаць лаўровы ліст, перац чорны і духмяны гарошкам, добра прысаліць. Смаку прыдадуць таксама цыбуля і морква. Як морква будзе гатовая, яе можна дастаць, каб парэзаць і дадаць потым у страву пры яе разліванні. Калі мясны складнік стравы добра вывараны, яго варта дастаць, абабраць мяса, дробна парэзаць і дадаць у посуд падчас разлівання булёна. Для смаку можна дадаваць здроблены часнок і пятрушку. Разлівайце халадзец парцыйна, з дадаткам часнаку і зеляніны. Можна дадаць і моркву. Застываць халадзец стаўце ў халоднае месца таксама мінімум на 6 гадзін.
Падавайце страву з хрэнам і гарачай варанай бульбай.
Смачна есці!
Нам спатрэбяцца:
Вада — 3 літры
Свіныя капытцы — 1 кілаграм
Морква і цыбуля — па 150 грамаў
Духмяны перац — 4 гарошыны
Перац чорны — 10 гарошынаў
Лаўровы ліст
Соль — па смаку
Калі вам падабаюцца нашыя відэапраекты і аўтарскія артыкулы, вы можацепадтрымаць рэдакцыю «Будзьмы», набыўшы нам кубачак кавы. Гэта дапаможа нам стварыць больш цікавых відэаролікаў і арыгінальных артыкулаў.
Чытайце яшчэ: Вэнджанае вуха — «страва-панацэя». Гатуем разам з «Будзьма!»
