У межах IV Тыдня нефармальнай адукацыі і асветы “Беларусь сучасная” ў Мінскім міжнародным адукацыйным цэнтрам імя Йаханэса Рау 10 снежня 2008 прайшло паседжанне навуковай кавярні “Адукацыя дарослых”. У сустрэчы ўзялі ўдзел звыш 30 за чалавек – прадстаўнікоў грамадскіх аб’яднанняў, прыватных адукацыйных цэнтраў і дзяржаўных установаў павышэння кваліфікацыі.
Тэма сустрэчы – адукацыя дарослых як прадмет адукацыйнай палітыкі – разглядалася ў двух аспектах:
* Месца і роля дадатковай адукацыі дарослых ў праекце Кодэкса аб адукацыі.
* Еўрапейскія тэндэнцыі і рэкамендацыі, выкладзеныя пад час падрыхтоўчай агульнаеўрапейскай канферэнцыі CONFINTEA VI, якая адбылася ў Будапешце 3-5 снежня 2008 г..
У межах першага пытання фактычна распачалася грамадская экспертыза законапраекта, які хвалюе значную колькасць спецыялістаў і грамадзян. Так намесніца старшыні Пастаяннай камісіі па адукацыі, культуры, навуцы і навукова-тэхнічнаму прагрэсу Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага схода РБ Галіна Юргялевіч адзначыла: “Ні адзін дакумент да гэтага часу не выклікаў столькі цікавасці як Кодэкс аб адукацыі. Галоўны патэнцыял краіны – гэта яе людзі, таму адукацыйная палітыка з’яўляецца адным з прыярытэтаў. “Адукацыя не на ўсё жыццё, а праз усё жыццё” – з такім падыходам павінна быць распрацавана канцэпцыя аб дадатковай адукацыі дарослых, што дасць магчымасць чалавеку быць мабільным у зменлівай сітуацыі.”
З каментарамі па праекту Кодэкса выступілі 3 эксперта – прадстаўнікі беларускіх грамадскіх аб’яднанняў, недзяржаўных адукацыйных ўстановаў і бізнэс-кампаній.
На думку прадстаўніцы Беларускага моладзевага грамадскага аб’яднання “Новыя твары” Яніны Зінчанка, унікальнасць нефармальнай адукацыі, скіраванай на развіццё грамадзянскіх і сацыяльных кампетэнцый і на індывідуалізаваны працэс навучання, не знайшла дастатковага адлюстравання ў праекце Кодэкса. Таксама не адлюстравана ў ім адна са значных тэндэнцый развіцця адукацыйнай палітыкі ў еўрапейскім рэгіёне. Размова ідзе пра сучаснае разуменне адукацыі як узаемадапаўнення фармальнай, нефармальнай і інфармальнай (неарганізаванай і, часам, нават ненаўмыснай) адукацыі.
Шмат пытанняў і каментараў выклікала пытаннне аб суб’ектах, якім адпаведна новага законапраекта будзе прадастаўлена права займацца адукацыйнай дзейнасцю. Прааналізаваўшы праект Кодэкса Вольга Смалянка, эксперт у галіне некамерцыйнага права, адзначыла, што, з аднаго боку, распрацоўшчыкі пашырылі пералік суб’ектаў, якія могуць займацца адукацыйнай дзейнасцю (некаторыя з іх, напрыклад, індывідуальныя прадпрымальнікі, былі непасрэдна пазначаныя ў праекце Кодэкса). З другога боку, недакладнае вызначэнне іншых арганізацый, якім існуючае заканадаўства дазваляе займацца адукацыйнай дзейнасцю, не дазваляе шмат якім зацікаўленым арганізацыям разглядаць сябе як частку беларускай адукацыйнай прасторы. Найперш гэта закранае інтарэсы грамадскіх аб’яднанняў, значная колькасць з якіх актыўна займаецца адукацыйнай і асветніцкай дзейнасцю, як для сваіх сяброў, так і для мэтавых групаў, што, ў рэшце рэшт, прыносіць значную карысць грамадству цалкам. Дастаткова ўзгадаць адукацыйныя праграмы для спецыялістаў па ранняму ўмяшальніцтву, якія арганізоўваліся ГА “Беларуская асацыяцыя дапамогі дзецям-інвалідам і маладым інвалідам”, альбо семінары па агра- і экатурызму ГА “Адпачынак на вёсцы”. На падставе гэтых двух прыкладаў становіцца відавочным, як адукацыйныя і асветніцкія праграмы грамадскіх аб’яднанняў стымулюць развіццё новых кірункаў гаспадаркі, альбо спрыяюць з’яўленню новых прафесій (напрыклад, першыя адукацыйныя праграмы для эргатэрапеўтаў былі зарганізаваны таксама ў межах грамадскага сектара). У той жа час, адзначыла Вольга Смалянка, панятак “асветніцкая дзейнасць”, таксама як і “нефармальная адукацыя”, не разглядаецца ў Праекце Кодэкса.
Цікава, што ў межах міжнароднага супрацоўніцтва Рэспубліка Беларусь мае шэраг абавязкаў па развіццю паўнавартаснай і шматбаковай сістэмы адукацыі дарослых. Тут можна ўзгадаць і супрацоўніцтва ў межах СНД, пад час якога быў распрацаваны шэраг мадэльных законаў (ў тым ліку аб адукацыі дарослых і асветніцкай дзейнасці), прынятая Канцэпцыя развіцця адукацыі дарослых ў краінах-удзельніцах СНД, Варта увагі таксама Стратэгія ЕЭК ААН “Аб адукацыі ў інтарэсах устойлівага развіцця”, а таксама супрацоўніцтва ў межах ЮНЕСКА. Так 3-5 снежня 2008 г. беларуская афіцыйная дэлегацыя прымала ўдзел ва ўсееўрапейскай падрыхтоўчай канферэнцыі да CONFINTEA VI. Пад час дадзенай канферэнцыі была прынята рэзалюцыя, якая, сярод іншага, ўтрымлівае рэкамендацыі нацыяльнальным урадам па падтрымцы нефармальнай і непрафесійнай адукацыі дарослых, па далейшай прафесіяналізацыі дадзенага сектара адукацыі і па развіццю супрацоўніцтва з недзяржаўнымі арганізацымі.
Аднак, на думку спецыяліста Мінскага міжнароднага адукацыйнага цэнтра імя Й.Рау Галіны Верамейчык “Недастаткова зафіксаваць права на адукацыю дарослых у міжнародных і нацыянальных дакументах. Галоўная задача на сёння – стварыць гарантыі для рэалізацыі гэтага права на практыцы. Дзеля гэтага патрэбна сумесная работа прадстаўнікоў дзяржаўнага і недзяржаўнага сектароў, у тым ліку і над законапраэктамі.” Таму паседжанне навуковай кавярні – першы крок на шляху дзейнасці экспертнай групы, якая зоймецца распрацоўкай канцэптуальных прапановаў па развіццю сбалансаванай і адпавядаючай сучасным патрэбам сістэмы адукацыі дарослых. Той факт, што разгляд праекта Кодэкса аб адукацыі РБ адкладзены да пачатку 2010 году, дае надзею на ўлік распрацаваных прапаноў і дапрацоўку адпаведнага раздзела праекта Кодэкса.
