• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • «Музыка»
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Гісторыя за 5 хвілін»
  • «Трызуб і Пагоня»
  • «Разумняты»
  • Вандруем разам
  • Афіша
01.02.2017 | Літаратура

Ніякай літасці гораду П. Белліт – парыжскасць – Бахарэвіч

Замежжа спакушае і падманвае. Спакушае, бо дазваляе збегчы ад знаёмага звычайнага, пакаштаваць не свайго жыцця, паглыбіцца ў чужое асяроддзе, трапіць на іншую хвалю – і раптам зразумець, што яна паціху робіцца тваёй. А падманвае таму, што мы туды трапляем, каб глядзець сваё кіно. У Нямеччыну, Швецыю ці Партугалію з намі едзе наш Берлін, наш Стакгольм, наш Лісабон. Нябачны багаж легендаў, цытатаў, надзеяў ды сантыментаў, запазычаных з фільмаў, кніжак, пашарпаных вінілавых кружэлак, зацертых мапаў, анекдотаў ды асабістых комплексаў. Праўда ў тым, што каб мець Бруге ці Порту, зусім не абавязкова іх пабачыць. Можа, нават лепш і не бачыць. Каб не сапсаваць тое кіно, што склалася сувымерна твайму таленту ды стылю. Літаратар у Парыжы – гэта выпрабаванне. Як для літаратара, так і для Парыжа.  

Новая кніга Альгерда Бахарэвіча “Бэзавы і чорны. Парыж праз акуляры беларускай літаратуры” – прадпрыемства амбітнае і атракцыйнае. Аўтар з рэпутацыяй бескампраміснага інсайдара айчыннага культурнага працэсу выпраўляецца ў былую сталіцу свету, каб разлічыцца з бюракратычна-турыцска-правінцыйнай “парыжскасцю” літаратараў-суайчыннікаў розных генерацыяў. Аздобіўшы сваё фірмовыя наезды на сучаснікаў ды папярэднікаў добрай дозай прыватных імпрэсіяў ды інтымнага ліставання. Файная місія, добры мікс. Злы Бахарэвіч – гэта моцна. Пяшчотны Бахарэвіч – гэта кранальна. Разам можа выбухнуць як трэба. Зноў жа, Парыж: Шанз-Элізе, Сэн-Жэрмэн-дэ-Прэ, Гар-дзю-Нор, Сакрэ-Кёр… Чым менш у жыцці фану, тым больш хочаш Парыжа – бурбалак шампану ў твой келіх “Аліварыі”.

Кніжка свабоднага фармату і лёгкага настрою чытаецца, пэўна, як і пісалася – вольна і нязмушана. Бахарэвіч упэўнена трымае абраны курс на лірычнае літаратуразнаўства, кожны з кавалкаў-эсэ адбудаваны па агульнай схеме: зачэпка за каляпарыжскі тэксцік беларускага аўтара (пераважна не надта ўдалы), ланцужок аўтарскіх каментароў (звычайна іранічна-саркастычных), выхад на эмацыйна-прыватнае, усплёск пачуццяў і фінальнае афарыстычнае абагульненне.

Але розныя вымярэнні бясспрэчнага таленту Альгерда гэтым разам гучаць адначасова – і не надта сінхронна. Менавіта таму “Бэзавы і чорны” пакідае складанае ўражанне: мазаіка паэтычных пасажаў, літаратурных каментароў, факталагічных даведак, трапных заўвагаў, парадаксальных высноваў, прамоваў закаханага і побытавых нататак вымушае чытача несупынна пераключаць рэгістры ўспрымання. Толькі настроіўся на белліт – а вось табе пра Джойса! Добра, хай будзе Джойс – а зараз пра “Трох мушкецёраў”. Акей, Дзюма дык Дзюма – але не, цяпер пра асабістае-набалелае. І зноў пра Бураўкіна. І пра арабскага цырульніка.

Зразумела, што ў свядомасці аўтара ўсё так і жыве, непадзельна і арганічна. Аднак аўтарская шчырасць – а “Бэзавы і чорны”, магчыма, самая шчырая і асабістая кніга Бахарэвіча – пазбаўляе плынь аповеду дакладнай каляіны, ператвараючы олдскульны (ну добра, мадэрнісцкі) літаратурны тэкст у посткласічны гіпертэкст, бясконцую сістэму аднастайных спасылак. Парыж Бахарэвіча аказаўся захопленым беларускімі літаратарамі – бо нават у сэрцы горада аўтар бачыць пераважна прывіды суайчыннікаў і згадвае іх трыб’юты французскай сталіцы. Альгерд цягам 270 старонак спажывае збольшага не сам горад, а ягоныя адбіткі ў словах. Жывога Парыжа ў кніжцы амаль няма: паляўнічы на тэксты проста не надта ведае, што і як з ім рабіць.

Персанальнае перажыванне Парыжа тут працуе не натуральным падмуркам выказвання, а нагодай звароту да чужых фаліянтаў. Якіх відавочна зашмат. Кожны з рознакаліберных герояў выказваецца разгорнутымі цытатамі, амаль як у тэматычнай хрэстаматыі. І гэтыя чужыя галасы-суаўтары перакрываюць/перакрыкваюць арыгінальную прамову Бахарэвіча – калі не сваім розумам, дык сваёй лухтой. Крытычная дэканструкцыя правінцыйных комплексаў белліту знянацку аказалася сямейным аўтапартрэтам нашых у Парыжы, дзе аўтар губляецца сярод іншых літаратурных візіцёраў.

Відавочна эксперыментальны “Бэзавы і чорны” (які цягне параўнаць са славутым берлінскім раманам-ліставаннем Віктара Шклоўскага “Zoo, альбо Лісты не пра каханне”)  – нібыта тры кніжкі ў адной. Першая – лайтавы працяг “Гамбургскага рахунку”. Другая – сентыментальныя мемуары. Трэцяя – падарожныя лісты да каханай. Кожная паасобку магла б стаць падзеяй. Калі б не замінала іншым змястоўна ды стылістычна.

Магчымым выйсцем была б змена канцэпцыі: скарачэнне цытатнага корпусу, адмова ад літаратурацэнтрычнасці на карысць прафаннага досведу, вулічнай харэаграфіі, выпадковых кантактаў, кулінарных прыгодаў (хто сказаў “жабкі”?) ды спантанных моўных практык. Культурны фрыстайл і суразмерная перазагрузка стылю. Парыж супраць “парыжскасці”. Смак жыцця супраць ідэалагічна-эстэтычных фантомаў. Але Бахарэвіч пазбягае хаосу ўчынкаў. Ён нават у Парыжы застаецца там, дзе быў. Тым, кім ёсць. Жыхаром тэкстаў, чалавекам кнігі. Вандроўнікам па спасылках.

Ці патрабавала гэтая праца Парыжа? Ці патрабаваў яе Парыж? Як ні адкажаш, будзе спрэчна.

Але чытаць гэта варта. Бо кніга таленавітая, рызыкоўная ды шматслойная. Якая нават у сваёй непаслядоўнасці ды мазаічнасці вабіць пазначэннем вектара супольнага руху – праз інерцыйную “парыжскасць” да самадастатковай еўрапейскасці. Вецер у сэрцы, галава ў аблоках. І ніякай літасці гораду П.

 

 

Максім Жбанкоў

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства

У Беларусі выпусцілі дзіцячае харчаванне з патрэтам Заіра Азгура на этыкетцы

З нагоды 115-годдзя з дня нараджэння Заіра Ісаакавіча Азгура, брэнд «Ложка в ладошке» выпусціў лімітаваную лінейку...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Сусветны дзень шчанюка: Топ-10 парад па доглядзе за шчанюкамі ад экспертаў

Сёння сусветны дзень шчанюка. Ёсць і такое свята. І ў гэты дзень мы хочам не толькі падзяліцца з вамі карыснымі...

valiancina_shauchenka
Грамадства

«Таты ці на вайне ва Украіне, ці ў турме ў Беларусі». Як беларускія ўцекачы ў Польшчы дапамагаюць украінцам пры дапамозе італьянцаў

«Церамок» — так лагодна ў простамоўі называюць шэлтар альбо «Дом уцекача» у Варшаве ягоныя заснавальнікі. І не выпадкова,...

valiancina_shauchenka
Грамадства Замежжа

Варшаўскі Музей сучаснага мастацтва абвясціў адкрыты набор у рэзідэнцыю для ўкраінскіх і беларускіх мастакоў і культурніцкіх дзеячаў

Музей сучаснага мастацтва ў Варшаве і Канфедэрацыя музеяў L’internationale абвяшчаюць адкрыты набор у мастацкія рэзідэнцыі...

Апошнія навіны

    Грамадства
    У Беларусі выпусцілі дзіцячае харчаванне з патрэтам Заіра Азгура на этыкетцы
    Грамадства
    Сусветны дзень шчанюка: Топ-10 парад па доглядзе за шчанюкамі ад экспертаў
    Грамадства
    «Таты ці на вайне ва Украіне, ці ў турме ў Беларусі». Як беларускія ўцекачы ў Польшчы дапамагаюць украінцам пры дапамозе італьянцаў
    Грамадства Замежжа
    Варшаўскі Музей сучаснага мастацтва абвясціў адкрыты набор у рэзідэнцыю для ўкраінскіх і беларускіх мастакоў і культурніцкіх дзеячаў
    Грамадства Гісторыя
    Унучка пакаранага паўстанца, якая стала адной з самых вядомых у свеце жанчын-хірургаў
    Грамадства
    Новыя элементы ў спісе нематэрыяльнай спадчыны
    Грамадства Літаратура
    Новыя кнігі Уладзіміра Арлова да 105-х угодкаў БНР выдаў Kamunikat.org
    Грамадства «Музыка»
    «Kalychanka». Новая песня ад Лявона Вольскага
    Грамадства Літаратура
    Адкуль мы ўзяліся: 7 кніг пра нашу гісторыю
    Грамадства
    У Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі выяўлены метрычны запіс пра смерць Антаніны Ракасоўскай — маці Маршала Савецкага Саюза Канстанціна Ракасоўскага
    Гісторыя
    Пра што пісалі ў дзённіках беларускія рэвалюцыянеркі?
    Гісторыя
    Міты Другой Сусьветнай вайны. Да дня спаленьня Хатыні
    Культура
    «Сказаць, што я ў роспачы, гэта нічога не сказаць. Быццам бы жыццё абарвалося» Маргарыта Ляўчук мае праблемы з голасам
    Грамадства Літаратура
    Беларусы Швецыі падрыхтавалі аўдыяварыянт кнігі «Цудоўнае падарожжа Пыхыча й Шустрыка па Беларусі і яе гісторыі»
    Замежжа
    У Беластоку адкрылася фотавыстава святкаванняў Дня Волі ў розныя гады

Афіша

  • 23.03

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Прэзентацыя трэцяга тома трылогіі «Галасы Беларусі» ў Вільні

  • 23.03 — 22.04Выстава ткацкіх працаў у Мінску
  • 23.03 — 30.03Экспазіцыя да 100-годдзя з дня нараджэння Алены Васілевіч у Мінску
  • 23.03 — 31.03Выстава, прысвечаная мастаку кіно Яўгену Ганкіну, у Мінску
  • 23.03 — 31.03«У краіне мар». Выстава, прысвечаная Канстанцыі Буйло, у Мінску
  • 23.03 — 26.03«Штучны інтэлект: мастак ці машына?»: выстава ў Мінску
  • 23.03 — 26.03Выстава «Джаз! Каты! Вясна!» у Мінску
  • 23.03 — 26.03Выстава «Веснавыя святы, абрады і звычаі беларусаў» у Гродне

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • У мастачкі Нікі Сандрас здарылася кровазліццё ў мозг. Ёй патрэбна дапамога
    • Абламейка: «У беларусаў па вялікім рахунку няма сяброў на гістарычным полі»
    • Ведаеце, на якой мове насамрэч размаўлялі ў Беларусі ў канцы 18 стагоддзя?
    • Ва Украіне з’явіўся сайт пра тое, чаму ў Беларусі ўсё так і беларусы такія
    • Пісьменніца Наталка Харытанюк запусціла відэаканал с урокамі ангельскай праз беларускую
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип