• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram Tiktok www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Музыка
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • Гісторыя за 5 хвілін
  • Трызуб і Пагоня
  • Разумняты
  • Вандруем разам
  • Афіша
18.06.2012 | Гісторыя

Паштовыя маркі Сярэдняй Літвы – дзяржавы абодвух народаў

Пра паштовую сувязь у дзяржаве, што праіснавала амаль два гады, напісана шмат працаў.

Само гістарычнае ўтварэнне Сярэдняя Літва існавала на тэрыторыі Віленшчыны і Гарадзеншчыны ў 1920–1922 гг.

Гістарычныя падзеі 1920 года разгортваліся наступным чынам.

Паводле ўмоваў падпісанай 7 кастрычніка 1920 Сувалкаўскай дамовы паміж Польшчай і Літвой, Віленшчына лічылася тэрыторыяй Літвы. Але адначасова аператыўная група “Беняконі” пад камандаваннем генерала Л. Жалігоўскага заявіла 8 кастрычніка пра выхад з падпарадкавання польскаму галоўнаму камандаванню. Пазней і Жалігоўскі, і кіраўнік польскай дзяржавы Юзаф Пілсудскі прызнавалі, што ініцыятарам гэтага меркаванага бунту быў сам Пілсудскі, які не бачыў іншага спосабу вярнуць Вільню.

Група, у склад якой уваходзілі 1-я Літоўска-беларуская дывізія генерала Р. Радкоўскага і група маёра М. Зындрам-Касцялкоўскага, заняла Вільню і пачала рухацца ў напрамку Коўна. Падчас наступлення войскі Жалігоўскага дасягнулі мястэчка Кейданы ў цэнтры Літвы. У выніку ўмяшання Кантрольнай камісіі Лігі Нацый 29 лістапада было заключанае перамір’е; на тэрыторыі, занятай часцямі Жалігоўскага, арганізавалася незалежная адміністрацыйная адзінка, якая атрымала назву Сярэдняя Літва.

Згодна з дэкрэтам галоўнакамандуючага войскамі генерала Жалігоўскага, тэрыторыя Сярэдняй Літвы спачатку ўключала 14 гмін Браслаўскага, па адной гміне Вілейскага і Дзісненскага, 19 гмін Віленскага павета, Трокскі павет, гміны Лідскага павета на правым беразе Нёмана і 8 гмін Гродзенскага павета. Пазней мяжа Сярэдняй Літвы была перанесеная крыху на поўнач і прайшла па лініі Алкенікі — Беняконі — Дзевянішкі — Трабы — Лебедзі, на захад ад Маладзечна і Вілейкі, потым на поўнач да Казян і ракі Заходняя Дзвіна, на захад ад Друі. Сярэдняя Літва ў выніку поўнасцю ці часткова ахоплівала Ашмянскі, Свянцянскі, Трокскі, Віленскі, Браслаўскі і Лідскі паветы; яна займала каля 10 тыс. км² і налічвала 530 тыс. чал., 40% з якіх складалі беларусы.

Менавіта ў гэты момант і з’явіліся першыя паштовыя маркі гэтай дзяржавы. Маркі з даволі вялікімі накладамі і цікавымі малюнкамі.

Першыя маркі выйшлі 20 кастрычніка 1920 і мелі выяву двух гербаў, “Белага арла” і “Пагоні”. На марках 1920–1922 можна ўбачыць выявы помнікаў гісторыі і архітэктуры Вільні (сярод якіх касцёл Св. Ганны і Вострая брама), выявы каралевы Ядвігі і Ягайлы, Тадэвуша Касцюшкі і Адама Міцкевіча. Некалькі разоў выходзілі маркі з партрэтам Жалігоўскага. У лістападзе 1921 выйшла марка, прысвечаная ўваходу войска Жалігоўскага ў Вільню 9 кастрычніка 1920.

Па гэтых марках можна вывучаць гісторыю Рэчы Паспалітай, дзяржавы двух народаў.

Самым цікавым, на думку многіх калекцыянераў, стаў выпуск, прысвечаны гісторыі Рэчы Паспалітай: тут і гістарычныя асобы (каралі Рэчы Паспалітай, Тадэвуш Касцюшка, архітэктар Віленшчыны), і выявы гербаў, як Польшчы, так і Сярэдняй Літвы.

Самымі рэдкімі выпускамі з’яўляюцца выпускі наддруковак, якія прайшлі пошту. Наддрукоўкі былі зробленыя як на літоўскіх марках, так і на ўжо выпушчаных марках у Сярэдняй Літве.

Апроч стандартных марак, якія мы бачым на малюнку, было зроблена некалькі серыяў марак, так бы мовіць, мастацкіх, выдадзеных вялікім для таго часу накладам – да 100 тысяч асобнікаў. Сабраць гэтыя маркі ў праштэмпеляваным выглядзе даволі цяжка.

За два гады існавання на гэтых землях пошты было зроблена 47 паштовых і 6 даплатных марак, якія могуць упрыгожыць калекцыю любога філатэліста, што цікавіцца гісторыяй пошты на тэрыторыі сучаснай Беларусі.

Самая вялікая рэдкасць для калекцыянера – выпускі марак, што прайшлі на канвертах. Іх цана можа сягаць некалькіх сотняў даляраў.

У маёй асабістай калекцыі, хаця я збіраю паштовыя маркі ўжо больш за 20 гадоў, такой маркі да сённяшняга часу няма.

Маркі гэтай дзяржавы сёння можна знайсці на польскіх і нямецкіх аўкцыёнах.

Цэны марак на сённяшні дзень невялікія: серыя стандартных марак – да 5 даляраў, а маркі, што прайшлі пошту, каштуюць да 20 даляраў, у залежнасці ад накладу.

Адным з апошніх выпускаў гэтай дзяржавы стаў выпуск, прысвечаны генералу Жалігоўскаму і сейму Сярэдняй Літвы, які вызначаў лёс гэтага ўтварэння.

У красавіку 1922 года Сярэдняя Літва ўвайшла ў склад Польшчы ў выглядзе Віленскага ваяводства.

Андрэй Мялешка

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Гісторыя

З’явілася выстава, прысвечаная гісторыі Бабруйска на картах, планах і чарцяжах у ХІХ — ХХ стагоддзях

Нацыянальным гістарычным архівам Беларусі падрыхтавана і размешчана на сайце архіва віртуальная выстава «Бабруйск...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Куды схадзіць на выходных? Падборка цікавых імпрэзаў на 10-11 чэрвеня

Калі вы раптам яшчэ не вызначыліся, як цікава і з карысцю правесці выходныя, мы падкажам. Сямейны фэст, выставы, фэст гістарычнай...

valiancina_shauchenka
Гісторыя Вандруем разам

Топ-5 гістарычных месцаў на Гродзеншчыне, куды варта паехаць на выходныя

Мінулым разам мы вандравалі па неафіцыйнай культурнай сталіцы нашай краіны, горадзе каралёў — Гродна. Гэтым разам прапануем...

valiancina_shauchenka
Музыка

«Знаходжу сілы ў веры ў тое, што людзі застануцца людзьмі». Алесю Камоцкаму 65

Сёння спаўняецца 65 гадоў паэту, музыку, перакладчыку, адному з пачынальнікаў беларускай аўтарскай песні Алесю Камоцкаму....

Апошнія навіны

    Гісторыя
    З’явілася выстава, прысвечаная гісторыі Бабруйска на картах, планах і чарцяжах у ХІХ — ХХ стагоддзях
    Грамадства
    Куды схадзіць на выходных? Падборка цікавых імпрэзаў на 10-11 чэрвеня
    Гісторыя Вандруем разам
    Топ-5 гістарычных месцаў на Гродзеншчыне, куды варта паехаць на выходныя
    Музыка
    «Знаходжу сілы ў веры ў тое, што людзі застануцца людзьмі». Алесю Камоцкаму 65
    Літаратура
    Міжнародны паэтычны флэш-моб: Іна Снарская чытае «Новую зямлю» Якуба Коласа
    Грамадства Гісторыя
    Перасялілі і жывых, і мёртвых. Як будавалі Вілейскае вадасховішча і наколькі яно бяспечнае?
    Музыка
    Музычная формула поспеху па-беларуску: тролі, тэхна і «Купалінка»
    Грамадства Літаратура
    «Воля да жыцьця». Кніга Андрэя Белавешкіна з'явілася ў вольным доступе
    Культура Музыка
    У гэтую пятніцу, 9 чэрвеня, на Падляшшы пачынаецца фэст беларускай традыцыі SONCAHRAJ
    Культура
    Мінкульт будзе выдаваць гастрольныя пасведчанні пасля праверкі творчасці «на прымальнасць»
    Грамадства
    Калектыўная памяць — інструмент альбо кансэнсус?
    Грамадства Гісторыя
    Паглядзіце на ўнікальнае фота аднаго з самых ранніх планаў старажытнага Бабруйска
    Трызуб і Пагоня
    Што трэба ведаць пра войны Беларусі і Украіны з Масковіяй? Новы выпуск відэапраекта «Трызуб і Пагоня»
    Літаратура
    Сучасная польская проза: 6 кніг, якія варта прачытаць беларусам
    Кіно
    Што паглядзець дзеткам: беларускія мультфільмы

Афіша

  • 10.06 — 11.06

    Сямейны фэст «TOYDAY» ў Мінску

  • 10.06 — 18.06Выстава «Калі яго парушыць, яно становіцца адчувальным» у Вільні
  • 10.06 — 18.06Выстава выцінанкі Наталлі Каньковай у Віцебску
  • 10.06 — 18.06Выстава «Abstract» у Віцебску
  • 10.06 — 18.06Новыя імёны мастацтва: фестываль «Арт-Мінск»
  • 10.06«Past Garden». Выстава Рамана Камінскага ў Варшаве
  • 10.06 — 23.06Выстава Міхаіла Анішчанкі «Горад людзей» у Гродне
  • 10.06 — 16.07Выстава Рышарда Мая ў Чаросаве на Лепельшчыне

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • Першая перамога беларусаў
    • Тэст для вандроўнікаў па Беларусі
    • Топ-3 смешных выпадкаў з Янкам Купалам
    • Цяжкая праца, сціплая ежа, гарэлка: жыццё сялян вачыма Сыракомлі
    • «Эйфарыя пасля пераезду нараджаецца з ілюзіі – у новай краіне ўсё будзе інакш». Псіхолаг пра перажыванне эміграцыі
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип