Як выглядалі князі Альгерд і Кейстут, і чаму не існуе іх рэалістычных партрэтаў? З якіх крыніц можна скласці ўяўленне пра знешнасць і характары князёў? Якой моды трымаліся браты? На якіх мовах размаўлялі з хаўруснікамі і ворагамі? Чаму Кейстутам палохалі тагачасных прускіх дзяцей? На гэтыя пытанні знойдзеце адказы ў відэа.
РАСШЫФРОЎКА ВІДЭА
Чаму не было рэалістычных партрэтаў Альгерда і Кейстута
Мы не маем рэальных партрэтаў Альгерда і Кейстута. Мастацтва партрэта, высока развітае ў антычнасці, было страчана ў Еўропе пасля разбурэння варварамі Рымскай дзяржавы. Выявы манархаў на сярэднявечных манетах — проста вобраз чалавека — умоўная выява ўладара, пра партрэтнае падабенства няма і мовы.
Мастацтва малявання рэальных партрэтаў пачало адраджацца толькі ў 14 ст. А ў нас першая партрэтная выява гаспадара — вялікага князя — пасмяротная скульптура сына Альгерда Ягайлы на ягоным саркафагу ў катэдры на Вавелі. Таму працы сучасных мастакоў, намаляваныя імі партрэты Міндаўга і ўсіх наступных вялікіх князёў да Ягайлы — плён іх фантазіі і ўяўлення пра тыя гістарычныя асобы.
Узор паспяховага мастацкага г.зн. прыдуманага гістарычнага партрэта — творчасць Яна Матэйкі — польскага мастака з 19 ст. (жыў у 1838 — 1893 г.). Ягоныя карціны на гістарычныя тэмы і ў тым ліку прыдуманыя і перанесеныя на палатно абліччы-партрэты сярэднявечных польскіх каралёў — сёння шырока вядомыя. Некаторыя нават надрукаваныя на польскіх грошах і ўспрымаюцца як рэальныя выявы.
Адкуль звесткі пра знешнасць і характары князёў
Хоць рэальных партрэтаў Альгерда і Кейстута мы не маем, аднак засталіся апісанні іх знешнасці, пакінутыя сучаснікамі, прычым не зацікаўленымі ў прыўкрашванні вобразу ліцвінскіх уладароў, бо гэта былі ворагі — прускія немцы. Па розных крыніцах, апісаннях іх дзеянняў, найперш знешнепалітычных як вайсковых, так і дыпламатычных вымалёўваюцца рысы характару гэтых асобаў.
На якіх мовах размаўлялі Альгерд і Кейстут
Яны ўмелі чытаць іпісаць па-русінску (па-старабеларуску), Альгерд ведаў нямецкую мову, пра што ёсць сведчанне сучасніка. Можна меркаваць, што і Кейстут мог паразумецца па-нямецку, бо шмат гадоў сутыкаўся з ордэнскімі рыцарамі на полі бою і вёў з імі перамовы. Аднойчы, падчас уцёкаў з палону, пераапрануты ў рыцара-крыжака, сустрэў сапраўднага ордэнскага брата, павітаўся з ім, і той не распазнаў чужака.
Вядома дакладна, што Кейстут гаварыў па-беларуску, у венгерскай хроніцы захавалася ягоная фраза па-беларуску, якую на слых запісаў венгерскі храніст.
Як выглядалі Альгерд і Кейстут
Даволі дэталёвыя апісанні знешнасці дуумвіраў адносяцца да часу, калі яны былі дарослымі, нават сталымі людзьмі — мелі больш як па пядзьдзясят гадоў. Браты трымаліся тагачаснай моды — насілі доўгія валасы і бароды, як, дарэчы, і рыцары Тэўтонскага ордэна.
Пра Альгерда ордэнскія дыпламаты (і адначасова выведнікі) паведамлялі свайму кіраўніцтву ў 1357 г.: «Мáе велічную паставу, ружовую скуру, твар даўгаваты, нос выступае, вочы блакітныя, вельмі выразныя, бровы густыя, светлыя, барада доўгая светла-русая, трохі сівая, як і валасы на галаве, што спераду выпалі, высокі лоб. Росту вышэй сярэдняга, ні занадта худы, ні тоўсты. Гаворыць голасна, выразна, прыемным для слыху голасам. Выдатна ездзіць конна, але калі ходзіць, кульгае на правую нагу. Таму звычайна абапіраецца на кій або на плячо збраяносца. Добра разумее нашу мову і можа гаварыць па-нямецку, але заўсёды пры размовах з нашымі мае пры сабе перакладчыка». (Апошняе можа сведчыць пра асцярожнасць і разважлівасць — князь хацеў мець больш часу на абдумванне сваіх словаў.)
Апісанне знешнасці Кейстута пакінуў таксама ордэнскі аўтар, які ў 1361 г. убачыў палоннага князя, калі таго прывезлі ў Мальбарк: «Кейстут быў высокі, статны, прамяністыя вочы гарэлі на бледным твары, доўгія валасы пакрывалі яго галаву, сівая барада спадала на грудзі. Скупыя былі яго вусны, але кожнае слова шмат значыла. Калі ён пагражаў, то на ілбе ўздуваліся вены. Увесь выгляд яго абуджаў страх». Апошняе не дзівіць, бо Кейстут Гедымінавіч дзесяцігоддзямі даваўся ў знакі крыжакам, мяркую, у Прусах нямецкія маткі палохалі ім дзяцей.
Гэтыя апісанні знешняга аблічча дуумвіраў дастаткова эмацыйныя, каб даць мастакам неабходную інфармацыю і абудзіць іх творчае ўяўленне, а далей ужо кожны малюе па-свойму, як умее.
Даведацца, хто быў галоўным у дуумвіравце можна ў папярэднім відэа
