У свеце беларускай перакладной літаратуры – папаўненне. Нядаўна ўбачыў свет раман амерыканскага пісьменніка Курта Вонэгута “Бойня №5 або Крыжовы паход дзетак” у перакладзе на беларускую мову Паўла Касцюкевіча. Кніга выйшла ў адмыслова заснаванай Згуртаваннем беларусаў свету “Бацькаўшчына” падсерыі “Пераклады” серыі “Бібліятэка Бацькаўшчыны”.
Літаратура са сметніка
Можна сказаць, што беларускі пераклад Вонэгута з’явіўся на свет дзякуючы шчасліваму выпадку. Справа ў тым, што Павал Касцюкевіч у свой час працаваў ахоўнікам у Ізраілі ў адным з раёнаў Ерусаліма, дзе зазвычай селіцца інтэлігенцыя еўрапейскага паходжання. Сметнікі ў тым раёне таксама інтэлігенцкія. Каля іх часта можна знайсці добрую кнігу. Так аднойчы Павал знайшоў “Сідхартху” нямецкага пісьменніка Германа Гесэ па-англійску. Паколькі тады ён хацеў перакласці вялікі літаратурны твор, дык узяў раман з сабою. Але ад задумы адмовіўся, знайшоўшы літаральна на наступны дзень ля таго ж сметніка “Бойню №5” Курта Вонэгута. “Я палічыў гэта шчаслівым знакам, — гаворыць перакладчык, — і ўзяўся за пераклад менавіта гэтай, у арыгінале англамоўнай, кнігі”.
Цяжкасці перакладу
Самай галоўнай цяжкасцю падчас перакладу, па словах Паўла Касцюкевіча, было перамагчы ў сабе пісьменніка і “зрабіць менавіта пераклад, а не свой уласны твор”. Пэўны час Павел нават думаў стварыць свой уласны раман на падставе “Бойні №5”, але ўсё ж адмовіўся ад гэтай ідэі. Перакладчык-такі перамог! А ўсе развагі над творам Вонэгута Павел Касцюкевіч увасобіў у паслямове ад перакладніка пад назвай “Мой франтавы таварыш Курт Вонэгут”.
Што тычыцца тэхнічных асаблівасцяў перакладу, то тут Паўлу пашчасціла. Ён працаваў ахоўнікам ў ешыве, куды прыязджала шмат амерыканскіх яўрэяў, карэнных Нью-Ёркцаў. Яны і дапамагалі справіцца з моўнымі цяжкасцямі.
Пра што і для каго кніга
Раман “Бойня №5 або Крыжовы паход дзетак” напісаны Куртам Вонэгутам у 1969 годзе. Гэта аўтабіяграфічны твор пра бамбардаванне Дрэздэна падчас Другой сусветнай вайны.
У 1944 годзе Курт Вонэгут, які добраахвотна ўступіў у шэрагі узброеных сіл ЗША, трапіў у палон і быў накіраваны ў Дрэздэн, дзе разам з іншымі ваеннаапалоннымі працаваў на заводзе па выпрацоўцы соладавага сіропу для цяжарных жанчын.
13-14 лютага 1945 года Вонэгут стаў сведкам бамбардавання Дрэздэна войскамі саюзнікаў. Ён трапіў у лік тых сямі амерыканскіх ваеннапалонных, якім пашчасціла выжыць у той дзень. Так як Дрэздэн не быў стратэгічна важным аб’ектам, бомбасховішчаў там амаль не было, таму ваеннапалонных замыкалі ў гарадской скатабойні №5, а падчас бамбёжак спускалі іх у падвал з мяснымі тушамі. Цудам пазбегнуўшы смерці, Вонэгут напоўніцу зведаў жахі вайны, калі разам з іншымі ваеннапалоннымі быў вымушаны разбіраць руіны і выцягваць з-пад абломкаў тысячы трупаў.
Курт Вонэгут быў вызвалены Чырвонай арміяй у 1945 годзе.
Выступаючы супраць фашызму, Вонеэгут пры гэтым лічыў, што бамбардаванне Дрэздэна не было выклікана ваеннай неабходнасцю. Большасць людзей, якія загінулі падчас гэтай аперацыі, былі мірнымі жыхарамі.
“Бойня №5” – антываенны раман, напісаны, па вызначэнню самога Вонэгута, у “тэлеграфічна-шызафрэнічным стылі”. У першыя гады пасля выхаду раман зазнаваў цэнзуру ў ЗША.
На думку перакладчыка, “Бойня №5” будзе цікавай кожнаму, каму блізкая сусветная класіка ХХ стагоддзя, а таксама аматарам навуковай фантастыкі.
