Дарма сцвярджаюць, што гісторыя рухаецца па спіралі. Часам яна наразае колы ці топчацца на месцы. У нас гэта звычайная справа. І хай сабе мода: стрыжка кароткая – стрыжка доўгая, спадніца-міні – спадніца-максі… А тут жа – жыццё! Узяць хаця б такую гісторыю.

«Пінгвін» і яго дзеці

Кавярню «Пінгвін» збудавалі ў пачатку сямідзясятых там, дзе да вайны месціўся найлепшы ў Мінску гатэль «Еўропа». Кавярня нагадвала зашклёны павільён, таму і называлі яе «сцякляшкай».

У «Пінгвіне» падавалі мяккае марозіва. Снежна-белая з крупкамі лёду спіраль сама выпаўзала з храмаванага апарата і клалася ў пекныя – на тонкіх высокіх ножках – разеткі, зверху яе палівалі сіропам на выбар – лімонным, малінавым, клубнічным… Нідзе ў Мінску такога не было! Ды і працавалі ў «Пінгвіне» адно даўганогія дзяўчаты. Падбіралі іх пад тыя пекныя разеткі, ці што?

Увогуле, незвычайнае было месца…

Дзіўна, але аніводнага фотаздымка кавярні «Пінгвін» не адшукалася.

Толькі вось гэты: паміж жылымі будынкамі тут пакуль пустая прастора, але вось-вось з’явіцца «Пінгвін».

Аднак працягвалася неўтаймаванае свята антысавецкага сервісу нядоўга – з год ці два. Потым вытанчаны посуд разбіўся, замест яго з’явіліся металічныя вазачкі; прыгажуні зрабіліся мамамі і былі замененыя нармальнымі прадавачкамі; а да сіропу ў меню дадаліся два-тры гатункі піва і разнастайнае «бухло». Зрабіцца б «Пінгвіну» забягалаўкай без аблічча, калі б не ўпадабалі яе хіпі ды металісты. Праз гады хтосьці здагадаўся, што адкрылі дзіўную кавярню не выпадкова, а каб сабраць «нефармалаў» пад адным дахам – так за імі было прасцей сачыць. І «вязаць» таксама.

Гаворка і пойдзе пра адзін з выпадкаў, як цяпер бы сказалі, масавага «хапуна». Прадстаўнікі доблеснай міліцыі пакідалі ў «варанкі» («аўтазакаў» тады яшчэ не было) заўсёднікаў «Пінгвіна» – хіпі асобна, металістаў асобна. Першым паведамілі, што другія рыхтуюцца зладзіць ім «крывавую лазню». І наадварот. Атрымлівалася, што высакародныя міліцыянты разам абаранілі і першых, і другіх. А заадно і атрымалі падставу для акцыі.

Затрыманых адвезлі ў пастарунак, дапыталі і… пакінулі на ноч у адной камеры. На што спадзяваліся міліцыянты, можна хіба здагадвацца. Аднак «нефармалы» былі разумнейшыя, чым пра іх думалі, і замест каб біць адно аднаму твары, дамовіліся высветліць адносіны на футбольным полі.

З раніцы, калі дзверы турмы расчыніліся, нядаўнія арыштанты накіраваліся да стадыёна «Працоўныя рэзервы» побач з тагачаснай плошчай 8 Сакавіка. Хіпі ішлі моўчкі, з валасамі, што трапяталі на вятры, металісты ваяўніча грымелі ланцугамі. Мабільных тэлефонаў не было, але вестка разляцелася па горадзе імгненна. Матч пачаўся апоўдні – да гэтага часу паспелі падцягнуцца заўзятары абедзвюх каманд.

Ні раней, ні пасля не бачыў Мінск такога дзіўнага футбола! Гульцы бесталкова бегалі па полі, сутыкаліся, не траплялі па мячы, падалі, падымаліся, размахвалі рукамі, а то і спыняліся пра штосьці пагаварыць. Металісты былі лепш падрыхтаваныя фізічна. Затое на выгляд змардаваныя хіпі пераўзыходзілі сапернікаў па інтэлекце.

Матч скончыўся раптоўна: калі на мосце праз Свіслач з’явіўся строй «сувораўцаў», якія маршыравалі на трэніроўку. Гэта быў іх стадыён! Пабачыўшы дзяцей у форме, гульцы абедзвюх каманд дружна рэціраваліся і адправіліся ва ўлюбёную кавярню святкаваць перамір’е.

Кажуць, з таго часу ў Мінску «нефармалы» жылі дружна і разам не любілі «мянтоў».

***

Даўно гісторыя зрабіла чарговае кола, і на месцы «Пінгвіна» паўстаў з попелу гатэль «Еўропа». Нібы і не было там вольналюбівай «сцякляшкі», што чвэрць стагоддзя давала прытулак «нефармалам» усіх тыпаў і з любоўю частавала кожнага мяккім марозівам з сіропам на выбар…

Шмат вады ўцякло з тых часоў! Пад скіраванымі па новым рэчышчы водамі Свіслачы знік стадыён.

Стадыён «Працоўныя рэзервы» спачывае цяпер пад вадой.

І гульцы, якія ўдзельнічалі ў знакамітым матчы, збольшага таксама змытыя хваляй часу. Хтосьці даў газу ў іншыя краіны, іншых знесла ў мясціны больш далёкія. І справа не толькі ў розных «струнах» ды «колах», якімі грашылі сапернікі!

Проста дата ў той футбольнай сустрэчы была надта неспрыяльная для здароўя – 26 красавіка 1986 года.

Міхаіл Валодзін

Ілюстрацыі: Дар’я Мандзік

***