Ужо які дзень медыйныя старонкі поўняцца “святам вясны” і звяртаюцца да “дарагіх і мілых жанчын” з неймавернай інтэнсіўнасцю. Дзень, які мае выразны палітычны сэнс, з цяжкай рукі патрыярхату ператварыўся ў букецік. Замест роўных правоў нам усё часцей жадаюць заставацца такімі ж прыгожымі, каб радаваць вока. Аднак давайце лепш глянем, у якіх сферах дагэтуль выразны гендарны дысбаланс, і разбяромся, чаму рана развітвацца з сапраўдным прызначэннем 8 сакавіка.
Палітыка
Мы можам бясконца лічыць працэнт жанчын у беларускім парламенце, успамінаць, колькі ў нас цяпер міністарак (адна), але ўсё будзе марным без галоўнага пытання: якую палітыку праводзяць усе гэтыя людзі і які ўплыў маюць на прыняцце рашэнняў?
Як часта ў нас з’яўляюцца законы, што спрыяюць гендарнай роўнасці? Як спалучаецца дзяржаўны дыскурс “традыцыйных каштоўнасцяў”, заклікі “нараджаць болей” і выплаты па доглядзе дзіцяці ў памеры 312 рублёў? Ці далучылася Беларусь да Канвенцыі Савета Еўропы па барацьбе з гвалтам у дачыненні да жанчын? Ці палепшылася сітуацыя з аліментамі?
Добра, каб замест віншаванняў са “святам вясны” палітыкі адказалі нам на гэтыя пытанні.
Спіс забароненых прафесій
Спіс забароненых прафесій дастаўся нам у спадчыну ад СССР. Ён дэманструе так званы “адмысловы падыход” да жанчын як групы, якая патрабуе абароны і апякунства. Гэта наўпрост звязана з рэпрадукцыйнай функцыяй і ўяўленнямі пра мацярынскую ролю. Але пачакайце: чаму міністэрства вызначае нашу “ролю” і “функцыю”? І ці ўлічваюць дзяржаўныя мужы (і дамы), што не ўсе жанчыны і не цягам усяго жыцця плануюць нараджаць дзяцей? І ці ведаюць яны, што здароўе мужчыны ў гэтай справе мае не меншае значэнне?
Так ці іначай, у Беларусі дагэтуль існуе 181 недасяжная для жанчын прафесія. Што гэта, як не дыскрымінацыя на дзяржаўным узроўні і парушэнне права на працу?
Эканамічная няроўнасць
Па версіі “Сусветнага эканамічнага форума“, у 2017 годзе Беларусь заняла 5-е месца ў рэйтынгу гендарнай (ня)роўнасці ў эканоміцы. Мясцовыя медыі, інтэрпрэтуючы дадзеныя, пісалі, што разрыў у заробках скараціўся да 17,3%. Якім чынам мы абагналі Швецыю, Нарвегію і ЗША? І чаму не адчуваем гэта на ўласным жыцці?
З працэнтамі ўсё проста: журналісты схапілі і панеслі ў свет не тую лічбу. У глабальнай справаздачы папросту няма дадзеных пра тое, колькі атрымліваюць мужчыны і жанчыны за аднолькавую працу. А розніца ў аплаце ёсць, і яна значная. Да таго ж трэба ўлічваць, што разрыў залежыць ад сферы, пасады і вопыту. Напрыклад, калі мы паглядзім на распрацоўку праграмнага забеспячэння, дык убачым, што дысбаланс сярод junior складае $100, а сярод senior дасягае $600.
Паводле апошніх дадзеных, каб дасягнуць эканамічнай роўнасці ва ўсім свеце, спатрэбіцца 217 гадоў.
Гвалт
Кожная трэцяя жанчына ў Беларусі сутыкалася з хатнім гвалтам, кожная шостая — з сэксуальным, кожная дзясятая зведала фізічны гвалт падчас цяжарнасці. Грамадства па-ранейшаму заўзята спачувае агрэсару і абвінавачвае ахвяру. Закона пра прадухіленне хатняга гвалту няма. Што тут яшчэ сказаць?
Культура і медыйныя рэпрэзентацыі
Мастацтва, дызайн, рэклама — прасторы, дзе ствараюцца новыя сэнсы і праяўляюцца каштоўнасці аўтараў/аўтарак альбо грамадства ў цэлым. Прыкра, але культурныя дзеячы, дзяячкі і сёння заўзята жанглююць гендарнымі стэрэатыпамі і састарэлымі ўяўленнямі пра сучаснасць. Піяр-стратэгіі нярэдка эксплуатуюць жаночую сэксуальнасць і эстэтызуюць гвалт. Мізагінія і гамафобія — агульнае месца ў тэатры і кіно. Харасмэнт у творчых асяродках па-ранейшаму застаецца няёмкай тэмай, а пра ідэю інклюзіўных райдараў і пачынаць не варта.
Вясна, кветкі і ўсмешкі — гэта, канечне, цудоўна. Але не сёння. Восьмага сакавіка — самы час публічна выказвацца супраць дыскрымінацыі. Роўныя правы і магчымасці — вось што сапраўды прыгожа!
Таня Сяцко
