Ёсць відавочная розніца ў тым, як і дзе мужчыны і жанчыны спажываюць інфармацыю: розныя каналы пошуку інфармацыі, розны ўзровень даверу крыніц і нават розная рэакцыя на фэйкі. Цікавыя вынікі паказала даследаванне аб медыяспажыванні, праведзенае Baltic Internet Policy Initiative.

Задумацца над гендэрным адрозненнем у медыяспажыванні Міхаіла Дарашэвіча з Baltic Internet Policy Initiative падштурхнула даследаванне «Медыяспажыванне ў перыяд пандэміі COVID-19», праведзенае BIPI.

— Напрыклад, у жанчын больш чым у мужчын размовы з сябрамі, сваякамі, калегамі выступаюць крыніцай інфармацыі аб COVID-19. Таксама бачная розніца і па іншых крыніцах, — кажа Міхаіл.

Пытанне: «Якія Вашы асноўныя крыніцы інфармацыі аб каронавіруснай хваробе COVID-19 (распаўсюджванне, рызыкі, рэкамендуемыя прафілактычныя меры)?»

Даследаванне інтэрнэт-аўдыторыі было праведзена ў жніўні 2021 года. Выбарка склала 1208 чалавек ва ўзросце 18-74 год, якія пражываюць у Беларусі. Памылка рэпрэзентатыўнасці 3%.

Згодна даследаванню, па словах Міхаіла Дарашэвіча, мужчыны больш навін і патрэбнай інфармацыі даведаюцца з сайтаў і інтэрнэт-СМІ (гэта, дарэчы, асноўная крыніца ва ўсіх) — 74,2% супраць 67,2% у жанчын. Але ў жанчын відавочная розніца ў бок такіх крыніц, як сацыяльныя сеткі і размовы са сваякамі, сябрамі, калегамі.

59,6% жанчын атрымліваюць навіны і важную інфармацыю ў сацыяльных сетках (48,4% мужчын)

Пытанне: «З якіх крыніц Вы часцей даведваецеся пра навіны, патрэбную інфармацыю?»

А вось што да тэлебачання, то прасочваецца наступная тэндэнцыя: каб даведацца пра навіны і патрэбную інфармацыю 58,3% мужчын выкарыстоўваюць расійскія каналы супраць 48,4% у жанчын. А вось беларускія нацыянальныя і рэгіянальныя каналы больш глядзяць жанчыны. Падобная гісторыя прасочваецца пры выбары навіновых сайтаў:

52,2% мужчын даведааюцца навіны і важную інфармацыю з расійскіх сайтаў (44,3% жанчын)

Пытанне: «Якія тэлеканалы Вы выкарыстоўваеце часцей за ўсё для таго, каб даведацца пра навіны і патрэбную інфармацыю?»

Пытанне: «Якія навіновыя сайты Вы выкарыстоўваеце часцей за ўсё для таго, каб даведацца пра навіны і патрэбную інфармацыю?»

Усё гэта, вядома, сведчыць аб тым, што беларуская медыйная экасістэма была разбурана. Але, нягледзячы на гэта, людзі не сталі спажываць менш інфармацыі. Яны хутчэй знайшлі іншыя даступныя крыніцы. І паколькі Беларусь знаходзіцца ў адной моўнай прасторы з Расіяй, мы бачым такія дадзеныя.

Якія сацсеткі выкарыстоўваюць: жанчыны — Instagram, а мужчыны — Укантакце?

У кантакце як сярод беларусак, так і сярод беларусаў з’яўляецца самай папулярнай сацыяльнай сеткай для атрымання інфармацыі — 64,2% у мужчын і 62,4% у жанчын. Але самае радыкальнае адрозненне з усіх дадзеных па крыніцах атрымання інфармацыі ў Instagram.

65,2% жанчын для атрымання навін і патрэбнай інфармацыі выкарыстоўваюць Instagram (39,1% мужчын)

Пытанне: «Якімі сацыяльнымі сеткамі Вы карыстаецеся часцей за ўсё для таго, каб даведацца пра навіны, патрэбную інфармацыю?»

Каму давяраюць і што робяць з фэйкамі?

— Адносны давер крыніцам інфармацыі: мужчыны больш давяраюць інтэрнэт-СМІ — 39,7% супраць 29,3% у жанчын. Таксама мужчыны крху больш давяраюць Telegram-каналам, — тлумачыць Міхаіл. — Але, што цікава:

40% жаночай аўдыторыі наогул не давяраюць крыніцам інфармацыі або маюць цяжкасці з адказам (26,1% мужчын)

Пытанне: «Ці ёсць крыніцы інфармацыі, якімі вы давяраеце больш, чым іншым? Калі так, то якім менавіта?»

– На мой погляд, вынік з атрыманых дадзеных, працы па павышэнню медыяграмотнасці вельмі шмат. І гэта заўважна адразу па нязначным фактарам: 37,6% жанчын і 28,6% мужчын запытваюцца адказаць «Ці можна наогул вызначыць маніпуляцыю, ложныя навіны або фейки ў СМІ?». Таксама прослеживается завышаны аптымізм, асабліва сярод мужчын, адносна таго, лёгка ці яны змогуць выявіць фейк.

Пытанне: «Як вы думаеце, ці зможаце вы вызначыць сітуацыю, калі СМІ/СМІ/ хочам маніпуляваць або змяніць меркаванне жыхароў, напрыклад, распространяе фекавыя/ложныя навіны, прапаганду, дэінфармацыю і гэтак далей?»

29,4% жанчын калі думаюць, што медыя іх падманваюць - нічога не робяць, як і 19,3% мужчын

Пытанне: "Ці ў Вас складваецца адчуванне, што медыя/СМІ Вас падманваюць?"

Пры гэтым 85% мужчын і 81% жанчын мяркуюць, што медыя і СМІ падманваюць.

Пытанне: «Што Вы ў такім выпадку робіце?»

Асноўная выснова, якую можна зрабіць — гендэрнае адрозненне ў медыяспажыванні паміж мужчынамі і жанчынамі відавочна прасочваецца. Што станоўчага можна ўбачыць — беларуская інтэрнэт-аўдыторыя не выкарыстоўвае адну крыніцу інфармацыі. Тым не менш, па кожным пункце ёсць адрозненне паміж мужчынамі і жанчынамі. А ў некаторых крыніцах, такіх як Instagram, адрозненне значнае.

Але, што яшчэ важна - узровень і якасць дэзінфармацыі расце. І, сыходзячы з атрыманых дадзеных, узровень медыяграматнасці павінен таксама падвышацца сярод насельніцтва. І тут паўстае пытанне для беларускай грамадзянскай супольнасці – як развіваць і падвышаць медыяпісьменнасць сярод насельніцтва…