Алесь Тодараў разважае на budzma.org аб тым, навошта чытаць кнігі і якую карысць ад гэтага можна займець.

Многія памылкова лічаць, што чытанне кніжак не прыносіць ніякай карысці ў наш вірлівы час, калі ёсць відосікі на ютубе, падкасты на пляцоўках і модныя ціктокеры. Там усё нібыта раскладзена па паліцах і разжавана да максімальна зразумелага ўзроўню. Дык ці варта браць у рукі папяровы асобнік або пампаваць сабе на смартфон ці чыталку чарговую кнігу?

Чытанне літаратуры спрыяе развіццю не толькі крытычнага мыслення, але і развівае фантазію, крэатыўнасць, інтуіцыю. Вымушаны канцэнтравацца на словах, наш мозг успрымае значны аб’ём інфармацыі. Што можа палепшыць нашыя навыкі крытычнага мыслення і аналізу, а таксама падвысіць вашае ўменне канцэнтрацыі.

Калі вы чытаеце кнігу, вам даводзіцца запамінаць і парадкаваць храналогію падзей, тэрміналогію, увогуле любую новую інфармацыю. З кожным зноў створаным успамінам вы фармуеце новыя нейронныя сувязі, якія ў сваю чаргу падтрымліваюць ужо існуючыя. Акрамя таго, рэгулярна і шмат чытаючы, вы запаволіце або зусім прадухіліце магчымасць з’яўлення хваробы Альцгеймера ці дэменцыі.

Рэгулярная стымуляцыя мозга, якую забяспечвае чытанне, падобная ў нечым на практыкаванні, якія неабходныя для працы цягліц. Гэта ўмацоўвае асобныя часткі мозга, якія кантралююць вашыя думкі.

Ці варта пакідаць маргіналіі?

Маргіналіі (ад познелацінскага marginalis) — гэта тыя нататкі на палях кніг, летапісаў, лістоў, якія рабіў чытач у працэсе чытання. Як правіла маргіналіі ўтрымліваюць нейкія каментары, тлумачэнні або развагі над прачытаным.

Дык вось для таго, каб паспяхова і з карысцю засвоіць атрыманую інфармацыю з кнігі, трэба рабіць маргіналіі. Бо такім чынам мы падключаем да працы мысленне: пачынаем думаць, разважаць, аналізаваць, спрачацца або пагаджацца з аўтарам, вылучаць галоўнае ці другаснае, згадваем нешта с ваё.

Такія нататкі неабавязкова пакідаць у самой кнізе. Тым больш не варта гэта рабіць, калі кніга — не таннае кішэннае выданне, а якасна аформлены фаліянт, які яшчэ і грошай добрых каштуе.
Каб рабіць выпіскі можа падысці невялічкі папяровы нататнік або праграма ў смартфоне. Можна таксама рабіць нейкія запісы ва ўкладцы «Выбранае» ў мэсэнджарах. У тым жа тэлеграме, напрыклад.

Што такое актыўнае чытанне?

Пад тэрмінам «актыўнае чытанне» трэба разумець такую працу з тэкстам, якая дапаможа якасна запомніць атрыманую інфармацыю.

1. Чытаць лепей седзячы за сталом, а не разваліўшыся на канапе. Такім чынам канцэнтраваць увагу будзе нашмат прасцей.

2. Калі чытаеце не мастацкую літаратуру, а напрыклад, нешта матывацыйнае, то працэс чытання можна смела пачынаць з канца. Спачатку азнаёмцеся з высновамі ў раздзеле, а потым ужо бярыцеся чытаць яго. Такім чынам вы лепей зразумееце тое, што хацеў сказаць аўтар.

3. Пасля таго, як прачытаеце кнігу да канца, паспрабуйце расказаць аб ёй сваім знаёмым ці сябрам. Падзяліцеся тым, што вам спадабалася, а што не. Можаце напісаць пра кнігу ў сацыяльных сетках кароценькі водгук.

Вашыя падпісчыкі будуць удзячныя, бо людзі ўвесь час шукаюць інфармацыю аб тым, што можна пачытаць/паглядзець.

Прадуктыўнасць або эфектыўнасць?

Як памятаем, прадуктыўнасць вызначае колькасць, а эфектыўнасць якасць. Адпаведна, калі вы прачыталі ў гэтым месяцы 3 кнігі, а ў папярэднім 2, то вашая прадуктыўнасць павялічылася, але не абавязкова павялічылася эфектыўнасць.

Наступным разам можна прачытаць 5 кніг і нічога не зразумець з іх, а можна прачытаць усяго адну, але правільна скарыстацца інфармацыяй, якая змешчана ў ёй. Такім чынам прадуктыўнасць будзе вышэй у першым выпадку, а эфектыўнасць у другім.

Варта імкнуцца да асабістай эфектыўнасці, а не бяздумнай прадуктыўнасці. То бок чытаць кнігі не толькі для таго, каб пабавіць час, але і для таго, каб атрымаць ад іх нейкую карысць.

Колькі чытаць?

Самы мінімум, які варта адолець даросламу чалавеку — гэта 2 кнігі ў месяц. Гэта не так ужо і шмат, але разам з тым і не мала. Бо лепей хаця б нешта, чым зусім нічога.

Пры любым раскладзе вы будзеце знаёміцца з нечым новым, адкрываць для сябе раней нязведанае, пускаць у сваю галаву новыя задумы і ідэі. Гаворка, вядома, не пра бульварнае чытво.

Глядзець на свет чужымі вачамі надзвычай карысна. Чужое бачанне свету дапамагае карэктаваць свае погляды і пазбаўляцца ад уласных прымхаў, забабонаў і стэрэатыпаў.

Калі трымацца гэтай нормы цягам 10 гадоў, колькасць прачытаных кніг дасягне 240 штук, а за 40 гадоў можна прачытаць і ўсе 960! І нават гэтая тысяча кніжак можа змяніць жыццё любога чалавека ў лепшы бок.

Алесь Тодараў, budzma.org