З нагоды Дня роднай мовы больш за 80 экспертаў у галіне беларускай мовы і культуры, навукоўцаў, літаратараў ды іншых вядомых дзеячаў культуры — як з «афіцыйных», так і з «неафіцыйных» асяродкаў — падпісалася пад Адкрытым лістом, ініцыяваным Працоўнай групай па падтрымцы беларускай мовы і культуры Пашыранага складу Каардынацыйнай Рады. Ліст апісвае становішча, у якое трапілі наша мова і нацыянальная культура, і акрэслівае ўмовы для самога існавання, адраджэння і росквіту беларускай мовы і культуры ў сучаснай Беларусі, паведамляе Беларускі ПЭН. 

Сярод падпісантаў — нобелеўская лаўрэатка Святлана Алексіевіч, вядомыя літаратары Уладзімір Арлоў, Уладзімір Някляеў, Альгерд Бахарэвіч, навукоўцы і выкладчыкі-філолагі Наталля Дуліна, Наталля Сівіцкая, Надзея Старавойтава, спецыялісты ў іншых гуманітарных сферах Аляксандр Фядута, Аляксандр Краўцэвіч, Алесь Белы, Сяргей Харэўскі, вядомыя культурныя і грамадскія дзеячы, выдаўцы, музыкі, рэлігійныя асобы, а таксама шмат замежных беларусістаў і славістаў — Курт Вулхайзер, Герман Бідэр, Радаслаў Калета ды іншыя.

У Адкрытым лісце сцвярджаецца, што беларуская мова і нацыянальная культура трапілі ў цяжкае становішча ў выніку не толькі маштабнага грамадска-палітычнага крызісу апошніх месяцаў, але і ў цэлым дзяржаўнай палітыкі мінулых дваццаці шасці гадоў. Падпісанты заяўляюць, што «Беларусь мае вялікі патэнцыял, каб адраджаць і развіваць сваю нацыянальную культуру», але гэта не можа быць рэалізавана ў цяперашніх грамадска-палітычных умовах, без спынення рэпрэсій і змены ўлад.

Далей пералічваюцца асноўныя прынцыпы і прыярытэты, згодна з якімі змогуць быць вырашаны праблемы беларускай нацыянальнай культуры праз дзеянні ў розных сферах — дзяржаўнага будаўніцтва, інфармацыйнага поля, адукацыі і культурных ініцыятыў. Падпісанты робяць акцэнт на важнасці такіх аспектаў як гарантыі незалежнасці, заканадаўчая абарона беларускай мовы і нацыянальнай сімволікі як неад’емных атрыбутаў дзяржаўнасці, фармаванне незалежнага інфармацыйнага поля Беларусі, глыбокія рэформы ў СМІ, адукацыі і культурных установах.

Аўтары разглядаюць цяжкае становішча беларускай мовы ў кантэксце сітуацыі з усёй беларускай нацыянальнай культурай, а шырэй — і з беларускай дзяржаўнасцю.

Для замежных даследчыкаў, якія займаюцца беларускай мовай і культурай, Адкрыты ліст стаў нагодай выказаць сваю салідарнасць з беларусамі, у тым ліку са сваімі калегамі-навукоўцамі, і выказаць гатоўнасць дапамагаць беларускай справе сваімі ведамі і дзейнасцю.

«Большасць беларусаў, незалежна ад узроўню іх адукацыі, нацыянальнай свядомасці і зацікаўленасці беларускай культурай, хоча жыць у свабоднай, незалежнай краіне, у дзяржаве, якая выклікае гонар сваіх жыхароў, якая мае адказную, адукаваную, асвечаную ўладу. Мы верым, што хутка Беларусь будзе менавіта такой. Для нас будзе гонарам паспрыяць гэтаму, даўшы сваю экспертызу і працу для неабходных рэформаў,»

— падсумоўваюць аўтары звароту.

Цалкам тэкст ліста з подпісамі, а таксама дадатковыя каментарыі ад ініцыятараў апублікаваны на сайце https://bielmova-kultura.org .

Беларускі ПЭН