Усё, што ўдалося знайсці пра паэтку з Мінска Ганну Воранаву, — кароткая біяграфія на сайце расійскага “Дэбюту” (летась аўтарка трапіла ў лонг-ліст прэміі) ды падборка вершаў у альманаху “Абзац” — інтэлектуальныя, “падзейныя” верлібры пра Беларусь, якую Ганна называе “Страна, чтобы нет”. Частая гісторыя: у беларускіх выданнях таленавітую паэтку “прагледзелі”, затое без пытанняў надрукавалі ў Расіі. Да інтэрв’ю далучаем вершы Ганны Воранавай, якія публікуюцца ўпершыню, так што фактычна на “Будзьме”— літаратурнае адкрыццё.

— Ганна, мяркуючы з кароткай біяграфіі на сайце расійскага “Дэбюту”, вы пачалі пісаць вершы ў 24 гады, калі многія паэты падбіраюцца ўжо да крызіснага ўзросту. Які быў імпульс для таго, каб пачаць?

— На сайт пракралася невялікая памылка, але гэта, па-мойму, не прынцыпова. Жаданне пісаць і першыя вершы прыйшлі трохі раней — гадоў у 20, яшчэ ў той час, калі я вывучала філалогію ва ўніверсітэце. Я думаю, вывучэнне філалогіі і сталася першым імпульсам для творчасці. Проста трэба было, каб мінула трохі часу, і гэтая дур перарасла ва ўсвядомленае жаданне складаць вершы.

— Якое месца вы адводзіце сваім вершам, наколькі важныя яны для вас сёння?

— Паэзія, як мне здаецца, заўсёды была маім хобі. Прычым я кажу як пра чытанне чужых вершаў, так і пра складанне сваіх. Абодва гэтыя працэсы важныя для майго ўнутранага свету.

— Вашая паэтычны манера неяк мяняецца з гадамі?

— Зусім не цяжка адказаць на гэтае пытанне, таму што, напісаўшы сёе-тое ў 20 гадоў, я на некаторы час пісаць перастала. Цыкл “Образ смерти” — адзінае больш-менш прыстойнае, што можна прадэманстраваць з майго “ўніверсітэцкага перыяду” (смяецца). Ва ўніверсітэце вершы былі для мяне і аднакурснікаў нейкім капуснікам. Я тады пісала ў рыфму, у даволі цынічнай манеры, у асноўным эпіграмы на выкладчыкаў. Вось і гэты цыкл пра тое, як паміралі паэткі, нарадзіўся ў якасці такога “данс макабра” на палях студэнцкага рэферата пра Сільвію Плат. Проста калі я знайшла яго праз некалькі гадоў, я ўбачыла ў ім нешта яшчэ — вось і дапрацавала. Цяпер жа мяне займаюць верлібры ва ўсіх іх праявах.

— Вы любіце польскіх аўтараў. Што менавіта кожны з іх даў для вашага пісання і ўспрымання свету? І якую паэзію вы не любіце, не прымаеце, не ўспрымаеце?

— Сапраўды, на мяне вельмі паўплывала польская паэзія. Я была ў Польшчы на ​​праграме навучання польскай мове, і адзін з выкладчыкаў па сваёй ініцыятыве чытаў нам аглядныя лекцыі пра польскую паэзію ХХ стагоддзя — у межах зацікаўлення польскай культурай. Здаецца, мяне адну з нямногіх зацікавіла. Я пачала цікавіцца далей — і на сваё здзіўленне адкрыла цэлы паэтычны свет. Як нам тлумачылі, сутнасць гэтай паэзіі была ў тым, што пасля жахаў, якія перажыло чалавецтва ў ХХ стагоддзі, пісаць “па-старому” ўжо было нельга — нельга ўнутрана. І вось такія паэты, як Герберт, Ружэвіч або Бараньчак свядома ці не, пачалі знаходзіць новую паэтычную мову, вучыцца бачыць паэтычнае ў штодзённасці і г.д. Мне гэты падыход падаўся вельмі актуальным у наш час, калі старая паэтыка ўжо неактуальная, нічога не выказвае, а па шчырасці, нават раздражняе і проста ўжо сядзіць у пячонках. З часам я і сама пачала спрабаваць пісаць вольныя вершы, якія, нягледзячы на ​​“непаэтычную”, у нашым разуменні, структуру, усё адно з’яўляліся б паэзіяй.

Што да паэзіі, якую я не прымаю, адкажу троху непісьменна, але па сутнасці. Гэта калі аўтар ХХІ стагоддзя піша пра белыя бярозы ў духу Ясеніна і пра сябе як “пііта” ў духу Пушкіна. Кожнаму стылю — свой час. Паколькі чытанне вершаў — маё хобі, я такога ой як начыталася ў інтэрнэце.

— Вашая адзіная публікацыя — падборка ў расійскім альманаху “Абзац”. Вы трапілі ў лонг-ліст расійскага “Дэбюта”. Чаму вы вырашылі друкавацца ў Расіі, мінаючы беларускія выданні, тым больш што вашыя вершы маюць такі моцны беларускі кантэкст?

— Насамрэч я спрабавала апублікавацца ў Беларусі ці хаця б у беларускім інтэрнэце. Стваральнікі сайта “Дэбют” пасля таго, як я трапіла ў іх спісы, прасілі мяне скінуць ім спасылкі на электронныя публікацыі. А ў мяне не было! Я напісала на некалькі беларускіх сайтаў, але мне альбо не адказалі, альбо адказалі, што надрукаваць не могуць (з прычыны рускай мовы, нефармату і г.д.) Публікаваць вершы ў ЖЧ ці “Укантакце” мне падалося несалідна. У сайтаў кшталту “стихи.ру” здаўна дрэнная рэпутацыя. Я таксама спрабавала падацца ў друкаваныя выданні. Высветліла, што ў Беларусі толькі два літаратурныя часопісы друкуюць рускамоўных паэтаў — часопіс “Нёман” і часопіс “Мінская школа”. У бібліятэцы я прасіла знайсці мне часопіс “Нарач”, чым паставіла ў тупік супрацоўніцу, але ў выніку пабачыла, што ў “Нёман” мне ісці не варта (гл. пра Ясеніна і Пушкіна). У “Мінскую школу” я напісала мэйл, але не дачакалася адказу. І тады я пачала шукаць магчымасць апублікавацца ў Расіі. Мне адказалі згодай у першым жа онлайн-часопісе, у які я звярнулася. Так з’явілася публікацыя ў “Абзацы”. Дарэчы, наконт беларускага кантэксту. Я думаю, што калі ты сам сабе цікавы, то і кантэкст твой будзе ўсім цікавы не толькі ў Беларусі — расійскія рэдактары надрукавалі мае вершы пра фабрыку “Мілавіца”, пра паэта Блажэннага.

— “Страна, чтобы нет” — ёмістае і безвыходнае атрымалася азначэнне. Наколькі адпавядае яно вашым штодзённым адчуванням у гэтай краіне, ці змрочная беларуская рэчаіснасць вашымі вачыма?

— У сваім стаўленні да нашай рэчаіснасці я, напэўна, блізкая да многіх жыхароў Беларусі, якія застаюцца жыць тут, нягледзячы ні на што, спрабуюць ствараць сем’і, бізнес і культуру. Асабіста мне яшчэ не позна эміграваць — я і мая сям’я не прынялі канчатковага рашэння. Але ў прынцыпе так, я падзяляю песімізм адносна будучыні беларускага бізнесу, культуры і стварэння тут сям’і, які ўласцівы абсалютнай большасці маіх калегаў, сяброў, знаёмых. Жыццярадасных беларусаў я бачу толькі па тэлевізары. Пра астатніх я спрабую пісаць.

— Кінуць пісаць вершы — “обреченно, как жребий, малодушно, как машину на месте аварии” — уяўляецца вам магчымым? Што павінна адбыцца? Паэзія для вас — больш пакутлівая з’ява альбо выратавальная?

— Верш, які вы цытуеце — помнік майму юнацкаму максімалізму, які, я думаю, яшчэ не прайшоў (смяецца). Гэта іранічная поза — лірычны герой так не хоча паміраць, што гатовы адмовіцца ад паэзіі, калі ўжо праз яе столькі добрых жанчын палягло. А калі па сутнасці пытання, то мне здаецца, наўмысна кінуць пісаць вершы немагчыма. Як немагчыма прымусіць сябе напісаць іх. Гэта проста прыходзіць. Ну, ці не прыходзіць.

— Чаму вы не імкняцеся да публічнасці? Гэта нежаданне выступаць, паказвацца ў літаратурным асяродку, альбо вы не хочаце публічнасці менавіта для сваіх вершаў?

— Як вы ўжо зразумелі, “Анна Воронова” — псеўданім. Ёсць шмат прычын не з’яўляцца на публіцы пад уласным імем і не выступаць публічна. У асноўным проста няма калі. Калі мяне запрасілі на ўручэнне дыпломаў конкурсу “Экслібрыс” у Мінску, была магчымасць “выйсці ў людзі”. Але ў мяне не атрымалася праз камандзіроўку. Усё ж хобі — гэта хобі: трэба расстаўляць прыярытэты. Потым была магчымасць хадзіць у школу маладога літаратара, але мне давялося выбіраць паміж ёй і курсамі англійскай, якія патрэбныя зноў жа па працы. Калі вось так усё пачало не зрастацца, я вырашыла, што так таму і быць. Мне падумалася, што літаратура і паэзія цікавяць мяне толькі ў фармаце тэкстаў, а не як сацыяльная з’ява — ісці некуды, выступаць, тусавацца, няхай нават вакол добрыя людзі. А раптам не? У навінах пісалі, што ў мінскага паэта Дзмітрыя Строцава крэсла кінулі, калі ён чытаў вершы. А калі б патрапілі? Пасля таго, як у мяне з’явіўся шанец заявіцца са сваёй паэзіяй, я пачала прыглядацца да нашага кантэксту і высветліла, што ён у нас вельмі неспрыяльны, асабліва для рускамоўных аўтараў. Сучасная беларуская літаратура — гэта нейкая школа нянавісці. Мяне вельмі ўразіла гісторыя з паэткай Настай Манцэвіч, пра кнігу якой гаварылі толькі ў ключы арыентацыі аўтара. Я вырашыла, што калі ўжо мае тэксты і так камусьці спадабаліся, іх ацанілі, то пры чым тут я як чалавек? А раптам я таксама лесбіянка? Ці інвалід? Ці ў мяне тата — узбек? Будзем ацэньваць мае вершы па разрэзе вачэй, будзем шкадаваць і друкаваць праз калецтва? Не, няхай застаюцца вершы — я так вырашыла. Балазе сучасныя тэхналогіі даюць шмат магчымасцяў для віртуальнай самарэалізацыі.

— Калі вы не збіраецеся знаёміцца з чытачом ва ўтульных мінскіх кнігарнях, ці маглі б прадставіцца, скажам, у некалькіх кароткіх фактах, якія сведчаць нешта пра вас.

— Люблю добрае надвор’е. Люблю катацца на ровары. Люблю разумных людзей. Люблю прыносіць карысць. “А еще котят и бабушку”.

Гутарыла Аляксандра Дорская

CAMPO DI FIORI

‎”Наши графоманы честнее западных”, —
говорит редактор толстого
литературного журнала.

Я узнала его по профильной фотке в фейсбуке.
Он тоже меня не напечатал.

Он сидит на террасе кафе
в Риме на Campo di Fiori,
что уже придаёт его словам
огонька.

Видно, тоже здесь потому,
что читал стихотворение Милоша.
Пижон московский —
Я хотя бы шифруюсь.

А он разложил на миниатюрном столике
молескин, паркер, айфон
и книгу на итальянском — своё текущее чтение.
официант еле находит место
для двух эспрессо.

“Наши графоманы честнее западных,
повторяет редактор,
стряхивая крошки чизкейка с экрана айпада, —

Там и слова-то такого боятся — “графоман”,
выражаются политкорректно —
“a trying poet”,
попытка не пытка”, —
тонко троллит редактор
толстого литературного журнала.

Его собеседник — тоже русский —
поддакивает и тихо хихикает.

“Я вот, откровенно признаюсь,
не отличу хороший верлибр от плохого,
точно как там не отличат
раннего Есенина от позднего Пушкина”, —

говорит редактор,
устраивая “Delete”
очередному стихотворению
о белой берёзе.

“Наши графоманы сразу предупреждают
о своих творческих планах,
добросовестно рифмуют
“кровь” с “любовью”,
“любила” с “забыла”
и “улицу” с “Кустурицей”,
через каждые двести метров рукописи,
по рекомендации ГИБДД,
оставляют на обочинах
стихи о маме.

Когда же мне присылают
очередной “хороший верлибр”,
я не понимаю, чем он хорош
и хорош ли на самом деле.

И вот, пожалуйста,
снова перевели Бротигана.
Придётся печатать”.

Сижу в открытом кафе
В Риме на Campo di Fiori
у памятника Джордано Бруно,
в профиль к редактору
толстого литературного журнала,
пью какой-то коктейль
по цене перелёта “Рим — Краков”,
слишком западная,
слишком нечестная
графоманка.

SHINDLER’S PLAYLIST

Музей современного искусства в Кракове
пристроили к фабрике Шиндлера,
потому что современное искусство — это Холокост.

Пластиковые фонтаны крови брызжут из стен,
как бы символизируя тождество бетона и мяса.

Рваные кроссовки лежат по залу кругами,
как бы очерчивая рамки, в которых уже невозможно
существование традиционной этики.

Хоть, скорее всего, художница из Австрии
имела в виду что-то совершенно другое,
ведь кругов пять, и вся экспозиция
называется “Спорт в искусстве”.

В Краков так и не привезли чемпионат по футболу.

В Музее современного искусства
крутят тему из “Ночного портье”,
как бы намекая
на кризис этики вседозволенности.

В Музее фабрики Шиндлера крутят тишину Джона Кейджа
и фильм Стивена Спилберга.

Шиндлера, кстати, звали Оскар.

PORTIER DE NUIT

Тимуру Хомичу

Чтобы улучшить сервис французских отелей
необходимо взорвать эту чёртову башню,
обломать ей ноги,
свернуть голову Эйфелеву петуху,
раскрутить два миллиона шурупов,
словом, доделать то,
на что не хватило духу
самим французам.

Если бы всё это случилось,
быть может, тогда
мы бы не сидели полукругом на чемоданах
в холле отеля
в самом мрачном пригороде Парижа,
смотря на ночного портье,
а он не смотрел бы на нас,
как патриций на варваров,
несмотря на подтверждение резервации,
несмело оставленное одним из нас
на отельной стойке.

Мамаду — так его звали,
точнее, так было написано
на его бэдже
рядом с британским флажком.
Флажок был враньём —
портье не понимал по-английски.
“Get out”, —
только и сумел сказать он,
показав на часы.
Эта чёртова башня
работает до полуночи.
Ночные портье во Франции
закрывают в одиннадцать.

И вот когда мы уже
стали вставать,
оставив,
согласно знаменитой инструкции,
надежду
не только на ночь под крышей,
но и на конструктивный диалог с портье,
он вдруг сменил гнев на милость,
проявив при этом
познания в этимологии.
“Le portier”, — стукнул он себя в грудь кулаком.
“La port”, — указал он на дверь
и, подойдя к ней,
несколько раз открыл-закрыл её
для пущей наглядности.

“Я портье, я просто открываю двери —
как бы говорил он нам, —
открывать-закрывать их —
это всё, что я могу,
всё, что я умею
за эту зарплату
в этом районе
в этом пригороде Парижа.
Да, вы можете позвонить менеджеру.
Но ему всё равно.
Всем всё равно.
Так что не мешайте меня в этот merde —
я не возьму на себя
ответственность.
Лучше послушайте то, о чём я спою вам”.

И вот мы снова сели в холле отеля
полукругом на чемоданах,
как племя вокруг шамана,
слушая его монолог
на арабско-французском,
такой непонятный,
чтословавсамомделесливались
в бесконечную песню:

“Я портье,
я покажу вам порты Марселя,
трюмы кораблей, полные нелегалов,
кладбища сгоревших машин,
чёрные остовы серебряных ситроэнов,
подпольные мечети Сен-Дени,
Марокко под мостом Йена,
Алжир на бульваре Клиши,
Сомали на Монмартре.

Слушайте, о чём я пою,
вот он, настоящий Париж,
со всеми потрохами
его чёрного чрева.
Я покажу вам его —
я просто открою двери.

Слушайте, о чём я пою —
и моя мама, рождённая в Сенегале,
и мой отец, которого я не знаю,
и мой брат в тюрьме ля Санте,
и моя сестра в Лионе на героине —
все они сейчас стоят за моей спиной,
подсказывая мне слова
этой песни.

Так что устраивайтесь поудобнее,
угощайтесь, вот леденцы,
через пять минут перезвонит менеджер”.

Сидим в тесном холле отеля
в пригороде Парижа
полукругом на чемоданах,
ждём звонка менеджера,
конца света
или команды взорвать
эту чёртову башню.

ORAL HISTORY

В шестьдесят седьмом синагогу в Высоком разъе*али.
То есть сначала пробовали ремонтировать,
а потом разъе*али.
Городское начальство решило,
что правильней разобрать
не подлежащее ремонту здание.
Но разобрать его вообще не удалось.
Хуле, оборонительное зодчество —
было модно в семнадцатом веке.
Так и стоит — неразобранная,
любимое место разборок всех высоковских.

Я знаю об этом от Кати.
Её родителей в школе гоняли
на пионерскую практику.
Надо было выбивать кирпичи
(и камни)
из стен синагоги.

Кстати, синагогу в Высоком
называли “новая школа”.

И вот советская школа посылала
родителей Кати
разбирать еврейскую школу.

Так они и познакомились.
Ведь они учились в разных школах:
она — в школе №1, он — в школе №2
города Высокое
Каменецкого района
Брестской области.

Катя записала этот случай
для сочинения “Как
познакомились мои родители” —
учительница по русскому
задавала ко Дню всех влюблённых.
И Катя ещё вписала эту историю
в реферат по истории
синагоги Высокого.

Так мы и познакомились —
на республиканском конкурсе
научных работ школьников:
Катя выступала от Брестской области,
я — от города Минска.

Она любит вспоминать этот случай,
когда мы лежим в постели,
ведь это был её первый
опыт устной истории
и наш первый оральный опыт.

Теперь мы вместе снимаем квартиру,
и её родители думают,
что мы спим на одном диване,
потому что они приехали к ней погостить
из города Высокое
Каменецкого района
Брестской области.

Днём, когда мы на работе,
они ходят по магазинам:
в ГУМ, ЦУМ
и торговый центр “Столица”.
А вечером мы их возим
смотреть Национальную библиотеку,
Дворец Республики, Минск-Арену,
ведь в Высоком такие красивые здания
можно увидеть только по телевизору.

А когда они уезжают,
продолжается
наша с Катей история,
которая, впрочем, не удивила бы
Фукидида.

НА СОПКАХ МАНЧЖУРИИ

Кто-то из соседей открыл окно и поставил вальс.
Мы не зря охотились за этой сталинкой с потолками в четыре метра.
Чувствуем себя статистами
в мюзикле о СССР после войны:
вот-вот надо будет схватить черпак
и танцевать в халатике на лестничной клетке.
Сдираем полоски с окон,
натираем мастикой паркет,
муж достал по блату обои.
Воспоминания о блокаде
надёжно заблокированы психикой.

Под окном проезжает воронок,
останавливаясь возле соседнего дома.

Наверное, у нас всё пока хорошо.
Наверное, мы не очень хорошие люди,
раз получили эту квартиру.

Кто-то из соседей захлопывает стеклопакет.
Кино закончилось.