Парламенцкая асамблея Рады Еўропы 20 чэрвеня прыняла рэзалюцыю аб «рашэнні канкрэтных праблемаў, з якімі сутыкаюцца беларусы ў выгнанні». Яна ўтрымлівае 42 пункты датычна пытанняў падтрымкі беларусаў і іх родных, захавання і развіцця беларускай культуры і мовы ў дыяспарах, аказання дапамогі беларускім недзяржаўным арганізацыям у выгнанні, выдачы пашпартоў і віз.
Getty Images
ПАРЕ ўпэўненая ў неабходнасці стварэння ўмоваў для забеспячэння ўстойлівасці беларускіх арганізацый грамадзянскай супольнасці ў выгнанні шляхам прадастаўлення ім інструментаў і сродкаў для мабілізацыі сваіх суайчыннікаў у выгнанні, ажыццяўлення сваёй дзейнасці і захавання заўважнасці. «Асабліва гэта тычыцца арганізацый, якія імкнуцца развіваць беларускую мову і культуру», — падкрэсліваецца ў рэзалюцыі.
Асамблея зазначае, што вымушаная эміграцыя бацькоў можа адмоўна адбівацца на дзецях, таму ПАРЕ заклікае ўрады краін ЕС найхутчэй інтэграваць іх у краінах, дзе яны зараз жывуць, але ўмацоўваючы пры гэтым нацыянальную ідэнтычнасць і культуру беларускіх дзяцей. Пры інтэграцыі іх у звычайныя класы Асамблея заклікае памятаць пра актуальнасць інструментаў моўнай адукацыі і моўнай інтэграцыі для дзяцей, распрацаваных Радай Еўропы.
Пры гэтым ПАРЕ падтрымлівае стварэнне класаў з беларускай мовай навучання ў школах, дзе ёсць дастатковая колькасць беларускіх дзяцей, адкрытых не толькі для прадстаўнікоў беларускай нацыянальнай меншасці, але і для нядаўна прыехаўшых беларусаў.
Асамблея, «уражаная адраджэннем цікавасці да беларускай мовы і культуры», рашуча падтрымлівае ініцыятывы арганізацый грамадзянскай супольнасці па захаванню і ўмацаванню мовы і культуры сярод як «старой» дыяспары, так і супольнасці нядаўніх эмігрантаў. Таму ПАРЕ настойліва заклікае дзяржавы-члены ЕС садзейнічаць стварэнню выдавецтваў на беларускай мове, выкладанню беларускай мовы і культуры ва ўніверсітэтах, распрацоўцы новых інструментаў, якія павінны падтрымліваць распаўсюд беларускай мовы і культуры сярод тых, хто знаходзіцца ў выгнанні, а таксама ў самой Беларусі.
ПАРЕ лічыць асабліва важным для беларускай дзяржаўнасці, каб беларуская мова і культура зноў занялі сваё законнае месца.
ПАРЕ ўсведамляе, што акадэмічныя свабоды ўжо некалькі гадоў церпяць ад ціску ўлады, таму вітала б стварэнне навуковага часопісу для вучоных дэмакратычных поглядаў як у выгнанні, так і ў самой Беларусі, які будзе ўключаны ў сусветныя ўплывовыя базы дадзеных.
Асамблея называе Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт адзіным беларускім універсітэтам, які здольны зараз дзейнічаць на глебе акадэмічных свабодаў і еўрапейскіх каштоўнасцяў. ПАРЕ прапаноўвае дзяржавам-членам і ЕС увогуле працягваць падтрымку ЕГУ і адкрываць дадатковыя магчымасці, каб універсітэт мог і надалей развіваць творчае, свабоднае і крытычнае мысленне беларускіх студэнтаў.
ПАРЕ разумее важнасць тэрміналогіі і адэкватнай транслітэрацыі з беларускай мовы, таму настойліва рэкамендуе дзяржавам-членам правільна транслітэраваць усе тэрміны, што тычацца Беларусі.
Еўрапейскія дэпутаты занепакоеныя тым, што банкаўскія рахункі беларускіх журналістаў, якія праз рэпрэсіі ў Беларусі былі вымушаныя пераехаць ва Украіну, былі заблакаваныя з моманту пачатку шырокамаштабнай вайны Расіі супраць Украіны. Некаторыя з іх ужо разблакавалі, ПАРЕ настойліва рэкамендуе Службе бяспекі Украіны дазволіць разблакіроўку астатніх 50 банкаўскіх рахункаў, да якіх не маюць доступуіх законныя ўладальнікі.
Рэзалюцыя ПАРЕ таксама прапаноўвае выдаваць гуманітарныя візы беларусам ва ўсіх амбасадах і консульствах, якія працягваюць працу ў Мінску, і выдаваць шматразовыя шэнгенскія візы сваякам беларусаў у выгнанні, каб мець магчымасць наведваць іх у краінах знаходжання.
Рэзалюцыя ПАРЕ была прынятая 20 чэрвеня ў Страсбургу пасля дакладу Поля Галя. Спецдакладчык ПАРЕ па вывучэнню праблем беларусаў у выганні падкрэсліў у сваім выступе, што ліквідацыя юрыдычных, адміністратыўных і практычных перашкод для беларусаў у выгнанні павінна стаць прыярытэтам для Еўропы.
На думку спецдакладчыка, усе 46 краін Рады Еўропы павінны забяспечваць «эквівалентны, калі не ўніфікаваны ўзровень абароны беларусаў у выгнанні, дазваляючы ім інтэгравацца, захоўваючы і ўмацоўваючы пры гэтым нацыянальную ідэнтычнасць беларусаў».
Рыгор Сапежынскі, budzma. org
