• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • «Музыка»
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Гісторыя за 5 хвілін»
  • «Трызуб і Пагоня»
  • «Разумняты»
  • Вандруем разам
  • Афіша
29.08.2018 | Крылы БНР

Тампліеры ХХІ стагоддзя, альбо Навошта Рада БНР сёння?

Навошта незалежнай беларускай дзяржаве яшчэ адзін урад, які амаль 100 апошніх гадоў знаходзіцца за мяжой? Што такое Рада БНР сёння – музей, архіў альбо палітычная структура?

bnr_tampliery

Як мы памятаем, праекту БНР абставіны не далі шансу рэалізавацца і замацавацца на сваёй зямлі 100 гадоў таму. Фактычна, ад 1919 года кіраўніцтва БНР у выглядзе некалькіх груповак знаходзіцца за мяжой. Пасля Берлінскай канферэнцыі 1925 года большасць урадоўцаў здае мандаты на карысць БССР, але не Пятро Крэчэўскі: той мандат захоўвае і стварае сваю Раду, якая працягвае працу ў замежжы.

Чарговым надломам у гісторыі БНР стаўся момант смерці старшыні Васіля Захаркі ў Празе ў 1943 годзе: той усё ж паспеў перадаць “дзяржлегітымнасць” у якасці запавету Ларысе Геніюш і Міколу Абрамчыку. Так сімвалічны сцяг БНР перавандроўвае спачатку ў Парыж, пасля – за акіян, у Канаду, яшчэ далей ад Радзімы.

 

Змена пакаленняў

У паваенны час Рада БНР ператварылася ў спектр, які аб’яднаў безліч эміграцыйных асяродкаў, расцярушаных па свеце. На той момант касцяк эміграцыі, а значыць, і БНР, складалі ўжо не эмігранты старога пакалення, але новая хваля – беларусы, якія былі змушаныя пакінуць Радзіму ў 1944-м, перад чарговай хваляй сталінскага тэрору.

Чым займалася Рада БНР за мяжой? Фактычна, гэта была інфармацыйна-асветніцкая праца ў рэаліях Халоднай вайны: заходнім палітыкам варта было тлумачыць беларускія рэаліі і нагадваць пра магчымасць іншай дэмакратычнай Беларусі. Напрыклад, дзякуючы Радзе БНР паўстала Радыё “Вызваленне”, якое з часам эвалюцыянавала ў беларускую рэдакцыю Радыё “Свабода”, што існуе і дагэтуль.

Адначасна гэта функцыя зямляцтва, якое дапамагала шматлікім суайчыннікам не згубіцца ў глабалізаваным свеце. Больш за тое, давала магчымасць беларусам-уцекачам чытаць свае кнігі і газеты, хадзіць на тэатральныя пастаноўкі і царкоўныя службы па-беларуску, адзначаць свае святы сярод сваіх, а дзяцей аддаваць у беларускія скаўцкія дружыны.

 

Пах Трэцяй сусветнай

Ці марыла Рада БНР у замежжы пра вялікую палітыку і вяртанне на Радзіму? Відаць, так, асабліва калі казаць пра канец 1940-х і пачатак 1950-х, калі ў паветры пахла Трэцяй сусветнай і новым перадзелам свету. Тым больш што ў беларускім асяродку хапала камбатантаў, якія прайшлі Другую сусветную і ўмелі трымаць зброю ў руках.

Акурат да гэтага перыяду адносіцца і “Місія Філістовіча”, які скокнуў з парашутам над Налібоцкай пушчай, ведаючы, што назад ужо не вернецца. Сюды ж можна залічыць і спробы беларусаў арганізавана выпраўляцца на вайну ў Карэі ды В’етнаме, каб ваяваць супраць саветаў у любым месцы свету і трымаць порах сухім…

 

1991-ы – час перадаваць паўнамоцтвы?

Дзякаваць Богу, Трэцяя сусветная так і не пачалася, а Рада БНР пераключылася на культурніцкую і архіўна-музейную функцыю. Менавіта дзякуючы радным БНР у замежжы захоўвалася ўсё тое, што ў СССР альбо знішчалася, альбо захоўвалася ў таемных сейфах пад грыфам “сакрэтна”. Гэта архіўныя дакументы беларускага руху, кнігі забароненых аўтараў, фотаздымкі, рукапісы, урэшце, сама мова, якая ў БССР актыўна падмянялася рускай.

Нічога не бярэцца з ніадкуль. Калі казаць пра нацыянальнае адраджэнне мяжы 1980 – 1990-х, то тагачасны беларускі актыў атрымліваў натхненне і веды менавіта са скарбаў і глыбіняў, назапашаных дыяспарай. Усё тое, чаго  не было ў БССР, дзе беларушчына абмяжоўвалася Шамякіным і Мележам, было ў эміграцыі.

Але чаму Рада БНР не перадала свае дзяржаўныя паўнамоцтвы незалежнай Беларусі, якая паўстала ў 1991-м? Зрэшты, менавіта так зрабілі ўрады на выгнанні большасці рэспублік, якія ўваходзілі ў савецкі блок: польскі, літоўскі, украінскі і інш. Перадача паўнамоцтваў сапраўды планавалася, але была часова прыпыненая пасля адкату беларусізацыі ў сярэдзіне 1990-х і новай пагрозы незалежнасці з усходу.

 

Захавальнікі святла

Сёння Рада БНР – гэта структура з васьмідзесяці радных, якія збіраюцца на сесіі раз на два гады, пад кіраўніцтвам старшыні Івонкі Сурвілы. Функцыянал сённяшняга БНР – усё тая ж культурная і дыпламатычная праца, прадстаўленне інтарэсаў беларускай дыяспары за мяжой і на Радзіме.

Ці ёсць Рада БНР у замежжы пэўным рэліктам эпохі, атавізмам мінулага? Мабыць, не ў меншай ступені, чым кампартыя Беларусі. У нейкім сэнсе БНР – гэта супрацьвага і таблетка ад вяртання камунізму ў наш край.

Да сённяшняга дня БНР з’яўляецца фактычна захавальніцай традыцыі беларускай нацыянальнай дзяржавы, без аглядак на палітычную кан’юнктуру. Такія сабе тампліеры, якія берагуць грааль чыстай нацыянальнай ідэі і ахоўваюць святло, якое заззяла беларусам 100 гадоў таму.

Алесь Кіркевіч

 

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства Гісторыя

Квіз пра БНР у Батумі: цікавыя факты пра жыццё рэспублікі

24 сакавіка ў шматфункцыянальнай прасторы «аКсяродак» у Батумі адбыўся квіз «А што ты ведаеш пра БНР?». На мерапрыемстве,...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Святочнае шэсце, мітынг і дваровы канцэрт. Як адзначаюць Дзень Волі ў Батумі

Беларусы Батумі адзначылі Дзень Волі шэсцем па вуліцах горада і ўрачыстым мітынгам на плошчы Еўропы. Настрою шэсцю...

valiancina_shauchenka

У Коўне адкрылі помнік Клаўдзію Дуж-Душэўскаму

Сёння ў Коўне адбылося ўрачыстае адкрыццё помніка грамадскаму дзеячу Клаўдзію Дуж-Душэўскаму, аўтару эскіза бел-чырвона-белага...

valiancina_shauchenka
Грамадства Кіно

Фільм «Межы» Юлі Шатун з'явіцца на VODBLISK ужо 1 красавіка

1 красавіка ў анлайн-кінатэатры беларускага кіно VODBLISK з’явіцца фільм Юлі Шатун «Межы». Гэта ўжо другі беларускі фільм,...

Апошнія навіны

    Грамадства Гісторыя
    Квіз пра БНР у Батумі: цікавыя факты пра жыццё рэспублікі
    Грамадства
    Святочнае шэсце, мітынг і дваровы канцэрт. Як адзначаюць Дзень Волі ў Батумі
    У Коўне адкрылі помнік Клаўдзію Дуж-Душэўскаму
    Грамадства Кіно
    Фільм «Межы» Юлі Шатун з'явіцца на VODBLISK ужо 1 красавіка
    Грамадства
    27 сакавіка ўпершыню будзе адзначацца Дзень еўрапейскіх аўтараў
    Музыка
    Гурт VOLSKI выступіў з вялікім канцэртам да Дня Волі. Фотарэпартаж
    Навіны "Будзьма!" Гатуем з «Будзьма!»
    Печаная бульбяная каўбаса. Гатуем «бульбянку» разам з «Будзьма»
    Грамадства Літаратура
    У Беларусі прызналі «экстрэмісцкай» кнігу гомельскага журналіста Анатоля Гатоўчыца
    Навіны "Будзьма!"
    Віншуем з Днём Волі
    Грамадства Беларусы свету
    Дзень Волі ў Коўне: урачыстае адкрыццё помніка на магіле аўтара бел-чырвона-белага сцяга Клаўдзія Дуж-Душэўскага
    Грамадства
    «Свае людзі» ў Батумі. Севярын Квяткоўскі: беларуская самаарганізацыя, якая праявілася ў 20-м годзе, працуе і тут
    Грамадства «Музыка»
    Музыка Алесь Чумакоў выканаў вядомую польскую песню пра Гомель па-беларуску
    Грамадства Гісторыя
    Пойдзем жыва да Касьцюшкі, Рубаць будзем маскалюшкі!
    Культура Гісторыя Літаратура
    Як Купала працаваў «у пекле» - вінакурам на бровары ў Сёмкаве (аўдыё)
    Грамадства
    Гісторык Уладзімір Арлоў аб святкаванні Дня Волі раней і цяпер

Афіша

  • 25.03

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Беларускі спектакль «Жнівень» у Варшаве

  • 25.03 — 22.04Выстава ткацкіх працаў у Мінску
  • 25.03 — 30.03Экспазіцыя да 100-годдзя з дня нараджэння Алены Васілевіч у Мінску
  • 25.03 — 31.03Выстава, прысвечаная мастаку кіно Яўгену Ганкіну, у Мінску
  • 25.03 — 31.03«У краіне мар». Выстава, прысвечаная Канстанцыі Буйло, у Мінску
  • 25.03 — 26.03«Штучны інтэлект: мастак ці машына?»: выстава ў Мінску
  • 25.03 — 26.03Выстава «Джаз! Каты! Вясна!» у Мінску
  • 25.03 — 26.03Выстава «Веснавыя святы, абрады і звычаі беларусаў» у Гродне

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • У мастачкі Нікі Сандрас здарылася кровазліццё ў мозг. Ёй патрэбна дапамога
    • Ведаеце, на якой мове насамрэч размаўлялі ў Беларусі ў канцы 18 стагоддзя?
    • Як, дзе і калі беларусы свету будуць адзначаць Дзень Волі
    • Ва Украіне з’явіўся сайт пра тое, чаму ў Беларусі ўсё так і беларусы такія
    • Адкуль мы ўзяліся: 7 кніг пра нашу гісторыю
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип