• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram Tiktok www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Музыка
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • Гісторыя за 5 хвілін
  • Трызуб і Пагоня
  • Разумняты
  • Вандруем разам
  • Афіша
29.05.2015 | Літаратура

Таня Скарынкіна: “Час прычоскі”

У сімпатычнай Г. ззяе твар:

— Надо уходзіць от длінной чолкі! Так мне сказала мая парыкмахерка, мы з парыкмахеркай многа экспеременціровалі. І рашылі — надо открываць лоб. Ну как?

Чалавека толькі з цырульні адрознівае ад нястрыжаных не толькі ўпарадкаваная галава, але і асаблівы ўрачысты выгляд. Праўда, крыху наіўны. Бо не мае чалавек з цырульні стоадсоткавай упэўненасці ў прыгажосці новай прычоскі сваёй, таму свежапастрыжанага хваліць трэба. Хвалю:

— Памаладзела!

З дзяцінства ведаю — гэта правільная ацэнка абноўленай галавы. У дзяцінстве, калі мама пастрыгала мне чупрыну, дык было смешна з гэтай пахвалы. Змахвае валасы з твару:

— Памаладзела на 5 гадоў!

А мне 10.

Здымак, пазычаны ў сяброўкі: смаргонцы з моднымі прычоскамі ў Амерыцы, 20-я гады. Сувязі з радзінай на дадзены момант згубленыя.

Уласную ж галаву мама давярала толькі цырульнікам. Раз на тыдзень рабіла ўкладку. Вядомая справа, што клапацілася аб захаванні складанай прычоскі цягам сямі дзён. Бывае, у дождж нацягне цэлафанавы пакет на галаву і асаніста выступае з празрыстым высокім каўпаком, нібы ведучы ў атаку нябачнае войска, а я мару праваліцца скрозь тратуарную плітку  — такая ганебшчына, белым днём, з пакетам на галаве! Каб я ведала тады, што аўтар улюбёнай казкі “Гарадок у табакерцы” Уладзімір Адоеўскі насіў паўмятровы каўпак, значна лаяльней ставілася б да пакета…

Памятаю і станоўчае, як залятала ў цырульню з вулічнай спякоты па капейкі на марозіва ці кіно, а ўнутры прахалода, спецыфічныя хімічныя пахі лунаюць над наведнікамі, па сценах фотаздымкі мадэльных прычосак, якіх ніколі не насілі звычайныя людзі. Там, унутры цырульні, шматслойны гул ад ляскання нажніц, ад галасоў у чарзе, ад гутарак цырульніц з кліентамі, ад сушылак. І калі мамы няма ў крэсле свайго майстра — заўсёды адной і той самай Іры, значыць, мама сушыцца. Бягу ў сушыльную залу і адразу знаходжу маму па нагах (галовы ж пад грувасткімі плафонамі), самых загарэлых і стройных, з чырвоным педыкюрам. Мне падавалася, мама бавіла ў валасяным царстве ўвесь дзень. Але для малых час доўга цягнецца, таму на ўсякі выпадак удакладняю. Мама падрабязна апавядае:

— Два часа — не меней. Кожнае васкрасенне. А калі таржаство, дык і средзі недзелі. Прыходзіш — очэрэдзь. Тады не запісвалі, усе “в порядке живой очереди” шлі. Іра накруціць, я толькі ў Іры Грывіцкай стрыглася, і на 20 мінут іду сушыцца. Раскручвае і начос дзелае. Уложыць, лакам паліе — как абычна.

Старэйшая маміна сястра Яня і яе калега — кравец Міша па мянушцы “Храмы”, з неверагоднай прыгажосці валасамі, што нават перамалявала яго.

— Іра спрашывала, як стрыгчы?

— Не спрашывала. Парыкмахер знала, што всегда адно і то же.

— І не саветавала новага анічога?

— А што было саветаваць? Німа чаго было саветаваць в те времена.

— Хімзавіўку ты часта дзелала?

— Хімію раз в год. Красілась “Ірыдай” пачці каждую недзелю. Рана стала красіць валасы. Столька врэмені галава атнімала. А што я магла ізменіць? Каб волас быў добры… А то як у беднага на полі. У меня валасы найгоршыя з сям’і былі, але после, як паўзраслела, сама разабралася, што і як. Ніхто не верыў, што не свая прычоска..

— А сколька стоіла в парыкмахерскую схадзіць?

— Не помню. Но дорага — нікагда парыкмахерская дзешовая не была.

— Мне казалась, што дзёшава ўсё савецкае..

— Дзёшава, дык а зарплата якая была. А цэны пріравнівалась к зарплаце. Все людзі работалі в госучреждзеніях і все былі ущемлены. Ніхто ні рубля не мог пазволіць себе патраціць лішняга. Ураўніловка. Парція, еслі хто не работаў, то браць на парукі вынуждала. На завод алкаголіка пруць, і ён там балтаецца…

 Здымак таксама ад сяброўкі: Ліда, вучылішча механізатараў. Звярнуць увагу на другога выкладчыка злева — першы рад.

Бачу, размова выходзіць за рамкі тэмы. Ды і мама пачынае раздражняцца. Трэба паварочваць у юнацкае мінулае. Ёй заўсёды там утульна. Пытаюся пра тое, як даглядалі валасы ў тыя часы.

—  Каб памыць галовы, налівалі вады ў бак ці балею, абвязвалі зверху анучай, сыпалі туды попел. Пакуль мыліся ў бане, яно настаівалася. Анучу з попелам акуратна здымалі і апаласківалі біксай…

— Біксай? Што гэта?

— Кансервная банка вялікая літровая, ручка з провалакі.  Цёця называла яе біксай, і мы следам так казалі.

— Адмывалася добра попелам?

— Канешна! А яшчэ ганофер мы рвалі. Такое расценіе ў гародчыку расло, у цветніку, ціпа хрэна на від. Кідалі ў ваду з попелам. Надта запах быў прыятны ад яго. Людзі ўсякае прыдумаюць, калі німа дзе купіць. Мамуся сама дажэ мыла варыла — брала косці гавяж’і, брала сіні камень, наверна, эта медны купарос. Яно застывала, і было мыла хазяйственнае. Цяжка жылося, але даглядалі сябе. Дажэ мужчыны. Эдзя (старэйшы брат) дзелаў завіўку. У астальных братоў валасы віліся, а ў Эдзі валасы як драты. Яго называлі “Востры”, што волас жосткі меў. Я всегда Эдзю после бані абслужывала. Бралі з лёну швілныя ніткі.

— Швілныя, якія гэта?

— Скручаныя, стрышчэныя яшчэ казалі, бо тры ніткі ў адну, прадзеныя на калаўроце.

Мама з укладкай падчас свайго 50-га юбілею (у акулярах).

Ніткі крэпкія, мяшкі імі сшывалі. Мы з Эдзяй пасля бані шлі на сонца, на прысвіронак.

— Прысвіронак? Не ведаю..

— Ну, перад свіранам ціпа веранды.

— Свіран? Раскажы пра свіран..

— У свіране храніліся пшаніца, авёс, гарох. Ён быў раздзелены перагародкамі — каўтухамі. Сугуба для зярна. Плюс калбасы вешалі — там суха было. А мы на прысвіронку, красівы быў прысвіронак у нас, з Эдзяй бралі ніткі, і я ад уха да уха рабіла валну. Накручу нітку на адно вуха, правяду праз галаву, накручу на другое, і так уся галава ў нітках. А калі галава высыхала — андуляцыя была відаць.

— Андуляцыя?

— Хімічэская завіўка па-польску, наверна.

Іншапланетнік Прот (Кевін Спэйсі) з фільма “Планета Ка-Пэкс”, які пачала глядзець на раніцы, абавязкова пракаментаваў бы на месцы мамы: “Для адукаванага чалавека ты занадта часта паўтараеш словы суразмоўцы”. Але, на шчасце, мама — не іншапланетнік…

Я палезла ў слоўнік, дакладна: ondulacja. А каўтуха і ганофера не знайшла…

Здымак ад сябра: стрыжка за гаражамі ля ракі Гервятка.

Глянула на гадзіннік — бог мой! Найбліжэйшыя склепы зачыненыя. Пацягнулася ў дальні, што працуе да адзінаццаці. Зваротнай дарогай успомніла сямейную гісторыю, якая тычыцца расказвання. Калісьці ў даўнія часы сярэдняя маміна сястра Марыя пасварылася з мужам і прыйшла ў госці да мамусі з татусем адна, мала таго — “ненакручаная”. Татусь не звярнуў увагі на заплаканыя вочы:

— Марыя, усё што заўгодна можа быць у галаве, але каб на галаве быў парадак. Трэба паважаць сябе і родных, якіх судзяць у тым ліку і па тваім, Марыя, выглядзе. Ніколі не выходзь з хаты без прычоскі! Гэта тычыцца ўсіх!

А дачок было чатыры. Яны ўсё жыццё выконвалі запавет дзядулі. Яны расказалі гісторыю пра Марыю сваім дзецям. Думаю, дай занатую, можа, каму на карысць. Мне дык без патрэбы, бо коратка стрыгуся і наогул мару пагаліцца пад нуль.

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Адукацыя

«Жуйка» на партрэце Лукашэнкі і ангельская мова для... допыту палонных

Савецкія падручнікі. Больш дысцыпліны. Ідэалогія. Выхаванне працай. Ангельская мова — не трэба. «Школа — гэта храм»....

valiancina_shauchenka
Грамадства

«Я зазіраю сабе ўсярэдзіну, і здаецца, што мае ідэалы не зьмяніліся, ня страцілі каштоўнасьць». Сёння 61 год Алеся Бяляцкаму

Алесь Бяляцкі – грамадскі дзеяч, праваабаронца, заснавальнік праваабарончага цэнтру «Вясна», які ўжо шмат гадоў дапамагае...

valiancina_shauchenka
Гісторыя

Як Агінскі спрабаваў адрадзіць Вялікае Княства Літоўскае?

25 верасня 1765 года на гэты свет прыйшоў чалавек без перабольшання таленавіты і адораны ва ўсім – Міхал Клеафас Агінскі....

valiancina_shauchenka
Музыка

Музычная знаходка: спецыялісты з Мінска аднавілі страчаны твор беларускага кампазітара ХІХ стагоддзя

У мінскім касцёле Найсвяцейшай Тройцы (святога Роха) на Залатой Горцы прайшоў канцэрт-прэзентацыя твора «Спевы да...

Апошнія навіны

    Адукацыя
    «Жуйка» на партрэце Лукашэнкі і ангельская мова для... допыту палонных
    Грамадства
    «Я зазіраю сабе ўсярэдзіну, і здаецца, што мае ідэалы не зьмяніліся, ня страцілі каштоўнасьць». Сёння 61 год Алеся Бяляцкаму
    Гісторыя
    Як Агінскі спрабаваў адрадзіць Вялікае Княства Літоўскае?
    Музыка
    Музычная знаходка: спецыялісты з Мінска аднавілі страчаны твор беларускага кампазітара ХІХ стагоддзя
    Культура Беларуская мова
    Анімэ, манга і фанфікі ў беларускай культурнай прасторы. Дзе шукаць?
    Літаратура
    Юля Цімафеева: «Я вельмі ганаруся, што нясу нашую беларушчыну, нашую мову да амерыканскай публікі»
    Культура Літаратура
    30 верасня распачынаецца фестываль PRADMOVA. На яго прыедуць беларускія пісьменнікі і інтэлектуалы з усяго свету
    Грамадства Беларусы свету
    Ва Уроцлаве ў кастрычніку пройдзе ХI Фестываль Незалежнай Беларускай Культуры
    Грамадства
    Вампіры, прывіды, шкілеты і крывавыя дрэвы: расказваем пра містычныя месцы ў Беларусі
    Гісторыя
    Сувораў напаў, парушыўшы рыцарскія традыцыі. Трагедыя бітвы пад Сталовічамі
    Грамадства Літаратура
    Навінка: выдавецтва Gutenberg Publisher выпусціла раман «Круглая Square» Вала Клемэнта
    Навіны "Будзьма!" Гатуем з «Будзьма!»
    Крышаны з бульбай і грыбамі. Гатуем сезонную палескую страву
    Грамадства
    Названы лепшыя навуковыя публікацыі 2022 года
    Музыка
    Што паслухаць у апошнія цёплыя дні восені: эксперыментальная электроніка, міфалагічны рэп і змрочны эмбіент
    Культура Грамадства
    «Ідзём шляхам Паўночнай Карэі». Сяргей Будкін пра новыя патрабаванні да арганізатараў культурна-відовішчных мерапрыемстваў у Беларусі

Афіша

  • 26.09 — 08.10Восеньскі салон у Мінску
  • 26.09 — 19.11Фотавыстава Андрэя Логінава «CHAROMUSHKI ODYSSEY 1930-2023» у Познані
  • 27.09Паказ фільма «Ператрымка» ў Берліне!
  • 27.09Беларускамоўны квіз у Беластоку
  • 28.09Зміцер Вайцюшкевіч у Варшаве
  • 28.09Вольга Гапеева і Дзмітрый Строцаў у Патсдаме
  • 30.09 — 01.10Фестываль інтэлектуальнай кнігі PRADMOVA ў Батумі

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • «Мне заўсёды быў чужы такі тупы беларускі нацыяналізм». Вялікая размова з Альгердам Бахарэвічам
    • «Карані таго, што з намі адбываецца цяпер — у цалкам падпарадкаванай Маскве Советской Белоруссіі». Лявон Вольскі наўздагон дню народнага адзінства
    • Двое сяброў 10 гадоў падарожнічалі па краіне і выдалі кнігу пра неверагодна прыгожую Беларусь
    • Ці быў выхад з СССР незаконным?
    • Што паслухаць у апошнія цёплыя дні восені: эксперыментальная электроніка, міфалагічны рэп і змрочны эмбіент
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип