Паэт Уладзімір Някляеў некалькі месяцаў таму захварэў на каронавірус у цяжкай форме. Ён падзяліўся з «Камсамолкай» сваімі бальнічнымі запісамі, піша Новы Час.

Някляеў трапіў у бальніцу з каронавірусам і двухбаковым запаленнем лёгкіх у канцы лютага. У сваіх бальнічных запісах «Гульні кавіда» Уладзімір Пракопавіч распавёў, як арганізм змагаецца з пошасцю і якія кашмары яго мучылі ў гэтыя дні. «Камсамолка» апублікавала фрагменты «шпітальных запісаў» Уладзіміра Някляева.

«Не меней за год я шчасліва размінаўся з кавідам. Летась пакінуў за сабой тузін аэрапортаў у Амерыцы, Еўропе — і нічога...

Але ўсялякае шчасце канчаецца.

Кавід. Сямейны. Альгуня таксама захварэла. Толькі котка Магда здаровая.

Пытанне: што рабіць? Дома каранцініць, ці ў шпіталь класціся?

Альгуня пра шпіталь чуць не хоча. Ды яна і лягчэй хваробу пераносіць, амаль без тэмпературы. А мяне пачынае паліць...

І што дзіўна: пакуль рэдагаваў гэтымі днямі, рабіў для публікацыі ў часопісе апошнія праўкі ў рамане «Гэй бэн гіном», ужо адчуваў сябе кепска, але трываў. А паставіў апошню кропку пасля апошняй праўкі, адаслаў тэкст у рэдакцыю — і пакінулі мяне сілы...

***

Інфекцыйны шпіталь на вуліцы Крапоткіна. Блокавы корпус, 8-мы блок.

Аналізы. Тэсты. Кропельніцы. Уколы. Рэнтген. Узі. І паўсюль я ў атачэнні людзей у скафандрах, «касманаўтаў». Не ўяўляю, як медсёстры, дактары цэлымі днямі ў гэтых касцюмах трываюць?..

Адзін з «касманаўтаў» аказаўся прафесарам Карповічам, даўнім маім знаёмцам. Я спытаў пра мае шанцы. Ён сказаў: «Як пашэнціць».

А яшчэ прафесар...

Потым дадаў, што мне ўжо пашэнціла, бо я не захварэў на кавід год таму, калі яны не ведалі, як людзей з гэтым вірусам лекаваць? Цяпер, як я зразумеў, яны яго і не чапаюць, бо супраць кавіда — ніякіх лекаў. З ім змагаецца — і ці перамагае, ці не — толькі імунная сістэма чалавека. Вось яны і падтрымліваюць яе, дапамагаюць ёй змагацца.

Калі прафесар пайшоў, я паспрабаваў разабрацца, у якім стане мая імунная сістэма? Ну, неяк яе адчуць...

Не адчуў.

Уся мая імунная сістэма засталася ў рамане...

[...]

***

Раніцай пасля кропельніц (літры тры ў мяне ўлілі) трохі лягчэй стала. Тэмпература спала. Зайшоў у сеціва, набраў у пошуку каранавірус.

Большасць публікацый пра кажана, пра Уханьскі рынак, адкуль нібыта пайшоў кавід, і раптам: «...в генетической последовательности COVID-19 были обнаружены внедренные ключевые элементы, с помощью которых вирус крепится к клеткам человека». Гэта з даследванняў прафесара бальніцы Лонданскага ўніверсітэта Ангуса Далглеіша і нарвежскага вірусолага Бергера Сарэнсена. А потым чытаю яшчэ ў даследванні Люка Мантанье, нобелеўскага лаўрэата, які адкрыў ВІЧ: «У SARS-CoV-2 знойдзеныя часткі віруса імунадэфіцыта чалавека».

У лекаркі Алены Міхайлаўны, якая мной апякуецца (прафесар Карповіч толькі кансультаваць прыходзіць), пытаюся, што гэта значыць? Яна спачатку злуе, што я ў наўтбук залез: «Вам зараз ні ў якім разе нельга ні фізічна, ні псіхічна напружвацца!» — а потым кажа, што калі гэта няпраўда, дык не значыць нічога. А калі праўда, дык гэта значыць, што паходжанне каранавіруса не прыроднае, а штучнае. Лабараторнае.

***

Днём пра тое самае пытаюся ў прафесара Карповіча. Ну, ці можа такое быць, што паходжанне кавіда штучнае, што ён уцёк з лабараторыі? Прафесар не надта ў гэта верыць. Маўляў, сродкі бяспекі ў лабараторыях, дзе працуюць з вірусамі, такія, як нідзе. Тым больш, у такіх людзей, як кітайцы, якія, можа быць, самыя акуратныя людзі ў свеце.

Чаму гэта кітайцы самыя акуратныя? Бо палачкамі рыс ядуць?..

[...]

***

...удзень пачуваўся больш-менш, усведамляючы, хто я і дзе, а пад ноч зноў гарачка, ды гэтакая, што тое, што называлася мозгам, адчулася расплаўлена-распаленым, таму два струменьчыкі кіслароду, якія ўдыхаліся праз нос, адразу ўспыхвалі, і ў сінім ззянні пасярэдзіне лобу з’явілася нешта, не ведаю, што? хто? — істота, якая назвалася выдаўцом Кавідам і прамовіла аднекуль, нібы знутры ззяння, што ведае пра раман, у якім паставіў я днямі апошнюю кропку, а пасля ў інтэрв’ю з нагоды заканчэння рамана сказаў, што лічу яго найважнай, выніковай працай жыцця, а таму, дадаў, магу лічыць сваю місію ў гэтым свеце завершанай. І пасля паўзы, у якой праваліўся я ў цёмную непрысутнасць, дзе пагасла нават сіняе ззянне, тая істота, ці той, хто назваўся выдаўцом Кавідам, спытаў з’едліва: «Вы і цяпер тое самае сказалі б пра завяршэнне вашай місіі?..» — і я, згараючы ўжо не толькі ад гарачкі, але і ад сораму праз сваю слабасць, закрычаў, што не...

***

...ранкам распавёў пра кашмары лекарцы Алене Міхайлаўне. Яна сама прайшла праз цяжкую форму кавіда — і з кашмараў маіх ніколькі не здзівілася. Сказала, што некаторых паслякавідных вязуць у псіхдыспансер. Не дзіва — такое вытрывае не кожная псіхіка.

***

Мой выдавец Кавід пакідае мяне, калі хоць трохі спадае гарачка, і з ёй вяртаецца. Праз нейкі час, не магу сказаць, праз які, у свядомасці маёй яго ўжо болей, чым мяне самога, бо ён ведае ўсё тое, што і я, а яшчэ тое, што вядома толькі яму. Ён вяртаецца да размовы пра місію, толькі гэтым разам не пра маю, а пра сваю, якая, аказваецца, у тым, каб вярнуць чалавецтва ў ягоную першапачатковую стыхію існавання — у акіян. «На гэтым караблі (унушае ён, і дзея ўжо адбываецца не ў шпітальнай палаце, а на марскім лайнеры, які праз каранавірус на ім не прымае ні адзін порт), вы задыхаецеся на паветры, бо вы рыбы», — і я бачу, што мы насамрэч рыбіны, нечым падобныя да вугроў, бо можам паўзці па палубе, караскацца па бартах, шукаючы месца, адтуліну, праз якую можна слізнуць у ваду, куды я плюхаюся разам з тысячамі іншых пасажыраў-рыб, дзе мне адразу лягчэй, толькі я не разумею, хто, калі мы вернемся ў ваду, зойме наша месца на сушы? — а мой выдавец Кавід кажа: «Іншы інтэлект, іншы розум...» — і да мяне паціху пачынае даходзіць, што ён гэты розум, гэты інтэлект і ёсць.

***

Альгуня тэлефануе, і я пазнаю яе голас, але доўга не магу ўспомніць, хто яна мне: жонка, дачка?..

Як бы і тое, і другое...

Штучны інтэлект забірае ў мяне памяць? Розум?..

[...]

***

...падумаў, што кашмары мусяць мець нейкую рэальную аснову. Кашмар з ператварэннем у рыбу, пэўна, з гісторыі пра марскі круізны лайнер, на якім яшчэ год таму ўсчалася ланцуговая рэакцыя каранавіруса, пра што пісалі ўсе СМІ. Лайнер прышвартавалі ў японскім порце, але ні пасажыраў, ні каманду (амаль чатыры тысячы чалавек) не пусцілі на бераг. Ізалявалі на караблі — і я ўявіў, што на ім тварылася! Сітуацыя страшней,чым на «Тытаніку», бо там пагроза была ўсім вядомая, вада, а тут — невядома што! І ад гэтага невядома чаго людзі задыхаюцца, паміраюць, усе ўсіх у гэтым падазраюць, і ніхто ад гэтага ніяк і нідзе ўберагчыся не можа — хіба толькі рыбінай стаць і ў вадзе ўратавацца. У выратавальнай стыхіі, якая для «Тытаніка» была пагрозай.

Пра гэта, калі выжыву, выплыву рыбінай, можна будзе напісаць...

***

Дзіўна, але ўсе кашмары, з якімі ўваходзіць у маю гарачку, у распалены мозг выдавец Кавід (а ў кожным кашмары ён настойвае на тым, што ён менавіта выдавец, які зоймецца пасмяротным выданнем майго апошняга рамана «Гэй бэн Гіном») — літаратурна-сюжэтныя. Прычым, такія, што шкада было б памерці — і іх не скарыстаць.

Выдаўцу Кавіду нікога і нічога не шкада. Інтэлект ягоны цалкам цынічны, скіраваны на маё канчатковае знішчэнне. «Перамога, — ён кажа, — можа быць толькі ці канчатковай, ці ніякай». Праз гэта мы ў цяжкім, несупынным двубоі, у якім, здаецца, знемагаю, але, чапляючыся за сюжэты, трываю — і выходзіць, што выдавец Кавід, які ў мяне сілы забірае — іх жа мне і дае.

[...]

***

У чарговы кашмар мой выдавец Кавід прыйшоў з не маім прэзідэнтам Трампам...

Чаго мне шкада ў сыходзе прэзіднта ЗША Трампа, дык хіба аднаго: пасля яго ніхто з кіраўнікоў вялікіх дзяржаў не патрабуе ад Кітая кампенсацыі за шкоду, нанесеную здароўю чалавецтва і сусветнай эканоміцы. Бо ва ўсіх рыльцы ва ўханьскім кавідным пушку...

А выдавец Кавід згадзіўся з прэзідэнтам Трампам, сказаўшы, што пакараць Кітай было б справядліва. Змусіць яго міжнародным судом кампенсаваць 25% выдаткаў на пераадоленне наступтваў пандэміі. «Але ж гэта абваліць кітайскую эканоміку! А вы ж кітаец!» — здзівіўся Трамп, на што Кавід заявіў, што не. Што нарадзіўся ў Кітаі, але сёння кожны, дзе б ён ні нарадзіўся, — грамадзянін сусвету. І Трамп спытаў: «Дык вы габрэй?..»

***

Некалі кітайцы прыдумалі фейерверкі, а цяпер прыдумалі кавід, каб ён мне іх паказваў...

У вакне ціхі-ціхі, як у шклянцы, плаўны, чысты, такі святочна-светлы, якіх раней не бывала, — развітальны снег апошняга дня зімы...

...і раптам не стаў я бачыць снегу ў вакне...

...ён там, медсястра кажа, ідзе... але я не бачу...

...бачу каляровыя, зыркія лініі святла. Паўсюль, куды ні кіну позірк... На падлозе, на сценах, на столі... Яны то зялёныя, то распалена-чырвоныя, то сінія... Кароткія — на паў-локця — плывуць у вачах то хутчэй, то павольней, то кружацца пасярэдзіне палаты, як каляровы снегапад... Неверагодна прыгожая, святочная ілюмінацыя, але ў мігценне яе глядзець страшна, хочацца бачыць проста сцены, столь, заснежанае вакно...

...раптам усё гэтае каляровае зіхценне сціскаецца ў невялічкі (велічынёй з грэцкі арэх) пульсар, які ўваходзіць (я не магу ўцяміць, праз што і як?) у мяне, пачынае пульсаваць, рапальваючыся, пад чэрапам пасярэдзіне лобу — і ён, мой выдавец Кавід, зноў падмяняе мяне ўва мне...

...«не дай мне, Божа, звар’яцець!..» — згадваецца радок Пушкіна, калі пад раніцу трохі ачомваюся...

***

...не страшная смерць. Страшная вечная непрысутнасць. Раней я пра гэта пісаў, а цяпер адчуў...

Звычайна (і найчасцей) гэта розныя рэчы: пісаць і адчуваць. Але іншым разам (зрэдку) яны супадаюць. І вось тады (і толькі тады) узнікае літаратура.

[...]

***

Сёння Бог сказаў, што я не памру. Зусім ціха сказаў, але я пачуў Яго. І нават медсястра, якая лекі прынесла, пачула. Адчыніла вакенца ў палату: «Хто ў вас тут?..»

У палаце інфекцыйнага шпіталю нікому, апроч хворага, нельга быць. Але Бога гэта не датычыць.

***

У суседнюю палату Бог не зайшоў.

Ці, можа быць, зайшоў, але тады, калі ў палаце ўжо нікога не было. Калі суседа майго не стала.

***

Прафесар Карповіч тлумачыць, што небяспека не столькі ў кавідзе, колькі ў маіх слабых месцах, якія кавід шукае, каб у іх ударыць.

Гэта так.

Гэта так, бо я адчуваю, як ён блукае ўва мне каля сэрца, аслабелага праз усё, што перажыло яно праз мяне.

Каб падтрымаць размову, кажу прафесару, што кавід блукае, шукаючы слабае месца, не толькі ўва мне, асобным чалавеку. Ён блукае ва ўсім чалавецтве, слабае месца якога ў тым, што яно называецца чалавецтвам, але ім, чалавечай супольнасцю, сям’ёй, у якой усе адзін за аднаго, не з’яўляецца. У чалавецтве ўсе чалавекі самі па сабе. Як у шпіталі, дзе калі памірае сусед, кожны думае: добра, што не я.

Мой погляд на чалавецтва прафесару не падабаецца, але ў яго дэмакратычнае мысленне, ён дапускае, што я магу мець свае погляды, і кажа, што ў кожнага ў гэтым свеце асабістыя праблемы, свае небяспекі, таму і думае кожны пра сваё. Дык, можа быць, кавід з’явіўся як адна для ўсіх праблема, адна для ўсіх небяспека, каб перад ёй, адной, чалавецтва адчула сябе адзіным цэлым, самім сабой.

Мне хочацца бачыць чалавецтва лепшае за тое, якое яно ёсць, таму я слухаю прафесара і дапускаю, што такое можа быць, а мой выдавец Кавід, з’явіўшыся ноччу ў палаце замест прафесара, такога не дапускае. «Або ты, — кажа ён, — або твой сусед. — І пытае. — Што выбіраеш?..»

***

У сцяне, якая падзяляе палату і шпітальны калідор, выразанае вакенца «кармушкі», што рабіць палату падобнай да турэмнай камеры. Да таго ж двое дзвярэй у ёй, адны з калідора, другія з вуліцы, заўсёды замкнёныя — не выйсці.

Каранавірусная вязніца.

Вакенца кармушкі падвойнае. Калі надыходзіць час ці есці, ці піць лекі, спачатку адчыняецца вонкавае, ад калідора вакенца, і паміж ім і вакенцам унутраным ставяцца на шырокае падваконне талеркі, кладуцца пігулкі, якія забіраюцца хворымі, калі вонкавае вакенца зачыняецца. Паміж тымі, хто лякуе, і тымі, хто лякуецца, не мусіць быць ніякіх наўпроставых кантактаў. Пэўна, таму ў чарговы кашмар выдавец Кавід з’явіўся ў скафандры...

***

...ён любіць гуляць з агнём, Кавід. Гэтым разам у начным акне пралятае, бліскаючы, страла, з апярэння якой раптам шугаюць іскры, языкі полымя — страла ператвараецца ў ракету, іскры праз акно, якое забыўся я зачыніць, роем залятаюць у палату, пякуць, апальваюць, джаляць, як вогненныя пчолы, я страсаю іх і не магу стрэсці, а Кавіду ў скафандры хоць бы што, ён сядзіць і спакойна глядзіць, як на мне загараецца скура...

«Глядзі, — кажа выдавец Кавід, калі іскры прытухаюць, калі я страсаю са куры спаленых пчол. — Страла, не паспеўшы ўзляцець, стала ракетай. Усяго за нейкія дзве-тры тысячы гадоў. За імгненне...» — глуха гучыць ягоны голас у скафандры, і я разумею, што ён падслухаў наша размову з прафесарам Карповічам пра рэвалюцыі ў эвалюцыйным развіцці. Ці нават быў на тым уроку, на якім настаўнік біялогіі, яшчэ не выгнаны са школы, казаў, што не было ніякай эвалюцыі, што ўсё было пасеена адразу. Стрэлы і ракеты.

«Страла ад пачатку несла ў сабе большую ідэю, мела большую мэту, чым паляванне на птушку і звера, — кажа выдавец Кавід. — І гэта вялікі сюжэт».

Няхай так.

Але што было да стралы?..

[...]

***

У шпіталі прымаюць перадачы, і днём санітарка падала ў вакно «кармушкі» кветкі. Невядома ад каго. Цюльпаны. Чырвоныя з белымі...

... а ўночы прыходзіць уся ў кветках, якія красуюць на ёй, дзіўныя, такіх я ніколі не бачыў, Альгуня. Яна, як і мой школьны настаўнік біялогіі, не верыць у эвалюцыю, перакананая, што жыццё на зямлі пасеянае незямной цывілізацыяй, і я думаю, што гэта незямная цывілізацыя пасеяла на ёй кветкі, бо што яшчэ можна пасеяць на Альгуні, і яна абдымае, атуляе мяне ўсімі сваімі дзіўнымі, незямнымі кветкамі, я адчуваю іх прахалоду, свежасць — і мне лягчэй, лягчэй, лягчэй...

Да стралы былі мы з Альгуняй. Некаму ж трэба было зрабіць стралу...

***

...сыйшла гарачка.

З’явілася Альгуня з незямной цывілізацыі — і гарачка сыйшла.

Прафесар Карповіч кажа: «Калі не вернецца, будзеце жывы-здаровы». — «А калі вернецца?..» — «Тады ўсё адно думайце, што не вярнулася. Тут вельмі важны пазітыўны настрой».

Пра тое, як думаць, што гарачка не вярнулася, калі яна ўсё ж вернецца, прафесар не сказаў.

Пэўна, не ведае.

***

Альгуня патэлефанавала. Сказала, што апублікаваная першая частка рамана.

Раман пачынаецца з таго, што ў трызненнях галоўнага героя з’яўляецца Хрыстос.

А ў маіх трызненнях — Кавід.

Няпраўда, што як выпрабаванне, як чысцец, праз які трэба прайсці, нам паслаў яго Бог. Ён не мае ніякіх дачыненняў да Бога.

***

Бог паслаў такі высока-сонечны, крыштальна-празрысты вясновы дзень, што ляжу пад кропельніцамі, якія нада мной, як аблокі, і ўсміхаюся...

Медсястра пытае: «Вы каму ўсміхаецеся?»

Не «чаму», пытае, а «каму»?

Я адказваю, бо ў яе таксама ўсмешка за шклом скафандра, што ёй.

Мы ўсміхаемся тым, хто ўсміхаецца нам.

Мне ўсміхнулася жыццё.

[...]

***

Два сюжэты акрэсліліся за час, які я ў шпіталі. Адзін звязаны з падзеямі ў Беларусі. Другі — з сусветнай пандэміяй каранавіруса.

Пачаць, калі папраўлюся, з першага? Мне ён болей баліць. Хоць выдавец Кавід, якому не баліць нічога, раіў (і падказаў) другі.

Можа, ён мае рацыю? Бо ў першым сюжэце мне ўсё вядома. Ну, ці амаль усё. А ў другім амаль нічога. Для некага яно горш, для мяне — лепш. Бо, як кажа адзін з персанажаў рамана «Гэй бэн гіном» (дзякуй Богу, што не стаў ён апошнім): «Невядомае — гэта ўсё, што заўгодна, а вядомае — толькі адно».

[...]

***

Лекарка Алена Міхайлаўна прыйшла з эпікрызам: «Мы вас выпісваем, можаце збірацца дахаты».

Шкада, што яна ў скафандры, і нельга яе пацалаваць.

Падумаў, што таксі да інфекцыйнага шпіталю можа не паехаць, і замовіў машыну да банку, які цераз дарогу. А ў банку і каля яго — вэрхал. Пайшлі чуткі пра дэвальвацыю, пра тое, што забароняць забіраць з рахункаў валюту, што ўлада можа нават замарозіць рахункі, і ў банку паніка, як на каранавірусным караблі.

А насупраць банка — інфекцыйны шпіталь. І Божа мой, якія ў банку і шпіталі, дзе ў нейкія палаты Бог заходзіць, а нейкія абмінае, розныя каштоўнасці!..

23.02-5.03.2021, Мінск, інфекцыйны шпіталь на Крапоткіна.

Новы Час