У выдавецтве фонду «Камунікат» у Беластоку пабачыла свет кніга «Янка Запруднік» з серыі «Людзі эміграцыі», запачаткаванай Беларускім Інстытутам Навукі і Мастацтва (БІНіМ) і згуртаваннем беларусаў свету «Бацькаўшчына» яшчэ ў Беларусі ў 2018 годзе. Укладальнікі кнігі Наталля Гардзіенка, Надзея Запруднік, Валянціна Трыгубовіч і Лявон Юрэвіч, піша bellit.info.
Фота БІНіМ
У кнізе чытач знойдзе як матэрыялы пра Янку Запрудніка: біяграфічны нарыс, успаміны дачкі Веры, сяброў і знаёмых, гэтак і ягоныя ўласныя тэксты. У раздзеле «Даследаванні» прадстаўленыя некаторыя часткі з дысертацыі Янкі Запрудніка і ягоныя даследчыя артыкулы. Частка «Скрыпты» рэпрэзэнтуе паасобныя прыклады ягонай журналісцкай дзейнасці на радыё «Вызваленне / Свабода», раздзел «Эсэ» — найбольш важныя эсэістычныя тэксты гісторыка, тлумачаць на старонцы БІНіМ.
Асобна ў кнізе змешчаныя вершы, прысвячэньні, эпітафіі, што выходзілі з-пад пяра Сяргея Ясеня (літаратурны псеўданім Янкі Запрудніка), а таксама інтэрвію з дзеячам. Шмат апавядаюць пра самога Янку Запрудніка і ягонае атачэнне дзёньнік падарожжа ў ЗША у 1953 годзе і разнастайныя ўспаміны самога героя кнігі. Асабліва багаты раздзел — эпісталярыі, які складае ліставанне з прэзідэнтам БНР Міколам Абрамчыкам, літаратуразнаўцам і гісторыкам Антонам Адамовічам, сябрамі, сваякамі і знаёмымі як у Беларусі, гэтак і ў эміграцыі.
Адмыслова для гэтай кнігі было запісанае ўжо пасля смерці Янкі Запрудніка інтэрвію з ягонай жонкай спадарыняй Надзеяй. Завяршае кнігу аб’ёмістая бібліяграфія гісторыка й журналіста.
Янка Запруднік (1926–2022) — гісторык, журналіст, выдавец, ведамы дзеяч беларускай дыяспары ў ЗША. Ад нараджэння Сяргей Вільчыцкі, ён з’явіўся на свет 9 жніўня ў мястэчку Мір (цяпер Карэліцкі раён Гарадзенскай вобласьці). У часе Другой сусветнай вайны, вучыўся ў прагімназіі і гандлёвай школе ў Баранавічах. Быў сябрам Саюзу беларускай моладзі. У часе выезду ў 1944 годзе з Беларусі запісаўся ў дапаможную службу Люфтвафэ і апынуўся ў Нямеччыне. Незадоўга да капітуляцыі быў пераведзены ў 30-ю грэнадэрскую дывізію СС (1-ю беларускую), разам з якой у Баварыі здаўся ў палон да амерыканцаў. Пасля заканчэння вайны памяняў імя і прозьвішча ды апынуўся ў беларускім лагеры DP у Рэгенсбургу, дзе вучыўся ў Беларускай гімназіі імя Я. Купалы і атрымаў атэстат аб сярэдняй адукацыі. Актыўна ўдзельнічаў у беларускім скаўтынгу, пачаў займацца літаратурнай творчасцю.
У 1948 годзе разам з 12 сябрамі выехаў у Вялікабрытанію. Працаваў у вугальных капальнях і адначасова ўдзельнічаў у выданні моладзевага часопісу «Наперад!». Быў сябрам Згуртавання беларусаў у Вялікай Брытаніі, а таксама Згуртавання беларускіх камбатантаў. Удзельнічаў у Беларускім хрысціянскім акадэмічным аб’яднанні «Жыццё». У 1950 годзе Янка Запруднік выехаў на навучанне ў Бельгію, дзе ў 1954 годзе скончыў гістарычны факультэт Лювенскага ўнівэрсітэту і адразу скіраваўся ў Нямеччыну. У 1954–1957 гг. ён быў супрацоўнікам у беларускай рэдакцыі радыё «Вызваленне» ў Мюнхене, а таксама ўдзельнічаў у выданьні газеты «Бацькаўшчына».
У 1957 годзе Янка Запруднік прыехаў з сям’ёй у ЗША. Да 1991 працаваў у Нью-ёрскай беларускай рэдакцыі радыё «Вызваленне» («Свабода»). У 1969 годзе ў Калумбійскім унівэрсітэце (Нью-Ёрк) абараніў доктарскую дысэртацыю «Палітычная барацьба за Беларусь у царскіх Дзяржаўных думах (1906–1917)». У 1967–1975 гадах чытаў курс гісторыі Беларусі ў Куінз-каледжы Нью-Ёрскага ўнівэрсітэту, а таксама Калумбійскім унівэрсітэце. У 1980–1995 гадах быў галоўным рэдактарам газеты «Беларус».
З пачатку 1990-х Янка Запруднік пачаў наладжваць сувязі з Беларуссю, часта яе наведваў. Ён быў адным з заснавальнікаў і сябрам Вялікай рады Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына», сябрам Беларускага ПЭН-Цэнтру. Разам з другой жонкай Надзеяй шмат фінансава падтрымоўваў цэрквы, установы і арганізацыі, а таксама канкрэтных асобаў у Беларусі.
