Уяўленне пра цалкам секулярную Еўропу не адпавядае рэчаіснасці. Каштоўнасці, у тым ліку заснаваныя на веры, дагэтуль застаюцца крыніцай бурнага грамадскага абмеркавання ў Еўропе. У цэлым, нягледзячы на тое, што часам гаворыцца, еўрапейская палітыка і грамадскі дыялог глыбока ўкаранёныя ў рэлігіі. Самая сур’ёзная дыскусія наконт ролі рэлігіі ў Еўропе разгарэлася каля дзесяці гадоў таму пры працы над Канстытуцыяй ЕС. Рознагалоссі паўсталі з нагоды згадкі ролі рэлігійнай спадчыны ў яе прэамбуле. Прапаноўваліся тры варыянты: выключыць любыя згадкі пра веру, уключыць як мага больш розных рэлігій, у тым ліку іслам, згадаць іўдзейскія і хрысціянскія карані як асноўныя. Гэта было сур’ёзнай крыніцай рознагалоссяў, і бакі так і не прыйшлі да кансэнсусу.
У ХІХ стагоддзі панавала перакананне, што ў ходзе працэсу секулярызацыі рэлігія будзе выцесненая. Лічылася, што мадэрнізацыя (як тэхналагічная, так і цывілізацыйная) прывядзе да таго, што рэлігія, якая ўспрымалася ў якасці традыцый і забабонаў, замацаваных рытуаламі, знікне. Філосафы ХІХ стагоддзя таксама думалі, што рэлігію заменяць ідэалогіі. ХХ стагоддзе даказала, што яны памыляліся. У ЗША Роберт Патнэм і Дэвід Кэмпбэл аспрэчылі ўсе гэтыя перакананні ў вядомай кнізе «Амерыканская літасць. Як рэлігія падзяляе і аб’ядноўвае нас». Гэта даследаванне дапамагло па-новаму ўсвядоміць рэлігійныя практыкі і ўзняло пытанні пра новыя тыпы духоўнасці ў сучасным свеце. У Еўропе рэлігійныя матывы ўжо сёння зрабіліся часткай палітычнага парадку дня (у прыватнасці, у Францыі ў галіне культурнай палітыкі, у Швейцарыі пры разглядзе праблем мультыкультуралізму). Некаторыя палітычныя лідары публічна заявілі пра сваю веру – у якасці прыклада можна ўзгадаць Джэймса Кэмэрана (Вялікабрытанія) або Віктара Орбана (Венгрыя).
У гэтым плане сітуацыя ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе нагадвае галаваломку. Гэты рэгіён перажывае хуткія сацыяльна-эканамічныя змены паводле заходняй мадэлі. У той жа час ёсць спробы вярнуцца да традыцыйнай рэлігійнасці яшчэ дасавецкага часу. Якою будзе роля рэлігійнасці і рэлігій у нашай частцы свету? У лекцыі ўвага будзе звяртацца на асноўныя дэбаты аб праблеме секулярызму і рэлігіі ў Еўропе, у тым ліку ў кантэксце Цэнтральнай і Усходняй Еўропы.
Пра лектара
Войцэх Пшыбыльскі – галоўны рэдактар часопісаў «Res Publica Nowa» (польскае штоквартальнае выданне) і «Visegrad Insight» (часопіс аб Цэнтральнай Еўропе). Атрымаў ступень па сацыялогіі і гісторыі палітычнай думкі ў Варшаўскім універсітэце. Займаўся даследаваннем рэлігійных матываў палітычных ідэалогій, разглядаючы, у тым ліку, амерыканскі палітычны рэалізм Ганса Моргентаў і Генры Кісінджэра. У сваёй доктарскай ён апісвае падставы каталіцызму як палітычнай ідэалогіі ХІХ стагоддзя. Быў стыпендыятам CEFRES (Французскага цэнтра сацыяльных навук у Празе), «Erasmus Chair» пры Варшаўскім універсітэце і «Modernpolitics» Аўстрыйскага палітычнага даследчага цэнтра. З 2008 года – выканаўчы дырэктар фонду «Res Publica» (даследчы цэнтр у Варшаве). Рэдактар кнігі пра сучасныя палітычныя погляды на рэспубліканізм «Рэспубліканскія ідэі» («Idee republikanskie») і двух тамоў «Цэнтральнаеўрапейскага даведніка палітычных поглядаў» («Сentral European Companion to Political Ideas»).
Мова лекцыі: англійская з перакладам на рускую
Уваход вольны!
Як трапіць у “Дом Фишера”:
