Вядомы расейскі музыка – часты госць у Беларусі.
Андрэй Макарэвіч распавёў выданню bolshoi.by пра адрозненні паміж беларусамі і расейцамі і пра тое, навошта выканаў песню па-беларуску.
– Ваш бацька, Вадзім Рыгоравіч, быў, як пішуць, не толькі архітэктарам, але і музыкам-аматарам. Да якой музыкі ён прывучаў вас у дзяцінстве?
– У тым і справа, што не было адчування, быццам ён мяне адмыслова да нечага прывучаў: гэта ў мяне тут жа выклікала б абурэнне. Проста ён сам вельмі любіў музыку і слухаў яе ўвесь час. А я слухаў разам з ім, таму што жылі мы даволі цесна і нікуды не дзенешся. Ён слухаў класіку, слухаў Рахманінава, Скрабіна, Глена Мілера, джаз. Ну, увогуле, усё новае, што з’яўлялася. Калі з’явіўся Раберціна Ларэці – ён прынёс пласцінку, з’явіўся Даменіка Мадуньё – ён прынёс пласцінку. З’явіўся Рэй Чарльз – зноў прынёс пласцінку. З «Бітламі» таксама ён мяне пазнаёміў. Бацька гуляў велізарную ролю ў маім выхаванні.
– Пагаворваюць аб тым, што ў яго, як у архітэктара, былі вялікія сувязі. Гэта так?
– А якія сувязі? Ён быў звычайным шараговым выкладчыкам, архітэктарам. Ніколі б ён не стаў мяне куды-небудзь прыладжваць – гэта не той чалавек.
– Няўжо ў 1974 годзе, калі вас адлічвалі з Маскоўскага архітэктурнага інстытута, бацька нават не заступіўся за вас?
– А як ён мог заступіцца – пайсці да рэктара і сказаць: «Вазьміце майго сына назад»? Рэктар тады сядзеў, абхапіўшы галаву рукамі, і не хацеў мяне адпускаць. Вучыўся я добра. Але … Прыйшло закрытае ўказанне з гаркама партыі прыбраць усіх музыкаў у сувязі з прыездам Ніксана і адправіць іх у войска. Дзякуй богу, што ў войска не адправілі.
– А вы не шкадуеце, што не «схадзілі ў войска»? Кажуць, мужчына павінен адслужыць.
– Не, ніколі пра гэта не шкадаваў. А ёсць такія людзі, якія пра гэта шкадавалі? Проста не трэба рабіць глупствы па-за залежнасці ад таго, служыў ты ці не.
– Вы – чалавек, які паспеў спазнаць дзве эпохі: савецкую і постсавецкую. Што вас раздражняла ў савецкай сістэме?
– Хлусня, пастаянная хлусня і адчуванне канцлагера. Сістэма забаронаў, прыхаваных хлуснёй.
– Тады можна зрабіць выснову, што цяперашні час не моцна адрозніваецца ад савецкага?
– Увогуле адрозніваецца. Мы ж з вамі пра гэта размаўляем. Паспрабаваў бы я з вамі пагаварыць пра тое, што мне не падабаецца ў савецкай сістэме, у савецкі час! За мной бы прыехалі праз гадзіну.
– А цяпер вы, жывучы ў Расеі, нічога не баіцеся?
– Не ведаю, як наконт «нічога». У крайнім выпадку, я ўважаю сябе грамадзянінам, які мае права выказваць сваю пазіцыю.
– 20 жніўня 1991 вы таксама выказвалі сваю пазіцыю, выступаючы на барыкадах перад абаронцамі Белага дома. Якіх пераменаў чакалі? Рэальна разумелі, што адбывалася?
– Я вельмі не хацеў, каб зноў прыйшлі да ўлады камуністы і кадэбэшнікі, вельмі не хацеў, таму што як бы ўжо гэта спазналі. Таму разумеў, што ўсё, што адбываецца тычыцца, апроч усяго іншага, майго асабістага жыцця, маёй асабістай будучыні.
– Палітыка суправаджае вашу музыку. Гэта выпадковасць або заканамернасць?
– Я не думаю, што палітыка суправаджае маю музыку. Я яе сам за сабой не клічу. Мяне палітыка, калі шчыра, мала цікавіць. Можа, у каго што баліць, той тое і чуе. Я заўсёды пра людзей пішу.
– Раней вы спявалі пра «лялькі», «скрыжаванне», «флюгер» і г.д. Стылістыка сучаснага звароту да расейцаў змянілася ў многіх. З’явіліся «мухі», «катлеты», «глісты». Гэта «душы мізарнець сталі»?
– Вы ведаеце, я не займаюся аналізам таго, што раблю. Я стараюся рабіць так, каб мне самому не было сорамна за тое, што я напісаў. А разбіраць па костачках – не мая задача.
– Скажыце шчыра, няўжо сапраўды не было ніводнага творчага моманту, пра які б вам давялося шкадаваць?
– Было некалькі непрыемных момантаў, калі ў 1982 годзе ў фільме «Душа» або ў 1985-м у «Пачні спачатку» рэдактура запатрабавала замяніць некалькі слоў у вядомых песнях. «Вагонные споры — последнее дело, и каши из них не сварить» – ага, сядзяць людзі ў цягніку і спрачаюцца за чаркай кашы! Але я разумеў, што калі не замяніць пару слоў, то не будзе гэтай песні ў фільме, а значыць, не будзе і фільма, а фільм на выхадзе. Я не хацеў падводзіць вялікую кампанію на чале з рэжысёрам. Гэта было даволі брыдка, шчыра скажу …
– Магчыма, я зраблю вам яшчэ раз «брыдка», згадаўшы пра сённяшнія стасункі Расеі з Украінай і вашу пазіцыю ў гэтым пытанні. Сёння Расея стаіць на скрыжаванні, і вы не з ёй. Чаму?
– Таму што мяркую, што так ідуць справы. Калі вы хочаце мяне пераканаць, у вас нічога не атрымаецца.
– Які шлях, на вашу думку, правільны для яе?
– Я не палітолаг і не прарок. Кожны павінен займацца сваёй справай – я пішу песні і малюю карціны. Не люблю пустую балбатню на незразумела чыім месцы.
– Ці ёсць шанец ва Украіны стаць свабоднай дзяржавай?
– Безумоўна.
– Што для гэтага трэба зрабіць?
– Вы зноў хочаце мяне ў палітпрарокі запісаць. Няхай яны думаюць самі, там шмат разумных людзей.
– Ці чакалі вы такога масавага непрымання вашых каштоўнасцяў, калі выказвалі ўголас сваю пазіцыю?
– Масавага непрымання кім, давайце высветлім. Тое, што два дзесяткі аплачаных троляў сядзяць у інтэрнэце і выказваюць масавае абурэнне, – мяне гэта мала цікавіць. Я бачу каласальную падтрымку маёй пазіцыі. Да мяне падыходзіць маса людзей, прыходзіць маса лістоў. Мне кажуць дзякуй, незразумела за што, праўда. Я ж нічога для гэтых людзей не зрабіў. Так што я моцна сумняваюся з нагоды «масавага» абурэння.
– Але няўжо скасаванне канцэртаў вас не хвалюе?
– Хвалюе, вядома. Непрыемна, ведаеце, калі вам перашкаджаюць працаваць.
– Вядома, прабачце за пытанне пра грошы. А сябры не здрадзілі вам у такі складаны момант?
– Усе мае сябры без выключэння засталіся са мной, і з імі нічога не адбылося.
– Нам, малодшаму пакаленню, што ўважае вас сваім кумірам, хочацца пачуць адказ на пытанне: «Як жыць цяпер? Маўчаць? Выступаць? З’язджаць?»
– Кожны наважвае для сябе. Жыць трэба самастойна і аддаваць сабе справаздачу за свае думкі і дзеянні. Жыць чужым розумам бескарысна. Таму не трэба пытацца ў мяне парады. Не бывае двух жыццёвых шляхоў аднолькавых. І змалёўваць сябе з кагосьці першапачаткова бессэнсоўна.
– Вы часты госць у нашай краіне. Чым Расея адрозніваецца ад Беларусі?
– Гэта занадта сур’ёзнае пытанне, каб я з ходу на яго адказаў. Ва ўсякім выпадку, калі казаць пра людзей, то падабенства я бачу больш, чым адрозненняў. Прырода ў вас у значна лепшым стане. Гэтаму я зайздрошчу. У нас, вядома, страшна што дзеецца з экалогіяй.
– А як жа наша «памяркоўнасць, талерантнасць, цярпiмасць»?
– Я не ўмею думаць класавымі катэгорыямі. Ваня Іваноў – з добрым характарам, а Коля Пятроў – з дрэнным. Яны могуць быць і ў Беларусі, і ў Расеі.
– Тады дапоўніце выказванне: «Беларусь для вас – гэта …»
– Радзіма майго бацькі, дзеда, прадзеда, прапрадзеда. Краіна з выдатнымі людзьмі, выдатнай прыродай.
– Радасна было пачуць песню на “беларускай мове” ў вашым выкананні. Як нарадзілася такая ідэя?
– Гэта прапанова хлопцаў з «Будзьма беларусамi!». Мне падалася гэтая ідэя добрай і больш чым натуральнай, бо трэба ўсё ж такі нейкія пазыкі вяртаць хоць бы продкам сваім.
– Ці не плануеце запісаць альбом на «мове»?
– Не, не настолькі добра ёй валодаю. Дарэчы, на «мове» казаць досыць складана. Гэта першае. А па-другое, у вас шмат добрых музыкаў, якія пішуць песні на беларускай. Вось няхай яны гэтым займаюцца.
– Ёсць адчуванне дыскамфортнага хвалявання: як сустрэнуць у Беларусі, як пройдзе канцэрт?
– Не.
