Валошкавае марозіва падняла сапраўдны хайп не толькі класным спалучэннем смачнага і мясцовага каларыту, але і беларускамоўнымі падказкамі замежнікам, дзе ўпершыню за шмат год на пачку ў краме свяціліся тыя самыя словы — “Жыве Беларусь!” Але ж шчасце цягнулася не надта доўга — пасля другой рэвізіі гэты радок знік назаўсёды. Правал ці вымушаная ахвяра? Давайце паразважаем!
Наш мясцовы падлеткавы блогер Улад А4 стварае валошкавыя худзі, а фэйсбук стракацеў одамі ў гонар вытворцы і стваральніка ўжо легендарнага прадукту. Але знікненне “Жыве Беларусь” пачало нараджаць адчуванне поўнага правалу. І вось тут узнікла думка: чаму беларушчына заўсёды павінная быць залежнай ад палітыкі? І ці сапраўды гэты радок граў галоўную ролю?
Шматгадовыя спробы ўзняць беларушчыну заўсёды суправаджаліся гісторыяй і толькі гісторыяй, якая з цягам часу пачала станавіцца напалову міфалогіяй. Вынік — падробныя газеты, культ імпартаванай крамбамбулі і літвіністы. Але ж... Маштабнага выніку ад гэтага было мала. І рэч не толькі ў непрадуманасці прапаноў нацыянальнай міфалогіі, але і ў тым, што гэтыя канцэпты ніяк не прадугледжвалі дзеяння ў сучаснасці. Нават вышыванкі — у сваёй сутнасці ўсяго толькі запазычанне з часткі культуры мінулага. А вось каб нешта мадэрновае, але сваё, нацыянальнае і адметнае — крэатыў да гэтага не даводзіў. І вось тут на сцэну нашай культуры выходзіць яно.
Колер валошак як нацыянальная адметнасць. Марозіва як масавы прадукт, што дорыць нам толькі пазітыў і прыемныя моманты. І пачак, які кожнаму пакажа: Беларусь існуе ў сваім унікальным полі, у нас ёсць мова, і яна сучасная! Геніяльна! Вось ён як бы — ЭТАЛОН таго, як мусіць развівацца беларуская культура і наша нацыянальнае! Але многія звярнулі ўвагу не столькі на гэта, колькі на тое, што нашы ў добрым сэнсе бязглуздыя геніі крэатыву пайшлі ў поўную хуліганку — вырашылі навучыць замежнікаў і нашых надта знаёмаму лозунгу, які ўжо дзесяцігоддзі мае паўзабаронены статус.
Вядома, такі крок бы доўга не пражыў, але ж самі задумайцеся: што магло адбыцца, каб гэта ўвогуле пусцілі на прылаўкі ў эпоху, калі ў нас ўсё праходзіць цэнзуру перад тым як з’явіцца ў продажы? Гэта ж сапраўды сышліся ўсе зоркі, няхай і ненадоўга.
Адразу пайшла крытыка, частка вырашыла забыцца пра валошкавае марозіва, але ж... Няўжо нельга ўпершыню за ўсе гады зразумець, што жорсткая палітызацыя таго, што мусіць яднаць, не працуе? І якраз тут пэўныя ахвяры магчымыя, калі, канечне, гэта не звязана з палітызацыяй, але на два франты. Няўжо не зразумела, што нацыянальныя адметнасці, мова, культура не маюць права мець палітычную арыентацыю ці погляд тых ці іншых людзей? Беларушчына ў ідэале — тое, што мусіць збіраць усіх, ад лібералаў да камуністаў, ад планктону да герояў краіны, каб выходзіць разам спяваць гімн і супольна працаваць над тым, каб наш агульны дом стаў яшчэ лепшым і прагрэсіўнейшым. І няхай яны прыбралі адзін радок на пачку, але ж мэсідж прадукту не змяніўся. Магчыма, гэтае марозіва — той самы эфект матылька, які перарасце ў эпоху ўздыму беларускай культуры і нацыянальнай ідэі як мадэрновай, масавай, якая глядзіць у будучыню.
І ўсё ж гэты факт цэнзуры ўвогуле цяжка назваць правалам. Чаму? А ўсё проста — гэта вербальны знак таго, што ўсё ж такі недзе там, у буйных кампаніях і іх аддзелах, УЖО сядзяць людзі, якія сапраўды хочуць і імкнуцца да лепшага ў гэтай краіне. Яны такім чынам стварылі не толькі хайпавы нацыянальны прадукт, але і сказалі: мы з вамі! Мы не чакаем, а робім будучыню цяпер! І гэта самае галоўнае — з’явіўся нарэшце сапраўдны і круты знак таго, што беларушчына толькі пачынае свой шлях да сучаснасці і масавасці. Нарэшце ёсць буйны і круты вынік.
Бо давайце не забывацца, што, нягледзячы на пазітыўныя перамены, сістэма яшчэ не змянілася, а краіна ў сукупнасці перажывае не найлепшыя часы, дзе, магчыма, стаўкай з’яўляецца наша незалежнасць. І калі паўстае пытанне, ці існаваць увогуле нашаму дому, мне падаецца, што няхай мы сёння ахвяруем нечым, што можа падавацца вельмі важным, але захаваем галоўнае — любую праяву нашай адметнасці як НАЦЫІ. Толькі так мы захаваем наш дом. І толькі так праз пэўны час на дзяржаўных святах усе будуць есці валошкавае марозіва і супольна скандаваць без страху, але з любоўю: “Жыве Беларусь!”
Лаймуціс Сакалоў
