Голда Мэір – першая ў свеце жанчына на пасадзе міністра замежных спраў і адна з першых жанчын, якая ўзначаліла ўрад. «Салідарнасць» распавядае пра лёс знакамітая дзяячкі.
Голда Мэір.Фота: gazetaby.com
Першую частку – пра дзяцінства Голды Мэір у Пінску і працу паслом Ізраілю ў СССР – чытайце тут.
«Я не магла паверыць – няўжо гэта мне, Голдзе Мэір з Пінска»
Пасля бессэнсоўнай місіі ў Маскву Голда Мэір з 1949 па 1956 год працавала міністрам працы і сацыяльнай абароны Ізраілю. Дзякуючы ёй у той перыяд у краіне было сфармавана прагрэсіўнае працоўнае заканадаўства.
Быў уведзены 8-гадзінны працоўны дзень і адпачынак, які аплачваўся. З'явіліся пенсіі па старасці, дапамога для беспрацоўных, дапамога для цяжарных і для дзяцей. Атрымалася ліквідаваць большасць лагераў для рэпатрыянтаў на ўскраінах гарадоў: дзясяткі тысяч семʼяў перасяліліся ў пастаянныя дамы і атрымалі працу.
Наступныя дзесяць гадоў (да 1966 года) Голда Мэір працавала міністрам замежных спраў Ізраілю, стаўшы першай жанчынай на такой пасадзе ў свеце. Менавіта гэты перыяд прынёс ёй сусветную вядомасць.
У той час Голда Мэір займалася прыкладна тым жа, чым сёння займаюцца высокапастаўленыя прадстаўнікі кіраўніцтва Украіны: заручалася згодай лідараў заходніх краін на пастаўкі Ізраілю сучасных ракет, танкаў, знішчальнікаў.
Заходняя прэса пісала пра першую жанчыну на пасадзе кіраўніка МЗС захопленыя водгукі. У Голды быў відавочны талент прамоўцы, яна даходліва выказвалася на любыя складаныя тэмы.
Голда Мэір і Джон Кенэдзі
Аднак, калі казаць прама, адносіны з ЗША і вядучымі краінамі Еўропы ў асноўным асабіста курыравалі іншыя кіраўнікі Ізраілю, а Голда Мэір канцэнтравалася на развіцці дыялогу з краінамі Афрыкі і пашырэнні дыпламатычнай прысутнасці па ўсім свеце.
Голда Мэір успамінала аб сваёй паездцы ў Ліберыю, дзе яе пасвяцілі ў вярхоўныя правадыры племя Гола: «Прызнацца, калі я стаяла пад пякучым сонцам, а вакол скакалі і спявалі ўсе мужчыны племя, я не магла паверыць – няўжо гэта мяне, Голду Мэір з Пінска, Мілоўкі, з Тэль-Авіва, так высока шануюць?».
Тым часам у грамадскай свядомасці на Захадзе фармаваўся імідж дыпламата як «габрэйскай мамы»: ужо немаладая жанчына, здавалася, адказвае за ўвесь Ізраіль.
Голда з маладосці працавала на знос, не шкадуючы свайго здароўя. Яна перанесла інфаркт, але свайго стаўлення да працы не перагледзела. Моцныя цыгарэты без фільтру былі яе сталымі спадарожнікамі.
Голда Мэір.Фота: gazetaby.com
Голда Мэір дзесяцігоддзі ўваходзіла ў вузкае кола лідараў Ізраілю, якія прымалі важнейшыя для краіны рашэнні, таму абранне ў 1969 годзе 70-гадовай жанчыны на пасаду прэмʼер-міністра (кіраўніка дзяржавы) сенсацыяй можна было назваць з нацяжкай.
Голда ўспамінала прымаўку пра сябе: «Голда – адзіны мужчына ва ўрадзе». З характэрным для яе сарказмам Голда заўважала: «А калі б пра аднаго з членаў ураду сказалі, што ён – адзіная жанчына ў яго складзе, – як бы вы паглядзелі на гэта?»
«У тую раніцу я павінна была паслухацца ўласнага сэрца»
На пасадзе прэмʼер-міністра Голда Мэір змагла дамагчыся некаторых поспехаў у праве савецкіх габрэяў на эміграцыю. Праца на чале ўраду з аднаго боку ўмацавала сусветную славу Голды, а з другога – змяніла стаўленне да яе ўнутры Ізраілю ў горшы бок.
У Голды, якая апынулася ў цэнтры ўвагі, крытыкі выявілі шэраг недахопаў.
Яна прытрымлівалася аўтарытарнага стылю кіравання, аддавала перавагу прымаць асноўныя рашэнні кулуарна (часта збірала «нарады» ў сябе дома) і нават магла помсціць некаторым палітыкам.
Галоўнае, што Голдзе доўгі час не маглі дараваць у Ізраілі, гэта яе «бестурботнасць» падчас вайны Суднага дня (на краіну напалі ў галоўны дзень, які адзначаецца ў юдаізме). У кастрычніку 1973 года ізраільская армія з цяжкасцю здолела адбіць сумесную атаку Егіпта і Сірыі – для краіны яна ледзь не скончылася катастрофай.
Прэмʼер-міністр не распазнала набліжэння вайны і да апошняга была ўпэўненая, што суседзі не рызыкнуць напасці на Ізраіль пасля балючай паразы ў шасцідзённай вайне 1967 года.
Пасля Голда Мэір скажа: «Цяпер я ведаю, што я павінна была зрабіць. Я павінна была пераадолець свае ваганні. Я не горш за іншых ведала, што такое ўсеагульная мабілізацыя і колькі грошай яна каштуе, і я разумела, што некалькі месяцаў таму, у траўні, у нас была фальшывая трывога, і мы заклікалі рэзервістаў – а нічога не адбылося. Але ж я разумела і тое, што, цалкам магчыма, вайны ў траўні не было менавіта таму, што мы заклікалі рэзервістаў. У тую раніцу я павінна была паслухацца ўласнага сэрца і абвясціць мабілізацыю. Вось пра што я ніколі не змагу забыцца і ніякія суцяшэнні, ніякія развагі маіх калег тут не дапамогуць ».
У вайне загінула каля трох тысяч ізраільцянаў. Праз некалькі месяцаў пасля яе заканчэння ў краіне пачаліся маштабныя антыўрадавыя акцыі пратэсту, і прэмʼер-міністру прыйшлося падаць у адстаўку.
Пры ўсім гэтым, без сумневу, Голда Мэір была адданая агульнай справе, многім ахвяравала і не спрабавала атрымаць ад знаходжання ва ўладзе прывілею. Прэмʼер-міністр адрознівалася асабістым абаяннем, любіла пагутарыць з журналістамі, магла асабіста прыгатаваць сняданак ці абед замежным гасцям (праўда, гатавала яна, па іх успамінах, не вельмі добра).
Голда Мэір
Голда Мэір памерла ў снежні 1978 года. Па гэты дзень яна застаецца адзінай жанчынай, якая займала пасаду прэмʼер-міністра Ізраілю.
За некалькі гадоў да смерці Голда, якая стала адным з заснавальнікаў дзяржавы Ізраіль, выпусціла аўтабіяграфію, у якой узгадала, як яшчэ ў Пінску па прыкладзе старэйшай сястры Шэйны стала цікавіцца палітычнымі ідэямі: «Яна і яе сябры былі не толькі «змоўшчыкамі», якія імкнуліся скінуць усёмагутнага цара, але яны прама абʼяўлялі, што іх мара – стварыць габрэйскую сацыялістычную дзяржаву ў Палестыне…
Мая маці штодня прасіла Шэйну не мець нічога агульнага з гэтым рухам: яна ж падвяргала небяспецы не толькі сябе і нас, але нават бацьку ў Амерыцы!
Па суботах, калі мама хадзіла ў сінагогу, Шэйна рабіла сходкі ў нас дома... У гэтыя суботнія ранішнія гадзіны я забівалася на печку, убудаваную ў сцяну, і сядзела там гадзінамі, слухаючы Шэйну і яе сяброў, імкнулася зразумець, што іх так хвалюе і чаму з-за гэтага плача мама»
