Музыкі гурта Irdorath Уладзімір і Надзея Калач далі першае інтэрв’ю пасля свайго вызвалення вясной 2023 года. У берлінскай студыі яны распавялі пра тое, ці цяжка адаптавацца пасля зняволення, якія рэчы ў першую чаргу прывезлі з Беларусі і ці трэба гандлявацца, каб вызваліць палітвязняў. Hrodna.life паглядзеў інтэрв’ю і абраў самыя цікавыя моманты.
Надзея і Уладзімір Калач. Фота: facebook.com/Irdorath.by
Надзею і Уладзіміра Калачоў, лідараў фэнтэзі-фолк гурта Irdorath, 14 снежня 2021 года асудзілі на два гады калоніі. Іх абвінавацілі паводле ч. 1 і 2 арт.342 КК «Aрганізацыя дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак» за музычныя выступы на маршах пратэсту ў Мінску. З улікам часу, праведзенага ў СІЗА, тэрмін зняволення склаў 1,5 года. Уладзімір і Надзея — муж і жонка, гродзенцы. Абодва музыкі былі прызнаныя палітвязнямі. Музыкі Пётр Марчанка, Юлія Марчанка і Антон Шніп з гурта Irdorath таксама былі асуджаныя на 1,5 гады калоніі агульнага рэжыму.
Пасля вызвалення пайшлі на возера граць на дудах
Уладзімір адбываў пакаранне ў віцебскай калоніі, Надзея ў жаночай калоніі ў Гомелі. Да гэтага музыкі правялі дзесяць сутак у Акрэсціна і больш чым паўгода ў Валадарцы (СІЗА на вуліцы Валадарскага ў Мінску).
Надзея і Уладзімір Калач. Скрыншот відэа DW Беларусь
Пасля вызвалення музыкі сустрэліся на нейтральнай тэрыторыі. «Калі мы сустрэліся з ёй першы раз, 21-га чысла [красавіка 2023 года — Hrodna.life], узялі дуды і пайшлі граць на возера. Мы проста абняліся з усімі, усім сказалі, — «Прывітанне». Надзея пытаецца, я яе сустракаў з дудой, яна пытаецца, — «Дзе мая». Я даю ёй інструмент, мы проста сыходзім на возера граць. Правяраць, ці памятаем мы старую праграму. І ўсе справы. А потым селі на траве і пачалі спяваць адзін аднаму песні з турмы», — распавёў Уладзімір.
Было пачуццё, што ўсё можа, але гэта прайшло
«Мы першы час не маглі тэлефанаваць нават уласнай сям’і. Мы нават размаўляць нармальна не маглі. Мы да гэтага часу не можам размаўляць з многімі нашымі сябрамі і гэтак далей. Нам, каб зрабіць пост у Instagram або ў TikTok, трэба пра гэта думаць тыдзень. Маральна збірацца з сіламі і гэтак далей».
Адаптацыя да свабоды не адбылася, але адбываецца, кажуць музыкі. Калі музыкі з’ехалі з Беларусі, Уладзімір адчуваў, «што можа проста ўсё» і «адчуваў сябе самым жывым чалавекам на свеце», але гэта прайшло.
«І калі першыя ў мяне сесіі былі з псіхолагам, я не разумеў, навошта мне гэта трэба. Таму што, блін, я магу дыхаць, я магу шпацыраваць, абдымаць дрэвы, я не ведаю, граць музыку, тусавацца з іншымі людзьмі і ўсе справы».
Заключэнне — калі людзей выдзіраюць з уласнага жыцця
На думку Уладзіміра і Надзеі, заключэнне — нечалавечыя ўмовы і нечалавечая мука, калі людзей выдзіраюць з уласнага жыцця.
Надзея і Уладзімір Калач. Скрыншот відэа DW Беларусь
«Акрэсціна — гэта пекла на зямлі. Валадарка — у цябе няма паветра, няма сонца больш, чым паўгода там. Ты проста дзіця падзямелля пасля гэтага. Гомельскае СІЗА — у тую ж катку. Калонія — гэта рабская праца. Бясконцая рабская праца. І вось гэтыя вось усе прафілактычныя гутаркі і спробы перавыхаваць чалавека, у якога першапачаткова маральная ўстаноўка — гэта эмпатыя, суперажыванне, непрыманне несправядлівасці і непрыманне гвалту ўзброенага над няўзброеным, моцнага над слабым, які мае ўладу над простым смяротным», — распавялі музыкі.
«Усё што заўгодна, каб выратаваць чалавечыя жыцці»
На думку музыкаў, каб выратаваць палітвязняў і чалавечыя жыцці, трэба ісці на ўсё.
«Кожны раз, калі я выпадкова натыкалася на дыскусіі беларускага грамадства аб тым, ці варта ратаваць палітвязняў, альбо не варта гандлявацца з рэжымам, мне станавілася проста блага, таму што, калі гэтае пытанне наогул стаіць, значыць, мы нічому не навучыліся. Ні адна ідэя не варта чалавечага жыцця і свабоды. Калі можна накіраваць свае сілы не на абмеркаванне гэтага, а на выратаванне людзей, спрабаваць ціснуць, спрабаваць гандляваць, спрабаваць дамаўляцца, рабіць усё што заўгодна, людзям дрэнна, — мяркуе Надзея. — Людзі там не тое, што пакутуюць. Людзі губляюць сябе, людзі губляюць здароўе, людзі губляюць жыццё. Так, мы не можам цяпер узяць і нешта такое прыдумаць, каб усё атрымалася. Але трэба спрабаваць, і трэба толькі на гэта марнаваць сілы, выратаваць людзей, а не абмяркоўваць ідэю. Калі ідэя ўсё яшчэ будзе вышэй чалавечага жыцця і свабоды, значыць, мы вельмі далёка яшчэ. Вельмі далёка».
Надзея Калач. Скрыншот відэа DW Беларусь
Калі б Надзея магла прымаць нейкую пастанову, то яна прапанавала б Аляксандру Лукашэнку зняць усе санкцыі ў абмен на зняволеных.
«Усё? што заўгодна, каб выратаваць чалавечыя жыцці. Гандлявацца, абменьвацца на іншых людзей, любыя грошы».
Падбіраў Bella ciao на флейце з адходаў вытворчасці
Сябра Уладзіміра з суседняга атрада зрабіў з адходаў вытворчасці — пластыкавых трубак — флейту. У яго атрымалася вынесці яе з прамзоны і перадаць музыканту.
«У мяне была магчымасць яшчэ граць дзе-нідзе, пару разоў. Але некалькі гукаў я выдаў. І перад тым, як вызваліцца, я ўжо адкрыта дастаў яе і падбіраў там Bella ciao. Гэта наша з Надзеяй мелодыйка, можна сказаць», — сказаў Уладзімір.
Уладзімір Калач. Скрыншот відэа DW Беларусь
Рэчы перавезлі ў апошнюю чаргу
«Мы заўсёды жартуем, што калі нам давялося вымушана і хутка пакінуць Беларусь, мы ўзялі з сабой самае неабходнае. І ў першым пачку самага неабходнага былі гэтыя трэскі і чарапы, якія мы знайшлі ў Налібоках, таму што яны нам важныя», — сказалі музыкі.
Надзея Калач. Скрыншот відэа DW Беларусь
Гэта іх сувязь з Беларуссю, кажуць музыкі. У другую чаргу яны ўзялі інструменты, а «нейкія рэчы тыпу адзення мы перавезлі ўжо вельмі-вельмі позна, таму што гэта ўсё роўна».
Зараз музыкі жывуць, рэпеціруюць і рыхтуюцца да сезона фестываляў у Берліне.
«Мне здаецца, мы свабоднымі па-сапраўднаму станем тады, калі мы будзем стаяць на сцэне са сваім праектам, са сваёй музыкай і нарэшце дзяліцца, натхняць, радаваць, выклікаць эмоцыі», — сказаў Уладзімір.
Сярод самых галоўных дасягненняў музыка называе тое, што «за трыццаць гадоў не стаў скотам. Не быў бы скотам».
