Перад кожным святам мы часта задумваемся, чым смачным парадаваць блізкіх? Вялікдзень — не выключэнне, асабліва калі традыцыйныя паска і мазуркі ўжо не прыносяць былога задавальнення. Прапануем паглыбіцца ў гісторыю беларускай кулінарнай традыцыі і разам прыгатаваць ласунак, вядомы некаторым з дзяцінства. Хрушчы — слодыч, які традыцыйна падавалі ў першую чаргу на Вялікдзень.
Салодкія хрушчы. Фота: cook-master.ru
Салодкая і хрумсткая выпадковасць
Яшчэ з XVIII стагоддзя на Вялікдзень нашыя продкі часта гатавалі пончыкі ці пышкі. Гэтая традыцыя бярэ свой пачатак з часоў Старажытнага Рыма і мае ў аснове Іўдэйскія карані. Іўдэі гатавалі на песах (іўдэйскі Вялікдзень) адмысловыя булкі, смажаныя ў алеі. Такім чынам захоўвалася памяць аб Святым алеі, які залівалі ў меноры ў Іерусалімскім храме.
Іўдэйская менора
Існуе версія, што напрыканцы XVIII стагоддзя перад Вялікаднем адзін пекар смажыў пышкі ў гонар так званага тлустага чацвярга. Згодна з традыцыяй, у гэты дзень трэба было добра наесціся. А тлустым называлі чацвер нездарма — пончыкі смажыліся ў тлушчы. Наперадзе чакаў Вялікі пост перад самым галоўным святам усіх хрысціян — уваскрашэнне Хрыста.
Фармуючы пончыкі, кухар выпадкова абраніў у кіпячы тлушч кавалачкі цеста, яны засмажыліся і нагадвалі галлё, што ападае з дрэваў. Пекар вырашыў не выкідваць кавалачкі засмажанага цеста, а пасыпаў гатовыя «галінкі» салодкай пудрай і даў пакаштаваць выпадковае кулінарнае вынаходніцтва свайму пану. Той пакаштаваў і быў вельмі задаволены навінкай. Пазней ласунак разышоўся па ўсёй Рэчы Паспалітай, і падаваць яго сталі на вялікія святы і на сялянскі стол, і на шляхецкі.
Шляхта за святочнай вячэрай
Да сённяшніх дзён рэцэпт хрушчоў дайшоў дзякуючы выданню па вядзенні гаспадаркі «Літоўская гаспадыня», што выходзіла ад сярэдзіны ХІХ стагоддзя. Праўда, аўтарка выдання Ганна Цюндзявіцкая распавядае пра рэцэпт хрушчоў з дадаткам чырвонага віна.
Слодыч, вядомая на ўвесь кантынент
Хрушчы гатавалі як праваслаўныя, так і каталікі, і не толькі на Вялікдзень, але і на Раство, і на вяселле, народзіны ці хрэсьбіны. Папулярным ласункам аналагі хрушчоў былі яшчэ ў палякаў, літоўцаў, украінцаў, венграў, балгараў, рускіх і г. д. Па-польску і па-балгарску гэта страва называецца «фаворкі». Па-англійску — «angel wings» («крылы анёла»). Па-чэшску — «boží milosti» (божая ласка). А па-беларуску — «хрусты», «хрушчы», «хрусцікі». На Палессі ласунак называюць «вяргунамі» на ўкраінскі манер, а на захадзе Беларусі — «фаворкамі», на польскі лад.
Падобная страва ёсць і ў татарскай кухні і мае назву «кош тэле», што азначае «птушыная мова». Не выключана, што менавіта ў аседлых татараў нашыя продкі перанялі гэтую страву. Татарская кухня славіцца стравамі з цеста, смажанымі ў тлушчы. Дарэчы, смажыць хрушчы ў тлушчы перасталі толькі за савецкім часам, калі стаў шырока даступны алей.
Як прыгатаваць хрушчы?
Нам спатрэбяцца:
- Пшанічная мука — 300 грамаў
- Курынае яйка — 4 штукі
- Масла сметанковаае — 30 грамаў
- Алей — 300 мілілітраў
- Цукровая пудра — 30 грамаў
- Цукар — 2 сталовыя лыжкі
- Драбок солі
У муку ўбіць яйкі, усыпаць некалькі лыжак цукру, прысаліць, дадаць кавалак масла пакаёвай тэмпературы, добра перамяшаць і замясіць крутое цеста. Пры патрэбе можна паступопа дадаваць яшчэ крыху мукі і вады.
Гатоваму цесту трэба даць настаяцца каля 2 гадзін, посуд варта накрыць ручніком.
Затым цеста тонка раскатать, пры патрэбе пасыпаючы мукой, каб яно не прыставала да паверхні і качалкі.
Раскатанае цеста раздзяліць на прастакутнікі, у кожным зрабіць надрэз пасярэдзіне і прапусціць у яго кончык хрушча.
Смажыць з абодвух бакоў у вялікай колькасці кіпячага алею да залацістай скарыначкі.
Хрушчы выкласці на папяровыя ручнікі, каб пазбавіцца ад лішняга алею. Падаваць пасыпаўшы салодкай ванільнай пудрай або цынамонам ці з бруснічным сочывам. Смачна есці!
А. М., Budzma.org
Чытайце яшчэ:
Гатуем здобных «жаўрукоў» на велікодны стол
