«Наша спадчына і культура заўсёды выжывала», — лічыць лідар этна-трыа «Троіца» Іван Кірчук. У 2020 годзе ён перахварэў на каранавірус, у 2021-м перанёс інфаркт, а ў 2022-м выпусціў новую кнігу і рыхтуецца запісаць хрэстаматыйны сольны альбом. Пра працу, творчасць, а таксама чаму Іван Іванавіч не плануе з’язджаць з Беларусі, даведаўся Telegram-канал Радыё «Harodnia».
«У гэтым годзе выйшла мая кніга "Кветка Перуна". Гэта матэрыялы з экспедыцый, якія я збіраў амаль 40 гадоў. У кнізе розныя сцэнары для дзіцячых калектываў і дарослых. Ёсць тэатралізаваныя казкі і гульні, прыказкі, прымаўкі, нейкія фрагменты легенд і паданняў. Нарэшце, гэта ўсё сфарміравалася ў кнігу. І ўжо лепшую не зраблю. Бо на гэта патрэбен час», — сказаў Іван Кірчук Telegram-каналу Радыё «Harodnia».
Кніга «Кветка Перуна» аўтарства Івана Кірчука і суаўтаркі Кацярыны Кірчук [Выпускніца кафедры «Этнаграфіі і фальклора» Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка.Аспірантка і даследчыца ў галіне філалагічных навук — Радыё «Harodnia»]
Падчас працы над кнігай Іван Іванавіч страціў нотны матэрыял. «14 гадоў я не мог яго знайсці. А набіраць ноты не было часу. Але ў маёй студэнткі [Іван Кірчук старэйшы выкладчык ў Беларускім дзяржаўным універсітэце культуры і мастацтваў — заўв. Радыё "Harodnia"] ноты захаваліся. Бо абрады і святы, якія надрукаваны ў кнізе, без нот не мелі сэнсу».
Таксама дапамог фатограф Альфрэд Мікус. Ён здымае аўтэнтычныя захаваныя абрады. «Калі ён даведаўся, пра што я рыхтую кнігу, то даў 1000 фотаздымкаў з розных рэгіёнаў Беларусі. У кнігу ўвайшло 160», — распавёў Іван Кірчук.
«Я не ведаю куды з’язджаць»
Шматлікія музыкі і творцы пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года пакінулі Беларусь. Сярод іх — Лявон Вольскі, Алесь Дзянісаў, Маргарыта Ляўчук, Сяржук Доўгушаў, Аляксандр Памідораў, Дзяніс Тарасенка і Павел Гарадніцкі. Іван Кірчук застаецца ў Беларусі.
«Па-першае, я не ведаю куды з’язджаць. У мяне тут пахаваны бацькі, бабулі, дзядулі. Па-другое, маю працу ва ўніверсітэце культуры [Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў — заўв. Радыё "Harodnia"], маю амаль 100 метраў этнаграфічнага музея, у якім сабраны экспанаты з розных краін. З’язджаць можна, але куды? Я не магу, гэта мая зямля, — тлумачыць Іван Кірчук. — Гэта выбар кожнага чалавека. Я нікога не асуджаю. Проста сыходжу з таго, што мае карані вельмі моцна ўвайшлі сюды».
Раней у этна-трыа «Троіца» было пяць-сем паездак у год, з гастролямі ў іншыя краіны. Музыкам нават прапаноўвалі застацца ў Нідэрландах, але «заўсёды цягнула да хаты», кажа Іван Кірчук.
«Невядома, колькі Творца адмераў пражыць»
Монаспектаклю Івана Кірчука «Дарожка мая» ў 2022 годзе споўнілася 20 гадоў. Гэта спектакль пра жыццё чалавека ад нараджэння да смерці. Яго музыка і плануе пераўтварыць у новы альбом.
«У мінулым годзе я меў інфаркт, у пазамінулым хварэў на каранавірус. Таму невядома, колькі Творца адмераў пражыць. Хочацца паспець зрабіць з "дарожкі" аўдыя-монаспекталь», — сказаў Іван Кірчук.
Іван Іванавіч плануе запісаць альбом з выкарыстаннем тых інструментаў, якія ён сабраў падчас гастролей. Сярод іх — бамбукавы ксілафон, нямецкая цытра, афрыканская джамба. Музыка ўжо мае напрацоўкі 55 песень.
«Гэта хрэстаматыя атрымліваецца. Пачынаю з Масленкі і сканчаю Калядамі, пачынаю з нараджэння дзіцяці, песні "Кума і кумы", а скончыцца ўсё нейкімі галашэннямі, якія звязаныя з продкамі».
У аснову альбома музыка заклаў беларускія народныя песні, якія будуць мець іншы акампанемент. «Мне цікава, я падбіраю тыя інструменты, якія я нават не ведаю. Бо яны мне патрапілі ў рукі, але маюць вельмі прыгожы тэмбр», — падзяліўся Іван Кірчук.
«Тое, што перадавалася, трэба каб захавалася»
Новая кружэлка будзе называцца «Варажбіт». Менавіта такую назву мела першая сольная праграма Івана Кірчука ў 2002 годзе.
«Я ўжо тады думаў, што "Варажбіт" гэта не чалавек, гэта дух продкаў. Бо чалавек, гэта вельмі мала. Народная творчасць не была запісана, яна перадавалася ад аднаго чалавека другому. Знахары перадавалі свае веды праз пакаленне, а музыкі пачыналі вучыць сваіх дзяцей. Тое, што перадавалася, трэба каб захавалася», — лічыць Іван Кірчук.
Зараз музыка шукае фундатараў, якія б дапамаглі з запісам альбома. Лідар гурта «Vuraj» Сяржук Доўгушаў запусціў сбор сродкаў на запіс альбома Івана Кірчука. З патрэбных $ 4 тыс ужо сабралі больш за $ 2,5 тыс.
Іван Кірчук нарадзіўся ў Лідзе ў 1958 годзе. Скончыў Лідскую музычную вучэльню па спецыяльнасці дырыжор акадэмічнага хора. У 1985 годзе скончыў Інстытут культуры па спецыяльнасці кіраўнік народнага хора, працягнуў адукацыю ў аспірантуры Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклора АН БССР па спецыяльнасці фалькларыстыка. З 1996 года — лідар музычнага калектыва Этна-трыа «Троіца».
