Неяк непрыкметна некалькі гадоў таму Беларусь выйшла на 3-е месца ў свеце па аб’ёмах збору журавінаў і на 4-е месца па экспарце — пасля Чылі, Канады і ЗША. Прамысловае вырошчванне гэтай шляхетнай ягады пачалося ў нас чвэрць стагоддзя таму, а сёння яе ўжо ўмеюць вырошчваць на плантацыях і збіраць камбайнамі… але міжнародны попыт на журавіны вельмі нестабільны. За апошні год цэны, па якіх у нас згодныя купляць ягады замежныя аператары — выключна ў якасці сыравіны, — упалі ледзь не ўтрая. Што, дарэчы, зусім не значыць, што раздробныя кошты на прадукты яе перапрацоўкі ў заходніх гіпермаркетах упалі прапарцыйна. Проста крызіс — заўжды добрая нагода для цэнавага дыктату закупшчыка, які карыстаецца неадукаванасцю вытворцы, адсутнасцю выхадаў у яго на канчатковых спажыўцоў. Азбука рынку.
Канечне, гэтая праблема датычыць не толькі журавінаў. Адмаўляючыся думаць над брэндынгам, над канцэптуалізацыяй сваіх прадуктаў, краіна прадае вынікі адносна малакваліфікаванай працы затанна, як абстрактны і ананімны No-Name. Няхай сабе не бананавая, але бульбяная і, як бачым, журавінная рэспубліка.
Попыт на журавіны ў свеце, зацікаўленасць у іх унікальных дыетычных якасцях трэба культываваць самім. Цэйлонская гарбата або калумбійская кава прасоўваюцца на сусветным аграрным рынку скаардынаванымі высілкамі кампетэнтных урадавых агенцый адпаведных дзяржаваў і асацыяцый іх вытворцаў, якія ўважліва сочаць як за захаваннем стандартаў якасці прадукцыі, асабліва змагаючыся з кантрафактам, так і за яе іміджам, які складаецца з публікацый у СМІ, PR- і нават адукацыйных акцый па ўсім свеце. Хто ведаў 10 гадоў таму пра травяную гарбату Roiboos? А сёння гэта ўжо прадукт, які трывала асацыюецца з іміджам Паўднёвай Афрыкі, хай сабе і крыху ніжэй за дыяменты…
Пры мэтанакіраванай працы «Беларускія журавіны» (уключна з прадуктамі іх перапрацоўкі) маглі б зрабіцца сусветна вядомым прадуктам, з ліку тых, што прынята называць «геаграфічнымі індыкатарамі» (GI). Але для гэтага трэба было б зрабіць шэраг захадаў як у адміністраванні, так і ў гуманітарнай сферы.
Ну і, канечне, трэба навучыцца вырабляць з журавінаў якасныя гатовыя прадукты. Пажадана — унікальныя, якіх няма або вельмі мала на сусветным рынку. Напрыклад, журавінавы квас. Рэцэпты яго можна сустрэць амаль у любой кнізе па літоўскай кухні (не будзем тут расшыфроўваць шматзначнасць тэрміну «літоўская»), але прамыслова гэты напой у нашых суседзяў не вырабляецца. Дарэчы, «звычайны», хлебны беларускі квас браджэння карыстаецца досыць высокай рэпутацыяй у суседніх краінах, уключаючы досыць «квасную» Літву, якія за апошнія дзесяцігоддзі паспелі амаль пазбавіцца натуральнага квасу, перайшоўшы на танныя «парашковыя» імітацыі. Таму гэтая ніша вольная, але нешта пакуль не бачна беларускіх вытворцаў, якія б рынуліся ствараць новы прадукт. Да што там, нават журавінавага морсу айчыннай прамысловай вытворчасці не бачна — затое ёсць расійскія прадукты. Як жа так, чаму нашы вялікія браты ўмеюць вырабляць і прадаваць морс, а мы — не? Можна пахваліць нашых харчавікоў за журавіны ў цукры — але і тут ёсць над чым працаваць (дызайн пакунку, а асабліва канцэпцыя прасоўвання на рынак, камерцыйная легенда), калі паставіць задачу стварыць прадукт-«візітоўку», які б годна рэпрэзентаваў краіну і яе культуру.
Напрыклад, журавінавая гарэлка «Фінляндыя» — істотная частка іміджу краіны Суомі ў свеце, хаця і далёка не адзіная рэч, якой фіны маюць права ганарыцца. А вось нейкай якаснай і «культавай» нашай журавінаўкі не ведаю, на жаль. (Традыцыйныя рэцэпты са шляхецкіх спіжарняў апошняе стагоддзе незапатрабаваныя). Але ж, магчыма, і джэмы, мармелады, цукеркі з як след раскручаных Беларускіх журавінаў маглі б прадавацца і ў Расіі і ў Еўропе, хіба не? Або, можа, давайце паспрабуем спачатку зразумець, як нас абышлі чылійцы, якія пачалі прамысловую культывацыю журавінаў на 10 гадоў пазней, або што найперш карыстаецца попытам з журавінных прадуктаў на цяперашні момант. «Банальныя» сокі, якія някепска прадаюць кемлівыя чылійцы, падкрэсліваючы карыснасць для ўралагічных хворых? Вострыя соўсы для мяса? Ну дык давайце вучыцца іх рабіць, панове, што ж мы чакаем літасці ад дзядзькі перакупшчыка…
Журавінавы квас
1 кг журавінаў
4 л вады
5 шклянак цукру
50 г дражджэй
Журавіны прамыць, растаўчы, адціснуць сок. Пакінутыя жамерыны не выкідаць, а заліць вадой, давесці да кіпення і кіпяціць, пакуль вада не зробіцца чырвонай. Затым астудзіць да 30-40°С і працадзіць праз некалькі пластоў марлі ў эмаляваную, шкляную ці керамічную ёмістасць.
Дадаць адціснуты журавінавы сок, цукар і разведзеныя ў невялікай колькасці цёплага журавінавага адвару дрожджы. Усё добра перамяшаць і пакінуць для браджэння на суткі.
Разліць па бутэльках, старанна закаркаваць і вытрымаць на холадзе перад падачай.
