• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • «Музыка»
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Гісторыя за 5 хвілін»
  • «Трызуб і Пагоня»
  • «Разумняты»
  • Вандруем разам
  • Афіша
13.02.2019 | Гісторыя Беларусы свету

Шэпард Броўд: банкір і філантроп з Пінска

Калі ў 95 гадоў ён памёр, яго клікалі легендаю Паўднёвай Фларыды. Ён быў сузаснавальнікам адной з найбольшых юрыдычных фірмаў — Broad and Cassel. Ён жа заснаваў адзін з найпапулярнейшых, культавых банкаў Амерыкі — American Savings and Loan. У Фларыдзе, што стала для яго роднай, ён займаўся — мабыць штосьці генетычнае? — асушэннем балота, на якім паўстала мясціна для жыцця пяці тысячаў чалавек. Ён нават пабудаваў уласную дарогу скрозь затоку Біскейн (Biscayne Bay) і назваў яе Broad Causeway.

Шмуэль Бабровіц, ён жа Шэпард Броўд

Шмуэль Бабровіц, ён жа Шэпард Броўд

І ягоная дзейнасць датычылася не толькі банкаў: гэты чалавек фінансаваў Shepard Broad Law Center, уваходзіў у раду дырэктараў Універсітэта Бары (Barry University), а для пачатковай школы недалёка ад свайго дома набыў камп’ютары літаральна для кожнага вучня.

Ён — адзін з тых, хто зрабіў Фларыду менавіта тым месцам, якім яна вядомая сёння самім амерыканцам і шматлікім турыстам.

Гэты чалавек нарадзіўся 8 ліпеня 1906 г. у Пінску з імем Шмуэль Бабровіц (Szmuel Bobrowice). Сям’я вырашыла вучыць яго, троху пасталелага, на краўца. Як пісаў Змітрок Бядуля ў сваіх “Жыдах на Беларусі”, “кавалі, шаўцы, краўцы былі людзі першай важнасці і пашаны ў вёсках. Да іх прыходзілі ў свой час, не толькі па справах іх спецыяльнасці, але так сабе: “пагутарыць з разумнымі людзьмі”, параіцца аб розных справах і г.д.”. Так што маладога Шмуэля чакаў прыстойны фах і павага суседзяў.

Змітрок Бядуля "Жыды на Беларусі. Бытавыя штрыхі". Менск, 1918

Змітрок Бядуля “Жыды на Беларусі. Бытавыя штрыхі”. Менск, 1918 год

Але ўсе планы на будучыню перавярнуліся ў верасні 1920 года, калі ў горад увайшлі войскі генерала Булак-Балаховіча. Пагромы, гвалт над жанчынамі, рабаванне габрэйскіх дамоў і гаспадарак падштурхнулі бацьку Шмуэля адаслаць сына ў Нью-Ёрк, дзе жыў іхны сваяк. У тым самым 1920 годзе ўсяго толькі 14-гадовым Шмуэль пакінуў Беларусь.

Морыс Коэн: амерыканскі філосаф з Мінска і Нясвіжа

Магчыма, шлях з роднага Пінска ў Новы Свет мог бы стацца сюжэтам нейкага прыгодніцкага рамана, бо хлопец замест Нью-Ёрка апынуўся ажно ў канадскім Квебеку. Як тое стала магчымым, гісторыя замоўчвае. А вось што кола Фартуны павярнулася, зрабілася відавочным нават для маладога падарожніка: хоць канадскія эміграцыйныя ўлады цвёрда пастанавілі прымусова выслаць яго назад на бацькаўшчыну, новага эмігранта нейкім цудам прыкмеціў прэзідэнт Канадска-габрэйскага іміграцыйнага таварыства, пад асабістую адказнасць забраў да сябе дахаты і нават болей — выказаў намер усынавіць таго! З пазнейшых мемуарных згадак: “Перш-наперш што ён зрабіў — пасадзіў мяне ў ванну для паважнай чысткі. Бялюткую ванну. Я быў уражаны”. Толькі наш Шмуэль быў захоплены адною мэтаю: дапяць Нью-Ёрка.

Пінск, 1920 год

Пінск, 1920 год

Біяграфія нашага героя тым часам мае забагата прагалаў. Дый крыніцаў, па шчырасці, вобмаль. Таму не трэба ўважаць гэты тэкст за канчатковую і тым больш арыгінальную працу: яна будуецца на лічаных існіках і аніяк не прэтэндуе на нешта большае, чым першасная азнаямляльная кампіляцыя. А таму і асобныя эпізоды жыцця маладога Шмуэля Бабровіца ў Новым Свеце, пры ўсёй іх неверагоднасці на першы погляд, падаюцца так, як яны выкладзеныя ў тых аповедах, якім на часе мы верым.

І вось першы эпізод: прыехаўшы ў Нью-Ёрк без хоць якога ведання мовы, маладзён ужо ў 1927 годзе скончыў Нью-ёркскую юрыдычную школу! А ў наступным, 1928-м, яго прынялі ў сябры Нью-ёркскай адвакацкай палаты.

Амерыканскі прэзідэнт з Брэста

Тут будзе цікавым зазначыць, што адным з заснавальнікаў і пазнейшым прэзідэнтам паўсталай у 1876 годзе арганізацыі быў Эліят Фітч Шэпард (Elliot Fitch Shepard, 1833—1893), асоба надта ж прыкметная і нават у чымсьці знакавая дзякуючы сваёй адначаснай адвакацкай, банкаўскай і філантрапічнай дзейнасці. Ці не адсюль было пазычанае новае, “амерыканскае”, імя хлопчыка з Пінска?

Наш новаспечаны містар Шэпард Броўд працаваў адвакатам у горадзе вялікага яблыка ад 1928 да 1940 гг. Напэўна, за гэты час нью-ёркскі клімат такі даўся яму ў знакі, і ён вырашыў пераехаць у цяплейшае месца. Ягоная жонка была катэгарычна супраць: “Ты вар’ят, казала яна, нельга выкідаць кавалак хлебу ў пошуку пірагу”. Тым не менш яны пераехалі.

У 1940 г. Броўд адчыніў свой першы офіс у Маямі-Біч у Фларыдзе. А ў 1946 г. заснаваў разам з партнёрам юрыдычную фірму Broad and Cassel, якая існуе і паспяховае дзейнічае аж да сёння і мае дзесяць офісаў па ўсім штаце! Акрэсленыя ў Вікіпедыі сферы дзейнасці гэтай фірмы прымушаюць задумацца, ці існуюць яшчэ хоць якія галіны, не ахопленыя ёй.

Шэпард Броўд

Шэпард Броўд

Ад 1946 г. неўтаймаваная энергія спадара Броўда выйшла на новы ўзровень: ён дапамог арганізаваць Bank of Hollywood Hills і North Shore Bank of Miami Beach. А троху пазней, ужо набраўшыся вопыту, заснаваў American Savings and Loan Association of Florida, што таксама існуе і сёння як частка большай карпарацыі.

Але мы памятаем, што Эліят Шэпард, які, магчыма, стаўся “хросным” бацькам спадара Броўда, быў не толькі банкірам, але і філантропам. Вось і наш герой, нават стаўшы прэзідэнтам Mercantile National Bank of Miami Beach, напэўна, памятаў выбіты на падмурку Статуі Свабоды верш Эмы Лазарус, у якім Статуя звяртаецца да “старых краінаў”: “А ўсіх, хто прагне волі, прагне славы, // Выгнаннікаў, што ваш спазналі біч, // Сюды адпраўце, дзе жывы й ласкавы // Над брамай залатой гарыць мой зніч!” (паэтычны пераклад з ангельскай Ганны Янкуты). Дапамога тым, хто яе патрабуе, у Амерыцы і па-за ёй, зрабілася для былога эмігранта нібы другой прафесіяй.

Полі Адлер – мадам з Янава

Змітрок Бядуля ва ўжо згаданай вышэй працы зазначыў: “Пінск у пачатку мінулага сталецця быў вялікім цэнтрам хасідызму”. Таму натуральна, што Шэпарда Броўда не магло абмінуць пытанне будучыні габрэяў, стварэння дзяржавы Ізраіль. Вядома, што ў 1945 г. у адной з нью-ёркскіх кватэраў сустрэўся дваццаць адзін габрэйскі юнак, сярод іх наш спадар Броўд, а таксама ягоны зямляк па Расійскай імперыі — нехта Давыд Бэн-Гурыён. Імі было вырашана арганізаваць падпольную сістэму па здабыцці фінансаў з мэтаю набыцця зброі для непазбежнай будучай вайны за незалежнасць, а таксама для дапамогі выжылым ахвярам Халакосту ў выездзе ў Палестыну. У некралогу Броўда цытуюцца ягоныя словы: “Удзел у гэтай сакрэтнай сустрэчы і падпольная праца дзеля Ізраілю была адной з найбольш важных справаў у маім жыцці”.

time_ben

Давыд Бэн-Гурыён на вокладцы часопіса “TIME”, 1957 год

І яшчэ адна цытата адтуль жа: “Я ніколі не ставіўся да сябе асабліва сур’ёзна. З пункту гледжання гісторыі, ты як бы не ў цэнтры сцэны. Але гэта не значыць, што ты не мусіш рабіць як найлепей сваю працу”.

І ён яе рабіў менавіта гэтак.

У 1995 годзе, выпісваючы чэк на набыццё камп’ютараў для школы, названай у гонар ягонай памерлай жонкі Рут — Ruth K. Broad Bay Harbor Elementary, — Шэпард Броўд сказаў: “Як ты можаш спадзявацца на будучае Амерыкі, калі ты не працуеш на яго?”.

Лявон Юрэвіч

Наталля Гардзіенка

 

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Літаратура

Прыўкрасныя, нязручныя, заганныя. Тры важныя «другасныя» гераіні белліту

Шлях аналітыка — рушыць у глыбіню тэксту: чытаць патаемнае, прапісваць невідавочнае. Ну і крыху павучаць. Аналітычная...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Запрацаваў рэсурс па лічбавай, фізічнай і псіхалагічнай бяспецы

Створаны рэсурс па ахове акаўнтаў, фізічнай і псіхалагічнай бяспецы biaspeka.me. «Дзелімся з вамі кароткім...

valiancina_shauchenka
Грамадства

У мастачкі Нікі Сандрас здарылася кровазліццё ў мозг. Ёй патрэбна дапамога

Беларуская мастачка і блогерка Ніка Сандрас трапіла ў шпіталь нейрахірургіі ў Гдыні пяць дзён таму з цяжкімі...

valiancina_shauchenka
Літаратура

Літрадыё вярнулася

Раней гэта быў вялізны архіў пісьменніцкіх галасоў, пісьменнікі і пісьменніцы чыталі там свае творы. А зараз мы пашырыліся, —...

Апошнія навіны

    Літаратура
    Прыўкрасныя, нязручныя, заганныя. Тры важныя «другасныя» гераіні белліту
    Грамадства
    Запрацаваў рэсурс па лічбавай, фізічнай і псіхалагічнай бяспецы
    Грамадства
    У мастачкі Нікі Сандрас здарылася кровазліццё ў мозг. Ёй патрэбна дапамога
    Літаратура
    Літрадыё вярнулася
    Афіша
    У Юрмале пакажуць выставу, прысвечаную беларускім пратэстам
    Грамадства Літаратура
    Кнігу Андрэя Федарэнкі «Пра аднаго пісьменніка» цяпер можна паслухаць
    Гісторыя
    Тамаш Грыб — міністр БНР, муж Паўліны Мядзёлкі і Палуты Бадуновай
    Грамадства Мастацтва
    «Малюю наша жыццё». У Рызе пройдзе выстава карцін з серыі «Коцікі Свабоды»
    Грамадства
    Па манетах можна пазнаваць свой край: гісторыя аднаго хобі
    Культура
    Гомель здзіўляе кніжнымі рарытэтамі
    Каляндар
    Каляндар з 20 па 26 сакавіка. Што святкуем? Па чым сумуем?
    Гісторыя
    Ведаеце, на якой мове насамрэч размаўлялі ў Беларусі ў канцы 18 стагоддзя?
    Кіно
    Леанід Каліценя: «У спакойныя часы мы намагаліся данесці фільм да гледача, а ён такі: ды ладна, што там беларусы могуць здымаць? А вось зараз запыт на беларускае кіно ад беларусаў – вялізарны»
    Грамадства
    Пагром культуры. Частка ІІІ: татальная цэнзура ва ўсіх сферах
    Грамадства
    Ігар Палынскі «суду» ў Беларусі: Дзякуй! За прызнанне

Афіша

  • 21.03

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Імпрэза да Сусветнага дня паэзіі ЮНЕСКА ў Берліне

  • 21.03 — 22.04Выстава ткацкіх працаў у Мінску
  • 21.03 — 30.03Экспазіцыя да 100-годдзя з дня нараджэння Алены Васілевіч у Мінску
  • 21.03 — 31.03Выстава, прысвечаная мастаку кіно Яўгену Ганкіну, у Мінску
  • 21.03 — 31.03«У краіне мар». Выстава, прысвечаная Канстанцыі Буйло, у Мінску
  • 21.03 — 26.03«Штучны інтэлект: мастак ці машына?»: выстава ў Мінску
  • 21.03 — 26.03Выстава «Джаз! Каты! Вясна!» у Мінску
  • 21.03 — 26.03Выстава «Веснавыя святы, абрады і звычаі беларусаў» у Гродне

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • «У Беларусі і так страшна жыць, а калі ты яшчэ ўжываеш беларускую мову, то адчуваеш дадатковую рызыку»
    • Абламейка: «У беларусаў па вялікім рахунку няма сяброў на гістарычным полі»
    • У мастачкі Нікі Сандрас здарылася кровазліццё ў мозг. Ёй патрэбна дапамога
    • Падземнае мора Анемпадыстава
    • Ведаеце, на якой мове насамрэч размаўлялі ў Беларусі ў канцы 18 стагоддзя?
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип