Вынікі даследавання аб супрацы грамадскіх арганізацый і мясцовых уладаў, аб стаўленні грамадства да актывістаў здзівілі наведнікаў сустрэчы.
7 сакавіка ў Гомелі прайшоў прэс-клуб, прысвечаны праблемам узаемадзеяння грамадскага сектару і ўладаў. Гэта была апошняя падзея з шэрагу сустрэчаў, якія прайшлі па ўсёй Беларусі ў межах рэгіянальнай праграмы “Разам да справы!”, супольна зладжанай кампаніяй “Будзьма беларусамі!” і Цэнтрам даследавання грамадскага кіравання SYMPA.
На сустрэчы выступалі тры спікеры. Таццяна Кузіна, эксперт у партысіпатыўным кіраванні (Мінск), прэзентавала вынікі сацыялагічнага даследавання дачыненняў актывістаў і мясцовых уладаў, стаўлення грамадства да грамадскіх актывістаў. Даследаванне ладзілася па ўсёй Беларусі, яго праводзіў цэнтр “Новак”. Алег Сівагракаў, эксперт ва ўстойлівым развіцці (Мінск), распавядаў, як наладжваць дыялог паміж грамадскімі арганізацыямі і мясцовымі чыноўнікамі. Яўген Меркіс, журналіст і грамадскі актывіст, падзяліўся досведам дзейнасці ў Гомелі: паспяховымі кейсамі і аналізам механізмаў, якія прывялі да поспеху.
Тэма прэс-клуба завабіла ў глядацкую залу шмат удзельнікаў, нягледзячы на працоўны дзень і працоўны час: на сустрэчу зарэгістраваліся па прыходзе каля сарака чалавек, прычым не толькі з Гомеля: у спісе сустрэліся Жлобін, Тураў, Карма, Мазыр, Калінкавічы, Кобрын, Светлагорск, Рэчыца, Крычаў, Бабруйск, Рудабелка і нават Масква.
Таццяна Кузіна
Злом патэрналісцкіх установак: беларусы ператвараюцца ў індывідуалістаў
Абмеркаванне вынікаў даследавання, прэзентаваных Таццянай Кузінай, стала цэнтральнай тэмай усёй сустрэчы: лічбы аказаліся нечаканымі для большасці прысутных.
Першая частка даследавання была прысвечаная даверу ў прынцыпе: каму давяраюць беларусы і ці лічаць яны давер важным фактарам для прыняцця рашэнняў? Паводле вынікаў даследавання, большасць беларусаў успрымае давер як значны фактар для грамадства і мяркуе, што немагчыма стаць паспяховым без даверу.
А адказ на пытанне, каму ж менавіта давяраюць беларусы, на думку Таццяны Кузінай, сведчыць пра злом патэрналісцкіх установак: раней, пра што сведчыла папярэдняе аналагічнае апытанне ад 2008 года, людзі ўскладалі абавязкі на ўрад. Цяпер больш за 60% мяркуюць, што людзі самі адказваюць за свой дабрабыт і абавязаныя самі вырашаць свае праблемы.
Лічбы размеркаваліся такім чынам: жанчыны больш схільныя да патэрналісцкіх установак, чым мужчыны. Падзел паводле ўзросту паказвае, што ў патэрналісты трапілі людзі ад 18 да 24 гадоў і ад 45 да 54 гадоў. Як ні дзіўна, старэйшыя за 55 гадоў больш схільныя да індывідуалізму.
Людзі мяркуюць, што дзяржаўныя органы занадта закрытыя
– Дрэнныя навіны для мясцовых дэпутатаў, – так прэзентавала наступныя лічбы Таццяна Кузіна, – даследаванне паказала, што людзі ў Беларусі не задаволеныя дзейнасцю мясцовых органаў кіравання.
Так, 64,3% не лічаць, што дзяржаўныя органы ў Беларусі даюць усю неабходную інфармацыю аб сваёй працы, дзеяннях, рашэннях.
Таццяна Кузіна мяркуе, што ў грамадстве існуе такі запыт – больш ведаць пра дзейнасць мясцовых чыноўнікаў; і грамадскія арганізацыі могуць на гэтым сыграць, трапіўшы ў чаканні грамадзян, каб прыцягнуць іх да сябе – калі толькі грамадскія арганізацыі зацікаўленыя ў павелічэнні ўдзелу грамадзян у сваёй дзейнасці.
Калі глядзець размеркаванне незадаволенасці “адкрытасцю” дзяржаўных органаў па абласцях Беларусі, то найбольш незадаволеныя жыхары менавіта Гомельшчыны: 81,6 адсотка незадаволеных.
Якіх рэформаў чакаюць беларусы: палітычных ці эканамічных?
Што найперш вымагае рэфармавання ў Беларусі, на думку саміх жыхароў? Грамадзянская супольнасць і палітычная апазіцыя мяркуюць, што найперш трэба праводзіць палітычныя рэформы. А людзі чакаюць рэформаў эканамічных, пракаментавала вынікі даследавання Таццяна Кузіна.
Болей асабістых гісторый, меней заклікаў да пратэстаў
Паводле даследавання, грамадскім актывістам варта распавядаць людзям асабістыя гісторыі, каб праілюстраваць каштоўнасці і мэты сваёй арганізацыі; прамаўляць трэба ад першай асобы і апеляваць да незадаволенасці людзей, напрыклад, закрытасцю дзяржаўных органаў. Людзі гатовыя падтрымліваць дзейнасць тых грамадскіх арганізацый, чые каштоўнасці і мэты блізкія ім.
Цалкам прачытаць вынікі даследавання, пазнаёміцца з лічбамі і прыйсці да ўласных высноваў вы можаце тут.
Чаму ў Нямеччыне такі дабрабыт і прыгажосць?
Алег Сівагракаў працуе з тэмай устойлівага развіцця з 1994 года, і натуральна, што ён добра абазнаны не толькі ў беларускім досведзе, даволі сціплым, але і ў замежным. У прыватнасці, нямецкім. Параўнанню супрацы беларускіх і нямецкіх мясцовых уладаў з грамадскімі арганізацыямі эксперт надаў шмат увагі.
Алег Сівагракаў
Так, напрыклад, тое, што грамадскія арганізацыі могуць быць цікавым партнёрам для дзяржаўных органаў, у Беларусі трэба даводзіць. А ў Нямеччыне гэта даўно зразумелі. Як распавёў Алег Сівагракаў, мэр аднаго з нямецкіх гарадоў пачынае сваю прамову з падзякі грамадскім і дабрачынным арганізацыям:
– Колькі такіх прамоваў вы чулі ад беларускіх чыноўнікаў? Я не чуў ніводнай – а я сачу за гэтым.
Грамадскія арганізацыі могуць быць карыснымі і тым, што ствараюць працоўныя месцы. Так, у Нідэрландах у грамадскім сектары працуюць 15% жыхароў – гэта вельмі вялікі адсотак, паводле эксперта:
– Тое, што людзі забяспечваюць сябе, свае сем’і, вырашаюць праблему беспрацоўя – гэта вельмі важна. Аднак беларускія чыноўнікі ў гэтым не зацікаўленыя.
Цікавым і вельмі паказальным быў расказ пра спартовы комплекс у невялікай нямецкай вёсцы, сучасны і добра абсталяваны:
– Чаму ў Нямеччыне ўсё такое прыгожае, сучаснае, “замежнае” – і не толькі ў вялікіх гарадах, а ў любым кутку? Не, гэта не толькі дзяржава паклапацілася пра сваіх грамадзян! У Нямеччыне ў вёсцы на 800 чалавек – 11 грамадскіх арганізацый. Навошта яны патрэбныя? Ёсць спартовы клуб, у яго ўваходзіць палова вёскі, і ўсе яны плацяць унёскі. За год яны збіраюць 4000 еўра ўнёскамі, звяртаюцца да ўладаў, прапануюць адпрацаваць валанцёрамі яшчэ колькі гадзінаў і даць ім фінансаванне на будаўніцтва найсучаснейшых, добра абсталяваных распраналак для спартовых гульняў.
Яўген Меркіс
“Любімы спорт гомельскіх чыноўнікаў – адфутбол”
Яўген Меркіс, журналіст і грамадскі актывіст, распавёў, што ў Гомелі механізмы ўзаемадзеяння грамадства і ўладаў працуюць кепска і нестабільна:
– Таму недастаткова напісаць адзін зварот, калі вы хочаце, напрыклад, занізіць бардзюры ў вашым раёне, дамагчыся, каб паставілі лавачкі або адрамантавалі ходнікі. Трэба адразу планаваць адвакацыйную кампанію, распрацоўваць цэлы шэраг дзеянняў. Шукаць выхад на СМІ, звяртацца да мясцовага дэпутата, і чым гучнейшыя вы будзеце, тым хутчэй чыноўнікі вас пачуюць. Яны вельмі баяцца публічнасці.
Каб падмацаваць свае тэарэтычныя высновы практыкай, Яўген Меркіс прывёў некалькі прыкладаў поспеху: апублікаваная тэкставая частка генплана Гомеля, выратаваны філіял музея ў Ветцы, пачалі заніжаць бардзюры:
– І ўсё гэта не таму, што былі створаныя петыцыі. Усе гэтыя петыцыі суправаджаліся вялікай актыўнасцю вакол іх.
Вынік дыскусіі падвяла Таццяна Кузіна: стратэгія малых справаў можа быць альтэрнатывай пратэстнага актывізму. Нягледзячы на ўсе перашкоды і складанасці ўзаемадзеяння з мясцовымі ўладамі і ў першую чаргу – з іх неразуменнем ролі грамадскіх арганізацый і нежаданнем нешта мяняць у сваёй працы, гэты шлях можа быць вельмі эфектыўным.
Югася Каляда
