Алесь Тодараў на budzma.org разбіраецца з тым, што такое псіхалагічная яма, чаму ў яе трапляюць і як паспяхова справіцца з гэтай цяжкай сітуацыяй. 

Крыніца: delovoymir.biz

Псіхалагічная яма — гэта такі псіхаэмацыйны стан, які ўзнікае падчас жыццёвых цяжкасцяў. Яе феномен суправаджаецца адной важнай прыкметай: сутыкнуўшыся з цяжкасцямі ў нейкі момант, вы пачынаеце усведамляць, што любыя вашыя дзеянні абсалютна ніяк не змяняюць сітуацыю ў лепшы бок.

Што гэтаму папярэднічае? 

Наш мозг — неверагодна эфектыўны орган. Ён увесь час імкнецца мінімізаваць тую энергію, што мы затрачваем, каб нешта зрабіць. Для гэтага ён пераводзіць шматлікія разумовыя працэсы ў аўтаматычны рэжым, які мы нават не ўсведамляем. Такім чынам фармуюцца шаблоны мыслення.

З пункту гледжання эканоміі энергіі гэта даволі выгодны механізм. Але вось з пункту гледжання псіхаэмацыйнага стану і прадуктыўнасці — не надта. Бо галоўным прыярытэтам для нашага мозгу заўсёды з’яўляецца наша бяспека, а не дабрабыт ці шчасце.

Рэч у тым, што большая частка тых шаблонаў мыслення і паводзін, якімі мы кіруемся па жыцці, фармуюцца ў даволі раннім узросце. Трывалыя нейронныя сувязі з’яўляюцца, калі мы яшчэ зусім малыя. Але з часам яны губляюць сваю актуальнасць, перастаюць прыносіць карысць, а парой ад іх толькі адна шкода. 

Напрыклад, калі доўгі час дзіцёнку казаць, што ён ні на што не здатны, то ён можа ў гэта паверыць. І ўжо ў юнацтве абыякавасць можа стаць жыццёвым патэрнам, які будзе дзейнічаць і ў дарослым жыцці. Пры гэтым ні само перакананне аб няздольнасці, ні думкі, якія з яго нараджаюцца, чалавек можа нават і не ўсведамляць. Бо для яго гэта будзе ўжо базавай устаноўкай, завядзёнкай. 

З такім раскладам абсалютна не дзіва, што пры сутыкненні з цяжкасцямі на сваім жыццёвым шляху такі чалавек або імкнуцца іх унікаць, або непаспяхова вырашаць, што ў выніку і можа прывесці да псіхалагічнай ямы.

Чаму ў ёй аказваюцца?

Крыніца: ru.freepik.com

Жыццё — рэч складаная для ўсіх без вынятку. Нават у самых уплывовых і паспяховых людзей здараюцца тыя ж цяжкасці, што і ў кожнага з нас, а бывае яшчэ і горай. І нават тады, калі здаецца, што ўжо край, выйсця зусім няма, многія людзі застаюца шчаслівымі, або прынамсі захоўваюць спакой і раўнавагу. Каб так было, трэба памятаць: не бывае высокіх узлётаў без балючых падзенняў.

Рана ці позна, але кожны зведае горкі смак расчаравання. І для ўсіх гэтае расчараванне сваё: хтосьці расчароўваецца ў каханым чалавеку ці сям’і, нехта ў сябрах ці адзінадумцах, камусьці робіца абыякавай праца ці справа ўсяго жыцця. У такім выпадку важна разумець, што людзі і сітуацыі былі патрэбныя вам найперш для атрымання каштоўнага жыццёвага досведу, а не для пакут. 

Змяніць мінулае нельга, але гэта не значыць, што ад яго залежыць будучыня. Тое, што вы пацярпелі ў нечым няўдачу, зусім не азначае, што так будзе заўжды. У гэтым сэнсе людзі падзяляюцца на два тыпы: адны глядзяць на тых, хто дабіўся поспеху, зайздросцяць і думаюць: чаму яны? Чаму не я? Другія разважаюць іначай: калі яны змаглі, чаму не атрымаецца і ў мяне?

Што рабіць, калі ўжо ў яме? 

Крыніца: ladyelena.ru

Усвядоміўшы, што вы ў псіхалагічнай яме, згадайце найперш старую добрую прымаўку: «калі вы раптам апынуліся на дне, проста перастаньце капаць». 

Каб неяк пераадолець гэтую сітуацыю, стаўце перад сабой самую простую і выканальную задачу: не рабіць яшчэ горш. Па вялікім рахунку ў вас ёсць 2 варыянты далейшага развіцця падзей:

Першы — здацца ды кінуць пачатую справу. 

Другі — свядома зрабіць яшчэ некалькі цяжкіх крокаў, выбрацца з ямы і рухацца далей.

5 крокаў выйсця:

1. Прызнайцеся сабе, што вы трапілі ў яму. Не прыдумляйце сабе ніякіх апраўданняў.

2. Рэзка змяніце карцінку. Напрыклад, пабывайце у тых месцах, дзе вы яшчэ ніколі не былі.

3. Пагаварыце з тымі, хто быў ужо ў падобнай сітуацыі. Яны падзеляцца сваім досведам і дадуць парады.

4. Паразважайце і высветліце, што менавіта прывяло вас да гэтай сітуацыі. Людзі, звычкі, лад жыцця — ад усяго давядзецца пазбавіцца, калі яно робіць вам толькі горш.

5. Набярыцеся сіл і працуйце над выхадам з сітуацыі. Найлепш гэта рабіць пры падтрымцы блізкіх ці неабыякавых да вашага жыцця людзей.

Алесь Тодараў, budzma.org