Гадоў дзесяць таму пазіцыя Рады беларускай інтэлігенцыі гучала па многіх актуальных пытаннях грамадска-палітычнага жыцця Беларусі. Але з цягам часу голас інтэлектуальнай эліты рабіўся ўсё цішэй, а зараз яго ўжо і наогул не чуваць.
«Народная Воля» зрабіла запіс тэлефоннай размовы з Уладзімірам Коласам, які некалі быў галоўным ініцыятарам стварэння Рады беларускай інтэлігенцыі і на першых парах актыўна кіраваў яе дзейнасцю.
— Уладзімір Георгіевіч, сёння як ніколі грамадства хоча чуць голас інтэлігенцыі. Хто, як не яна, павінна сказаць сваё рашучае слова наконт таго, як змяніць сітуацыю ў краіне да лепшага? На жаль, вось ужо шмат гадоў пра дзейнасць Рады беларускай інтэлігенцыі нічога не чуваць. Што здарылася?
— Ведаеце, голас Рады не такі магутны, каб пакрыць усю тэрыторыю краіны. У гэтым больш дапамагаюць сродкі масавай інфармацыі, але апошнім часам увага СМІ да думкі інтэлігенцыі, мякка кажучы, была невялікай. Фокус увагі быў пераключаны на іншых асоб і іншыя структуры, якія — вы ўсе цудоўна ведаеце. А мы не хацелі цягнуць коўдру на сябе, і гэта ўвогуле не мела сэнсу.
Але па вялікім рахунку Рада беларускай інтэлігенцыі ўжо ўсё сказала, што хацела сказаць, і паўтараць гэта не патрэбна. Тое, што зараз маем, ужо ацэнена.
Ёсць людзі, якія ўзялі на сябе ініцыятыву і адказнасць за тое, што сёння адбываецца. Мы былі гатовы да супрацоўніцтва, падавалі пра гэта сігналы, але нашы паслугі аказаліся незапатрабаванымі. Яны рэкрутавалі нейкіх сваіх людзей, знаёмых і гэтак далей. І цяпер яны — лідары, таму няхай за свае справы нясуць адказнасць.
— Але чаму сёння маўчыць цвет нацыі — беларуская інтэлігенцыя?
— Паўтаруся: сёння ёсць новыя лідары думкі. Адбываецца змена пакаленняў, а Рада беларускай інтэлігенцыі — гэта, так бы мовіць, людзі ранейшага склікання. Больш за палову сябраў рады наогул ужо адышлі ў іншы свет.
Трэба сказаць, што гэта праблема беларускай нацыі і беларусаў — шанаванне старых. Гэтага ж няма! Наадварот, ёсць тэндэнцыя непавагі. Зараз кожны сам гаспадар сваёй думкі. Не хапае аўтарытэтаў. І ўлада працуе на гэта, і апазіцыя таксама. Апошнія з кан’юнктурна-палітычных мэтаў Раду беларускай інтэлігенцыі неаднаразова ігнаравалі, сабаціравалі і дыскрэдытавалі.
Таму гэта праблема — канкурэнцыя ўнутры беларускай апазіцыі. Гэта тое, з чым змагалася наша Рада, і гэта тое, што зноў працягваецца. Праігнаравалі назапашаны досвед старой апазіцыі, якая таксама наламала нямала дроў, і цяпер ёсць вялікая небяспека, што новыя апазіцыйныя лідары будуць наступаць на ўсё тыя ж граблі.
— Атрымліваецца, што Рада беларускай інтэлігенцыі існуе толькі фармальна?
— Можна сказаць і так. У сённяшніх умовах нават збірацца няма дзе і даволі-такі небяспечна. Хаця мы, безумоўна, абменьваемся нейкімі думкамі, кантактуем.
Калі ж прадстаўнікі СМІ будуць да нас звяртацца, то мы выкажам сваю думку. Але які сэнс выступаць з нейкімі зваротамі, якія нават незалежныя сродкі масавай інфармацыі ў свой час не заўважалі? Былі спробы сабраць прэс-канферэнцыі — нас ізноў-такі ігнаравалі.
Таму няхай сёння новыя лідары з новага пакалення выступаюць. Як кажуць, сцяг ім у рукі! Але калі ад нас нешта спатрэбіцца, то мы, як грамадзяне, гатовы ўдзельнічаць, дапамагаць і дзяліцца досведам.
