Аляксей Гайдукевіч разважае на budzma.by пра тое, якім чынам можна эфектыўна пераадолець наступствы алкагольнай катастрофы ў нашай краіне.
Шэраг мерапрыемстваў па тэме і штогадовая планавая публікацыя статыстыкі смяротнасці ад ужывання алкаголю ці наступстваў стала выклікаюць у СМІ і экспертаў хвалю артыкулаў.
Але, як гэта кожны раз і адбываецца, хваля хутка праходзіць, а праблема застаецца.
Сёлетнім раздражняльнікам выступіла канферэнцыя, арганізаваная саюзам вытворцаў і прадпрымальнікаў, на якой абмяркоўвалі неабходнасць рэгулявання дзяржаўнай алкагольнай палітыкі.
Рэхам, што, здаецца, разнеслася ўпершыню, стала меркаванне вядомага палітыка, экс-кандыдата на пасаду прэзідэнта Яраслава Раманчука.
Вельмі паказальна, але гэтае меркаванне прадэманстравала фатальнае неразуменне наступстваў алкагольнай катастрофы і, бадай, самае галоўнае – адсутнасць бачання спосабаў яе пераадолення.
Прыкра, што нават такія вядомыя спецыялісты, як Раманчук, думаюць застарэлымі шаблонамі, прапануюць меры, якія ўжо некалькі дзесяцігоддзяў лічацца неэфектыўнымі (а некаторыя – нават шкоднымі). Асабліва ўразіла ігнараванне неабходнасці ўдзелу грамадскасці ў супрацьстаянні фатальнай алкагалізацыі.
Галоўную працу вялі і вядуць валанцёры і актывісты
Досвед Ісландыі ярка дэманструе, што галоўным падмуркам у супрацьстаянні распаўсюджванню алкагалізацыі і наркатызацыі сярод моладзі з'яўляецца моцная грамадзянская супольнасць, а таксама развітая лакальная салідарнасць.
Забаронамі і абмежаваннямі можна змагацца толькі з наступствамі. Ісландцы ж зрабілі стаўку на ўдар пад самы корань праблемы!
За 20 гадоў на востраве здолелі знізіць адсотак сярод маладых людзей (15-16 гадоў), якія ўжывалі алкаголь і наркотыкі, з 43 да 5 у сярэднім. Пры гэтым удзел дзяржавы, прынамсі цэнтральных уладаў, быў мінімальным.
Галоўную працу з бацькамі і з мясцовымі супольнасцямі вялі і вядуць валанцёры і актывісты, а ўлады толькі развіваюць інфраструктуру для заняткаў спортам, мастацтвам і інш.
Фота: nrk.no
Сутнасць стратэгіі ісландскага поспеху
Краіна з аднымі з самых жорсткіх правілаў па продажы алкаголю і тытуню сутыкнулася з катастрафічнай алкагалізацыяй і наркатызацыяй у 80-я, 90-я. Ніякія забароны і перагляд падатковай палітыкі не дапамагалі, а ў некаторых выпадках толькі пагаршалі становішча ў грамадстве.
Дзякуючы намаганням групы актывістаў у адным з рэгіёнаў мясцовыя ўлады пачалі эксперымент, які прадугледжваў сур'ёзную працу па актывізацыі супольнасцяў, бацькоўскіх камітэтаў для салідарнай працы на карысць моладзі.
Поспехі Ісландыі ў футболе – заслуга моцнай грамадзянскай супольнасці
Пасля поспеху праект быў перанесены на іншыя рэгіёны Ісландыі.
Такім чынам, цяпер бацькі ў Ісландыі складаюць пісьмовае абавязанне перад грамадой камуны кантраляваць вольны час сваіх дзяцей, праводзіць не менш за тры дні на тыдзень з падлеткамі, удзельнічаць у працы бацькоўскіх камітэтаў і мясцовых арганізацый, якія сочаць за выкананнем заканадаўства на вуліцах гарадоў і вёсак.
Мясцовыя супольнасці і выбарныя адміністрацыі, у сваю чаргу, займаюцца развіццём спартыўнай інфраструктуры і месцаў для мастацкіх заняткаў, выдаткоўваюць грошы маладым людзям для наведвання секцый.
Адзінай забаронай, прадугледжанай праграмай, з'яўляецца абмежаванне для падлеткаў па знаходжанні на вуліцы пасля 22:00.
Ці чакаць беларусам развіцця грамадскага сектара?
Безумоўна, такога кшталту меры патрабуюць большага часу і, што самае галоўнае, працы наўпрост з людзьмі, грамадскім сектарам, развіцця яго і прыватнай ініцыятывы на лакальным узроўні. Гэта нашмат цяжэй, чым правядзенне тэматычных канферэнцый і начытка лекцый школьнікам.
Але сацыялагічныя даследаванні і распаўсюджванне досведу ісландцаў нават на суседнія краіны (у Каўнасе праграма працуе з 2006 года і ўжо дэманструе нечуваную эфектыўнасць) даводзяць неабходнасць дзейнічаць падобнымі метадамі.
У свеце існуе шмат праектаў, альтэрнатыўных "забарончым і асветніцкім метадам", пра якія так шмат гавораць у Беларусі. Дарэчы, у асноўным толькі гавораць.
Пра адзін з такіх – фінансавае заахвочванне супрацоўнікаў, якія не ўжываюць тытунь і алкаголь, згадвалі беларускія вучоныя.
Аматарскі спорт як стымуляцыя грамадскай актыўнасці
Такога кшталту пачынанні могуць знайсці разуменне цяпер выключна ў адзінак кіраўнікоў ці ўласнікаў прадпрыемстваў, кампаній. Толькі прыватная ініцыятыва здольная да такіх крокаў.
Бо, улічваючы алкагольна скіраваны бюджэт дзяржавы, спадзявацца на рэалізацыю такога кшталту ініцыятыў з боку ўладаў, здаецца, не варта.
У Беларусі толькі мэтанакіраваная праца грамадскасці можа даць плён у прадухіленні найгоршых наступстваў алкагольнай катастрофы, якая напаткала краіну. І рабіць гэта трэба тут і цяпер.
Аляксей Гайдукевіч, budzma.by
Сачыце за нашымі публікацыямі ў Telegram, Facebook, Вконтакте ды Twitter! А ў нашым Instagram вас чакаюць яскравыя фота!
