На тэрыторыі аграрнага каледжа ў аграгардку Чырвоны Бераг пад Жлобінам знаходзіцца прыгожая і, на жаль, малавядомая сядзіба Козел-Паклеўскіх. Пра гісторыю гэтай сядзібы піша «Інфа-кур’ер».
Уваход на тэрыторыю каледжа, дзе размешчана сядзіба
Гісторыя Чырвонага Берага шматгранная. Першая згадка пра вёску з такой назвай у летапісе датаваная 1317 годам. Сваю назву вёска атрымала не з-за колеру. У дадзеным выпадку гэтае слова азначала «прыгожы».
У розныя часы вёскай валодалі розныя гаспадары: Зяньковічы, Солтаны, Варанецкія, Фаміны, Грыневічы, Багародскія... Адзін час Чырвоным Берагам распараджаліся ўдзельнікі паўстання дзекабрыстаў 1825-га і паўстанцы 1863-га гадоў.
У 1877 годзе Чырвоны Бераг купіў ваенны інжынер Міхаіл Гатоўскі. У 1880-х гадах ён перадаў маёнтак з драўляным домам сваёй дачцэ Марыі, якая выйшла замуж за двараніна Вікенція Козел-Паклеўскага. Дом знеслі, а на яго месцы адбудавалі шыкоўную сядзібу.
Хочацца адзначыць, што генерал Гатоўскі падарыў Чырвоны Бераг не маладым, а дачцэ. А тая адпісала даверанасць на мужа. Менавіта пад прозвішчам Козел-Паклеўскіх сядзіба стала вядомай.
Муж Марыі быў вельмі багаты: грамадскі дзеяч, спадчыннік велізарных уладанняў на Урале і ў Сібіры, уладальнік заводаў-параходаў і інш. Чырвоны Бераг стаў для сям’і лецішчам, якое яны наведвалі толькі ў летні перыяд.
Аднак сядзіба не заставалася ў запусценні, бо на яе тэрыторыі пастаянна жылі і працавалі каля 200 чалавек. Хтосьці ж павінен быў глядзець за броварам і стайняй.
Па некаторых дадзеных, у бровары яшчэ ў 19 стагоддзі выпускалі спірт моцнасцю 80 градусаў. А ў стайні была выведзена парода коней, якая цяпер лічыцца адной з лепшых у Польшчы. У Беларусі, дарэчы, яе больш не выводзяць.
Гаспадары нядоўга атрымлівалі асалоду ад прыгажосці любімага маёнтка. У 1917 годзе, калі пачалася рэвалюцыя, Козел-Паклеўскія былі вымушаныя ўсё кінуць і з’ехаць у Польшчу. Больш сям’я не вярталася.
Перад тым як пакінуць краіну, гаспадар сядзібы заказаў у шаўца некалькі пар абутку, куды былі ўшыты каштоўныя камяні. Пазней, прадаючы іх, сям’я жыла за мяжой. Праўда, грошай хапіла ненадоўга — у 1929 г. Вікенцій памёр у аднапакаёвай кватэры.
Спадчыннікам Козел-Паклеўскіх давялося шукаць сабе працу, каб хоць неяк трымацца «на плыву». Унук Вікенція прадаваў пыласосы, працаваў на мясакамбінаце, а потым адкрыў фірму па продажы радыётэхнічных дэталяў. Памёр ён у 2017 годзе ў Вялікабрытаніі.
Пасля рэвалюцыі маёнтак стаў дзяржаўным. Так станістая сядзіба ператварылася ў сельскагаспадарчае вучылішча. Заняткі праводзілі ў жылых пакоях, а іншыя пабудовы аддалі пад склады, майстэрні і інтэрнаты. Пазней быў адбудаваны навучальны корпус.
У гады Другой сусветнай вайны ў сядзібе размяшчаўся шпіталь для салдат і афіцэраў вермахта, для якіх выпампоўвалі кроў з целаў дзяцей. Гітлераўскія лекары лічылі, што дзіцячая кроў валодае моцнымі ўласцівасцямі. І таму было вырашана ператварыць дзяцей у донараў.
25 чэрвеня 1944 года ў Чырвоны Бераг уварваліся савецкія войскі. Так скончылася гісторыя страшнага канцэнтрацыйнага лагера.
У 2007 годзе ў Чырвоным Беразе быў усталяваны памятны мемарыял. Гэта помнік дзецям, якія загінулі ў страшных канцлагерах гітлераўскай Германіі.
Сама сядзіба захавалася амаль на 70%. Яе было вырашана рэстаўраваць і ператварыць у музей. На гэта сышло амаль 20 гадоў. У асабняку было 36 пакояў у розных архітэктурных стылях — ад неаготыкі да неамаўрытанскага стылю Альгамбра.
Нават цяпер, гледзячы на ўнутранае ўбранне, захоплівае дух: каміны, арыгінальная ляпніна на сценах і столях, пазалота, шыкоўная драўляная мэбля, польскія вырабы з бронзы, венецыянскі крышталь, фарфор і фаянс, а таксама зімовы сад...
Па словах экскурсавода, цалкам была страчана толькі мэбля. Для таго, каб аднавіць прыкладную карціну таго, як было, дапамагалі калекцыянеры. Яны прадставілі мэблю той жа эпохі. Некалькі прадметаў было зроблена ўручную беларускім майстрам.
Вакол сядзібы шыкоўны англійская парк, які ўключаны ў пералік помнікаў прыроды Беларусі. Яго ў канцы 19 стагоддзя разбіў галоўны садоўнік Варшавы Францішак Шаніор. Насупраць — рака Дабосня. Гуляць па тэрыторыі адно задавальненне.
Як дабрацца:
Калі ў вас няма магчымасці даехаць на аўто, раім дабірацца ад Жлобіна на аўтобусе ці электрычцы.
Калі паедзеце на электрычцы, то выбірайце напрамкі «Жлобін-Асіповічы-1», «Жлобін-Бабруйск», «Жлобін-Рабкор». Выходзіць трэба на станцыі «Чырвоны Бераг». Ад чыгуначнага вакзала да сядзібы можна дайсці пешшу за 25-30 хвілін.
Расклад аўтобусаў можна паглядзець тут.
«Інфа-кур’ер»
