Сярод белага дня беспакарана размаляваць сцены ў цэнтры Магілёва рэальна! Як удалося вырашыць усе бюракратычныя пытанні і рэалізаваць праект “Палатно гісторыі ў стылі графіці”, распавядаюць намеснік старшыні Рэспубліканскай грамадскай моладзевай арганізацыі “Грамадзянскі форум” Ігар Нікіцін і каардынатар кампаніі «Будзьма беларусамі!» па магілёўскім рэгіёне Юры Стукалаў. 

Назва праекта: “Палатно гісторыі ў стылі графіці”.

Аўтар ідэі: Ігар Нікіцін, намеснік старшыні Рэспубліканскай грамадскай моладзевай арганізацыі “Грамадзянскі форум”.

Каардынатар праекта: Юры Стукалаў, каардынатар кампаніі “Будзьма беларусамі!” па магілёўскім рэгіёне.

Выканаўца: Максім Самасевіч, мастак.

Месца рэалізацыі: Магілёў.

Перыяд рэалізацыі: студзень 2013 г. – ліпень 2014 г.

– Як з’явілася ідэя праекта?

Ігар: Калі 2013 год абвясцілі годам культурнай сталіцы СНД у Магілёве, наша арганізацыя “Грамадзянскі форум” вырашыла не заставацца ў баку ад такой значнай падзеі, а адкрыць для сябе новыя гарызонты працы ў нязведаных раней сферах. І ў выніку праведзенага мазгавога штурму з’явілася ідэя развіць тэму нефармальнай культуры. Наогул, ніякіх прынцыпова новаўвядзенняў мы не выкарыстоўвалі: мы вырашылі зрабіць у Магілёве палатно гісторыі, толькі больш моладзевым спосабам – пры дапамозе графіці.

– Што было намалявана на вашым “палатне гісторыі”?

Ігар: Першапачаткова мы хацелі падзяліць палатно на 5-6 перыядаў гісторыі горада: старажытны час, Магілёў у складзе ВКЛ, Магілёў – гандлёвая сталіца Рэчы Паспалітай, гады Вялікай айчыннай вайны і Магілёў сучасны. Але Максім Самасевіч – мастак, які рэалізоўваў праект, – выявіўся чалавекам вельмі творчым і крэатыўным. Ён прапанаваў нічога не падзяляць, а стварыць адзіную карціну з трыма сэнсавымі часткамі, звязанымі паміж сабой. І ў выніку мы вырашылі пагадзіцца з бачаннем Максіма, і ідэя атрымалася досыць удалай.

– Ці былі нейкія праблемы ў бюракратычнай частцы – у пытаннях узгаднення праекта з уладамі?

Юры: Асаблівых цяжкасцяў ва ўзгадненні з уладамі не было. Мастак зрабіў гранічна просты для ўспрымання эскіз, яго зацвердзіў мэр горада, і ўсё – можна было прыступаць да працы. Цяжкасці ўзніклі крыху пазней, калі мы запусцілі праект. Па-першае, спачатку мінакі былі не ў курсе таго, што адбываецца, і прымалі нашу працу за акт вандалізму, а гаспадары ўстановы насупраць нават выклікалі міліцыю. А па-другое, як выявілася, некаторыя арганізацыйныя моманты былі не да канца вырашаныя. Даводзілася па тэлефоне падключаць прадстаўнікоў улады, якія маглі растлумачыць міліцыянтам, што ўсё ўзгоднена і робіцца на законных падставах.

З сапраўдных цяжкасцяў я б адзначыў тое, што праект вымагаў досыць шмат сіл і часу. Мастак не мог адзін працаваць. Пастаянна прыходзілі нейкія людзі, глядзелі, пыталіся, як і што. І заўсёды павінен быў быць хтосьці, хто мог бы з імі размаўляць.

– А як рэагавалі людзі? Што іх цікавіла больш за ўсё?

Ігар: Спачатку для ўсіх гэта быў сапраўдны нонсэнс, што нехта ў цэнтры горада вось так проста размалёўвае сцены сярод белага дня. Але літаральна на другі дзень, калі ўсё праяснілася, мы сталі атрымліваць у асноўным станоўчыя водгукі. Людзі бачылі абрысы малюнка, усім вельмі падабалася. Я назіраў захопленыя погляды дзяцей, якія праходзяць міма, яны з цікавасцю заглядваліся на мастака. Моладзь спецыяльна прыязджала паглядзець, як наносяцца малюнкі, як ствараецца сапраўдны стрыт-арт у гарадскіх умовах.

Але, як вядома, да ўсяго добрага хутка прывыкаеш. І ўжо паўтара года з таго часу, калі стваралася графіці, палатно стала для ўсіх звыклай часткай гарадскога асяроддзя. Мабыць, толькі прыезджыя жыва цікавіліся карцінай – для іх гэта своеасаблівы помнік гарадскога стрыт-арту, на які яны прыязджаюць паглядзець нароўні з больш фармальнымі адметнасцямі, накшталт Ратушы і музеяў.

– Ці былі яшчэ якія звязаныя з гэтым праекты? Ці ўсё засталося на ўзроўні роспісу адной сцяны?

Ігар: Праект быў толькі часткай больш маштабнага, які рэалізоўваўся ў Магілёве. Пасля яго завяршэння быў праведзены конкурс для мясцовых маладых мастакоў, прысвечаны графіці. А трэцяй і самай буйной часткай праекта стаў “стрыт-арт дворык” – размаляваны ў цэнтры Магілёва двор, на сцены дамоў якога былі нанесеныя розныя выявы ў стылі стрыт-арт. Я лічу, што гэта найбольш моцная частка ўсяго праекта, яна рэалізоўвалася пры ўдзеле не толькі “Грамадзянскага форуму”, але і кампаніі “Будзьма беларусамі!” (дарэчы, кампанія дапамагла рэалізаваць усе тры этапы “Палатна гісторыі”), і вядомага па беларускіх мерках праекта “Сігнал”.

Каардынатар гэтага мерапрыемства Алег Ларычаў казаў, што вельмі няпроста дамагчыся згоды вышэйстаячых інстанцый на рэалізацыю падобных праектаў. І тое, што гэта ўсё-ткі ўдалося ў Магілёве, – вельмі добры, станоўчы прыклад плённага дыялогу з уладай. Пасля нас, наколькі я ведаю, і ў Гомелі зладзілі нешта падобнае.

– Вам удалося дасягнуць пастаўленых мэтаў?

Юры: Адназначна – так. Праект рэалізаваны і нават працягнуты ў іншых кампаніях. І галоўнае – наш праект даў пэўны штуршок да развіцця легальнага графіці-руху ў Магілёве. Цяпер хлопцы, якія ўмеюць прыгожа маляваць, могуць прапаноўваць свае ідэі гарадскім уладам і змяняць знешні выгляд горада абсалютна законна, ствараць сваёй працай пазітыў.

Ігар: Яшчэ дадам, што нашы мэты былі звязаныя не толькі з папулярызацыяй нефармальнай моладзевай культуры, але і са змяненнем стаўлення да яе. Нам было важна паказаць гараджанам, што стрыт-арт – гэта не вандалізм, а выдатны спосаб упрыгожыць і разнастаіць гарадское асяроддзе. І нам гэта ўдалося.

– Ці мае культура якоесьці значэнне для развіцця грамадзянскай супольнасці ў нашай краіне?

Юрый: У Беларусі роля культуры вельмі вялікая. У цяперашні час гэта адзін з легальных спосабаў праявіць сябе для ініцыятыўных, крэатыўных людзей. Калі разглядаць культуру ў агульным, то з яе ўсё пачынаецца: менавіта культура ўплывае на менталітэт і свядомасць людзей.

Ігар: Шмат што залежыць ад таго, які сэнс мастак укладвае ў свае работы. Рэалізуючы праект, мы хацелі звярнуць увагу людзей на багатую гісторыю нашага горада, нашай краіны, паказаць, што ў нас ёсць чым ганарыцца. Слоган, распрацаваны спецыяльна для праекта (“З павагай да мінулага, з гонарам у будучыню”), стаў адным з нефармальных слоганаў Магілёва. А ў гэтай кароткай фразе вельмі вялікі падтэкст: мы павінны паважаць наша мінулае, і толькі дзякуючы гэтаму мы зможам перадаць яго нашым нашчадкам, каб тыя, у сваю чаргу, таксама змаглі яго зберагчы і перадаць наступнаму пакаленню.

– Якія можаце даць рэкамендацыі тым, хто хоча рэалізаваць свой уласны праект, але пакуль не адважваецца?

Юры: Галоўнае – не баяцца. Няма непераадольных задач – усё можна вырашыць, і з любымі людзьмі дамовіцца. Трэба імкнуцца рабіць усё максімальна прафесійна і аддаваць праекту шмат часу. Не выходзіць толькі ў таго, хто не працуе.

Ігар: Яшчэ вельмі важна зразумець, што вы не застаняцеся са сваёй ідэяй сам-насам. Заўсёды знойдуцца людзі, гатовыя дапамагаць як маральна, так і фінансава. Ні ў якім разе не трэба расцэньваць грашовы рэсурс як перашкоду на шляху да дасягнення жаданага. Галоўнае – імкненне, а ўсё астатняе рэалізуецца.

Гутарыла Ганна Трубачова