Выхоўваем сапраўдных беларусаў! У межах праекта “Забаўлянкі для Янкі” Віцебскі філіял Студэнцкага этнаграфічнага таварыства “Поўнач” аб’яднаў неабыякавых да спадчыны беларускай этнапедагогікі маладых бацькоў і зладзіў цыкл асветніцкіх сустрэч-семінараў. Каардынатары праекта – Ганна Архіпенка і Святлана Чакушка – грунтоўна папрацавалі над канцэптам праекта, таму ён заслужана апынуўся ў ліку пераможцаў конкурсу культурніцкіх ідэй ад кампаніі “Будзьма беларусамі!”, дзякуючы чаму і быў рэалізаваны. Святлана Чакушка дзеліцца досведам супрацы з сябрамі (а ў правядзенні мерапрыемстваў была задзейнічаная цэлая каманда арганізатараў), распавядае, чым аўтары “Забаўлянак” ужо цяпер могуць ганарыцца і што трэба рабіць, каб Сусвет пачаў дапамагаць вам у дасягненні мэтаў.

Каардынатары праекта: Ганна Архіпенка (ідэя), Святлана Чакушка.

Праект зроблены пры супрацоўніцтве з Студэнцкім Этнаграфічным Таварыствам “Поўнач” (цыкл сустрэч-семінараў).

Месца рэалізацыі: Віцебск.

Перыяд рэалізацыі: правядзенне сустрэч – з кастрычніка 2013 па травень 2014 (па адным мерапрыемстве ў месяц).

– Як з’явілася ідэя гэтага праекта?

– Наш галоўны натхняльнік – Ганна Архіпенка. Гэта звычайная дзяўчына з Віцебска, якая каля двух гадоў таму нарадзіла сына. У яго выхаванні яна імкнулася выкарыстоўваць здабыткі беларускай традыцыйнай культуры, дзіцячы фальклор. Так з’явілася ідэя падзяліцца назапашаным і арганізаваць цыкл сустрэч для дзяцей і бацькоў, у рамках якога можна было б знаёміць усіх ахвочых з беларускай традыцыйнай культурай, робячы акцэнт менавіта на выхаванні. Прапанову падтрымала Студэнцкае этнаграфічнае таварыства “Поўнач”, якое разам з Ганнай і займалася рэалізацыяй праекта.

– А чым прынцыпова адрозніваюцца традыцыйнае беларускае выхаванне і сучаснае?

– Перш за ўсё – гэта больш цесная сувязь паміж пакаленнямі, павага да бацькоў і наогул да старэйшых. Сёння гэтаму не надаюць асаблівага значэння. Магчыма, усё залежыць ад агульнага ўкладу сучаснага жыцця: у пагоні за матэрыяльным дабрабытам мы губляем нематэрыяльнае – духоўную сувязь паміж дзецьмі і бацькамі. Раней маральныя нормы мелі большую вагу ў грамадстве, існавалі пэўныя родавыя правілы, выхад за якія мог мець сур’ёзныя наступствы.

– З якіх мерапрыемстваў складаўся ваш праект?

– Праект складаўся з цыклу адукацыйных сустрэч, якія праводзіліся прыкладна раз на месяц. У асноўным гэта былі майстар-класы па розных беларускіх занятках, якія можна было б пасля паўтарыць разам з дзецьмі дома. Напрыклад, адзін з майстар-класаў быў прысвечаны выцінанцы – традыцыйнаму беларускаму віду дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Таксама былі сустрэчы, накіраваныя на знаёмства з асаблівасцямі традыцыйнай беларускай абраднасці, звязанай з цяжарнасцю, родамі, хрэсьбінамі.

Акрамя майстар-класаў сваім асаблівым гонарам лічу выданне дыска пад назвай “Калыханкі для Янкі”. На ім мы запісалі розныя дзіцячыя забаўлянкі і калыханкі, каб бацькі і ўсе, каму гэта цікава, маглі свабодна іх выкарыстоўваць.

– Хто ўдзельнічаў у сустрэчах? Ці змянялася група ўдзельнікаў на працягу ўсяго праекта?

– У сярэднім кожнае мерапрыемства наведвала 20-30 чалавек, і сярод іх былі не толькі беларускамоўныя сем’і. Прыходзілі і іншыя, якія даведваліся аб праекце праз інтэрнэт, прэс-афішы. Некаторыя затым дапамагалі ў арганізацыі, прапаноўвалі свае ідэі. Напрыклад, адно з мерапрыемстваў было прысвечана беларускай батлейцы. Спачатку разам з дзецьмі рабіліся лялькі, а затым была арганізавана сустрэча з тэатрам “Лялька”, артысты якога разам з дзецьмі разыгрывалі сваю невялікую імпрэзу. Ідэю такога мерапрыемства прапанавала канкрэтная сям’я. Пасля яна ж дапамагала арганізаваць пастаноўку батлейкі ў адной з віцебскіх школ, у якой вучылася дзяўчынка, якая брала ўдзел у спектаклі.

– Ці дапамагалі вам мясцовыя ўрадавыя ўстановы?

– На мой суб’ектыўны погляд, дзяржаўныя органы ўлады з засцярогай адносяцца да ініцыятыў, звязаных з “беларускасцю”. Нягледзячы на тое, што многія беларускамоўныя праекты ніякага дачынення да палітыкі не маюць, чыноўнікі ва ўсім падазраюць апазіцыйнасць і нават злёгку пабойваюцца. Магчыма, з гэтых прычын многія людзі, у якіх з’яўляюцца нейкія ідэі, асабліва і не жадаюць звяртацца да ўладаў па дапамогу (у той жа аддзел культуры), каб не марнаваць час і нервы, а проста бяруць і робяць усё самі.

– А падчас рэалізацыі праекта кіраўніцтва горада выяўляла хоць нейкі інтарэс?

– Скажам так: яно не перашкаджала. Наша віцебская супольнасць Студэнцкага этнаграфічнага таварыства грунтуецца на базе дзяржаўнай культурнай установы – культурна-гістарычнага комплексу “Залатое кола”. Мы зарэгістраваныя там як аматарскае аб’яднанне, і практычна ўсе мерапрыемствы праходзілі на базе гэтай установы. І наколькі я ведаю, нашы сустрэчы былі ўнесены ў план яго работы, гэта было афіцыйна зафіксавана, і ўсе звесткі падаваліся ў мясцовы аддзел культуры. Гэта значыць, улады былі ў курсе таго, што адбываецца, але асаблівай цікавасці не праяўлялі.

А вось СМІ актыўна нас падтрымлівалі: у “КП” быў невялікі артыкул, у мясцовай перыёдыцы з’яўляліся нататкі пра нашы мерапрыемствы – у газеце “Віцьбічы”, “Віцебскія весткі”. Актыўна распаўсюджвалася інфармацыя і праз інтэрнэт, у тым ліку і праз “Будзьма беларусамі”. Таксама хацелася б адзначыць віцебскую супольнасць “Vitebsk4.me”, з якой мы досыць цесна супрацоўнічалі. Гэта быў адзін з нашых інфармацыйных партнёраў – хлопцы дапамагалі нам вырашаць многія тэхнічныя моманты, пытанні з рэкламай, здымкамі.

– Што было самым складаным падчас рэалізацыі праекта?

– Мабыць, складаней за ўсё было наладзіць узаемаадносіны паміж арганізатарамі. У нас атрымалася так, што сутыкнуліся два чалавекі з лідарскімі задаткамі, сваімі нейкімі імкненнямі і амбіцыямі, і было вельмі складана дамовіцца. Калі мы толькі пачыналі, нам не хапала ўнутранай самаарганізацыі, і гэта ў некаторай ступені паўплывала на ход рэалізацыі праекта. Цяпер ужо я бачу, што многія рэчы можна было б зрабіць па-іншаму.

Яшчэ важны момант – усе арганізатары праекта былі сябрамі паміж сабой. А ў такой сітуацыі часам досыць складана вырашаць нейкія працоўныя пытанні – баішся каго-небудзь пакрыўдзіць. Таму на будучыню я зрабіла для сябе выснову, што калі і арганізоўваць нешта з сябрамі, то трэба першапачаткова дамовіцца, што праца – гэта адно, а сяброўства – гэта іншае, і гэтыя паняцці лепш размяжоўваць.

– Ці ўдалося ў ходзе рэалізацыі праекта дасягнуць усіх пастаўленых мэтаў?

– Працэнтаў на 90% – так. Мы не ставілі перад сабой нейкіх глабальных мэтаў. Галоўнай задачай было даць беларускамоўным сем’ям магчымасць пазнаёміцца, пагутарыць не толькі дома на кухні, але і ў нейкім грамадскім месцы, стварыць для іх пэўнае “камунікатыўнае” асяроддзе. Таксама з дапамогай гэтага праекта мы хацелі звярнуць увагу беларусаў на нашу традыцыйную культуру, якой мы зусім не ведаем, і прыцягнуць да яе як мага больш людзей. І на мой погляд, асаблівай заслугай нашай каманды можна назваць той факт, што на сустрэчы прыходзілі абсалютна новыя людзі, якіх мы не ведалі да гэтага.

– Вашы пажаданні тым, хто хоча пачаць свой праект, але яшчэ не рашаецца?

– Мне вельмі падабаецца адзін мудры выраз: “Рабі тое, што павінен, і хай будзе што будзе”. То бок, калі ты хочаш нешта зрабіць, цябе проста распірае ад жадання, то не трэба баяцца! Я і на ўласным досведзе ўжо шмат разоў пераконвалася, што калі пачынаеш рабіць маленькія крокі ў кірунку да таго, чаго сапраўды хочаш, то, як кажуць, увесь Сусвет пачынае табе дапамагаць!

Гутарыла Ганна Трубачова