Вялікая гутарка з кардынатарам кампаніі #bycovid19 пра каранавірус, тэсты, якія выяўляюць наяўнасць інфекцыі, і дапамогу медыкам.
Андрэй Стрыжак. Фота Рамана Стрыгі, facebook.com
Размова з Андрэем Стрыжаком — каардынатарам кампаніі валанцёрскай дапамогі медыкам #bycovid19 — мусіла адбыцца ў мінскай Галерэі «Ў», дзе цяпер знаходзіцца склад кампаніі. Але літаральна за дзень Андрэй зрабіў тэст на каранавірус, па выніках якога выглядае на тое, што ён перанёс хваробу на нагах. Потым КТ выявіла ў яго пнеўманію. Цяпер актывіст у Гомелі на самаізаляцыі, таму нашая размова адбывалася праз інтэрнэт.
— Як ты цяпер пачуваешся?
— Нармальна. Ёсць пэўныя сімптомы, але гэта хутчэй і пра мае іншыя праблемы са здароўем — за гэтыя два з паловай месяцы маральнай і фізічнай перагрузкі я вельмі моцна падсадзіў свой арганізм, мне спатрэбіцца доўгая рэабілітацыя. Тым самым я і тлумачу, чаму ўвогуле мог не заўважыць каранавірусную інфекцыю.
— Увогуле, як часта як валанцёр ты робіш тэсты? Як яны працуюць?
— Тэсты ў нас з’явіліся літаральна тыдзень таму — нам іх перадаў беларускі бізнесовец Віктар Пракапеня. Менавіта для тэставання каманды, якая больш за ўсё працуе з кавіднымі шпіталямі, складам — месцамі, дзе ў людзей больш за ўсё шанцаў захварэць.
Гэта экспрэс-тэсты — ёсць забор крыві, яна змешваецца са спецыяльным рэагентам, які выліваецца на тэставую палоску. І гэтая тэставая палоска мусіць паказаць адзін з трох індыкатараў розных камбінацый.
Спачатку павінная з’явіцца першая рысачка — гэта першы індыкатар, паказвае, што тэст працаздольны. Пасля можа з’явіцца яшчэ адна альбо дзве — адна з гэтых рысачак кажа, што ў чалавека ёсць антыцелы, якія выпрацоўваюцца падчас хваробы. Другая — што ў чалавека ў крыві ёсць антыцелы, якія выпрацоўваюцца, калі чалавек паправіўся.
Калі тэст паказвае адразу два тыпы антыцелаў у арганізме, гэта значыць, што чалавек альбо ўжо знаходзіцца не ў вострай фазе хваробы, альбо ён паўторна інфікаваны. Наяўнасць антыцелаў другога тыпу — так званых IgL — не дае гарантыі, што ты не захварэеш паўторна: усё залежыць ад віруснай нагрузкі.
Ну і, на жаль, гэтыя антыцелы не на ўсе жыццё — іх колькасць зніжаецца з часам, таму перахварэць можна яшчэ раз, і яшчэ раз, і так да бясконцасці.
— Як валанцёры #bycovid19 сябе ўвогуле абараняюць? Як шмат сярод вас захварэлых?
— Нават калі ў пачатку ўсёй працы быў вялікі дэфіцыт сродкаў абароны для лекараў, мы прынялі стратэгічнае рашэнне — найперш абараняць сябе, бо калі ляжам — не зможам дапамагаць. Таму з самых першых партый бралі для каманды рэспіратары, ахоўныя халаты і камбінезоны. Частка нашых валанцёраў працуе ў бруднай зоне — яны абсталёўваюць шлюзы, — і далёка не заўсёды шпіталі могуць ім выдзеліць патрэбныя сродкі абароны.
Безумоўна, у нас ёсць абавязак нашэння рэспіратараў, калі едзеш у кавідны шпіталь. Таксама мы вельмі раім выкарыстоўваць акуляры, бо вочы — другі вялікі канал заражэння. Вядома, мыем рукі, карыстаемся санітайзерамі, трымаем сацыяльную дыстанцыю.
Я не магу сказаць дакладна, колькі нас захварэла, але вось, атрымліваецца, я, і ў адной з нашых віцебскіх валанцёрак у ПЛР выяўленыя антыцелы, якія паказваюць, што яна перахварэла. У пратэставанай часткі каманды нічога не выяўлена, але гэта не значыць, што яны не хварэлі — пры лёгкім цячэнні хваробы антыцелы часта проста не выпрацоўваюцца.
— Атрымліваецца, гісторыя без канца.
— Так, стаўка на групавы імунітэт не спрацоўвае. Імунітэт выпрацоўваецца вельмі эпізадычна і не на трывалы час. Таму цыркуляцыя віруса будзе працягвацца, пакуль чалавецтва альбо не вынайдзе вакцыну, альбо не будуць прымацца кропкавыя жорсткія абмежаванні па перамяшчэнні, жорсткія патрабаванні да маніторынгу тэмпературы. І тое ўсё не адсочыш. Чалавецтва стаіць перад пытаннем, якое цяпер вельмі складана вырашыць.
— Распачалася перадвыбарчая кампанія, навінаў пра каранавірус стала меней. Але якая цяпер сітуацыя з хворымі па краіне, запытамі ад шпіталяў?
— Сітуацыя цяпер выглядае так, што колькі б ні пісалі пра каранавірус — мала ці шмат, — ён усё адно ёсць. Людзі працягваюць хварэць, а медыкі — працаваць.
Цяпер на адзін апарат камп’ютарнай тамаграфіі ў абласным цэнтры на дзень прыпадае каля 80 чалавек. Пнеўманія, якая выклікаецца каранавірусам, вельмі каварная — яе часцяком проста немагчыма адсачыць на рэнтгене, вельмі часта яна ніяк не высвятляецца нават у аналізах. І людзі з такімі пнеўманіямі ходзяць, а ў раённых цэнтрах не маюць доступу да тамографа, бо яго проста няма. І людзі проста запускаюць хваробу.
У найлепшым выпадку гэта заканчваецца тым, што чалавек трапляе на кісларод, у найгоршым — на ШВЛ. А з ім статыстыка вельмі сумная — каля 80 адсоткаў людзей пасля яго памірае.
Гэта вельмі вялікая праблема, і яна ніяк не зменіцца з выбарамі. Ясна, што людзям цікавейшы гэты «дзвіж», але сітуацыя як ёсць: пастаяў у чарзе, падпісаўся за кандыдата і, калі быў без сродкаў абароны, рызыкуеш захварэць.
Стала горача, вельмі нязручна насіць маску ці рэспіратар, людзі стаміліся — але вірус не стамляецца і цыркулюе, трэба прытрымлівацца правілаў бяспекі і берагчы сябе. Цяпер «палае» Берасце, вялікая ўспышка ў Бялынічах. І гэта будзе працягвацца.
— На вашым сайце бачна, як шмат запытаў ад медыкаў.
— Так, і інфармацыя ўвесь час абнаўляецца. Можна пабачыць, як растуць зялёныя слупкі — мы працягваем пастаўкі і забяспечваем медыкаў усім, што можам дастаць.
Вядома, медыкі ставяцца да нас вельмі прыязна і з удзячнасцю, дзякуюць — бачаць, што гэта вельмі вялікі аб’ём людской дапамогі.
І вельмі важны момант: у нас ёсць камунікацыя на ўзроўні Міністэрства аховы здароўя. Калі б яе не было, было б значна складаней працаваць.
Так, ёсць пытанне да статыстыкі, але я не магу сказаць, што Мінздароўя — «прыстанак зла». І гэта ж не толькі міністэрскі будынак, гэта ўся сістэма аховы здароўя, іншай у нас няма. На сённяшні дзень мы працуем з тым, што ёсць, стараемся рабіць яе лепшай. Трэба прызнаць, гэта складана. Да таго ж сістэма тэндараў — абсалютна «даваенная», і цяпер шпіталям вельмі складана ў сітуацыі з пандэміяй.
— Колькі грошай вы ўжо сабралі?
— На дадзены момант — больш за 300 тысяч даляраў. Мы вельмі шырока прыцягваем сродкі не толькі грамадзян, але і бізнесаў, і гэта ноу-хау кампаніі — мы фактычна ўвасобілі ў жыццё сістэму юрыдычнай мола-молы. Гэтая інавацыя ўпершыню настолькі шырока выкарыстоўваецца.
Грошы бізнесу — вельмі важна, і было вельмі важна паказаць, што можна і патрэбна данаціць. І бізнес пабачыў у грамадскай супольнасці роўных партнёраў. Выбудаваліся мосцікі паміж другім і трэцім сектарам, ёсць супольны досвед паспяховых дзеянняў.
Ёсць мосцікі і з першым сектарам — дзяржавай. Мы таксама вельмі паспяхова супрацоўнічаем з Міністэрствам замежных справаў, якія нам дапамагаюць з пастаўкамі дапамогі ад беларускай дыяспары. Яна сабрала каля 50 тысяч даляраў, і на гэтыя грошы за мяжой былі закупленыя сотні адзінак апаратуры.
Дзякуючы дапамозе Міністэрства замежных справаў і асабліва пасольствам Беларусі ў Рэспубліцы Польшча і Літоўскай Рэспубліцы мы змаглі іх дастаткова хутка даставіць у Беларусь. Яны зайшлі як гуманітарная дапамога — былі вызваленыя ад усіх мытных плацяжоў і пастаўленыя ў шпіталі.
— А колькі ў вас цяпер валанцёраў?
— Наш касцяк — дзесьці каля трох-чатырох дзясяткаў па ўсёй краіне. У нас тры «колы» валанцёраў. Першае працуе непасрэдна з #bycovid19. Другое — партнёрскія валанцёрскія структуры ў рэгіёнах. Трэцяе — усе астатнія валанцёры, якія з намі не ў партнёрстве, але мы супрацоўнічаем — дапамагаем з кантактамі пастаўшчыкоў, тлумачым юрыдычныя акалічнасці працы.
— Як да вас трапіць?
— Мы заўсёды маем патрэбу ў валанцёрах транспартнага чата. Ён працуе як Uber — прымае замовы. Часткова гэтую задачу закрываюць транспартна-лагістычныя кампаніі, якія з намі супрацоўнічаюць, асабліва калі шмат маленькіх грузаў. Прыкладам, адправіць пульсаксіметры альбо тэрмометры ў 50 месцаў. Але для нас важна, каб звычайныя людзі маглі далучыцца, папрацаваць і зразумець, што яны зрабілі нешта карыснае ва ўмовах пандэміі.
Час ад часу мы робім дадатковы набор валанцёраў у асноўную групу, якая працуе са складам і на адгрузках, але збольшага ў нас гэты штат укамплектаваны.
Кампанія #bycovid19 не мае лідараў. У нашай камандзе прыблізна дзесяць чалавек, якія могуць называць сябе каардынатарамі, кожны з іх адказвае за свой кірунак. Гэта вельмі ўстойлівая форма працы, якая нам дазваляе трэці месяц працаваць эфектыўна.
— А ці ёсць абмежаванні?
— Тут залежыць ад таго, што чалавек хоча рабіць. Да складскіх валанцёраў ёсць пэўныя патрабаванні. Калі казаць пра прынцыповыя рэчы, наша кампанія аб’яднаная адной думкай — дапамагчы лекарам. Любы чалавек, які захацеў бы скарыстацца магчымасцю прасоўвання сябе альбо сваёй арганізацыі, атрымаў бы адмову.
— Але ў самой кампаніі #bycovid19 пакуль няма юрыдычнай рэгістрацыі?
— Мы не ідзём на рэгістрацыю, бо валанцёрская ініцыятыва яе не патрабуе. Але тут важны момант. Зараз дзяржава будзе спрабаваць прыняць закон аб валанцёрстве, і ў нас унутры каманды няма адзінага пункту погляду на гэты конт.
Напрыклад, прадстаўнікам бізнесу патрэбны закон — дакладныя правілы гульні, каб разумець, як працаваць. Але мы ж разумеем, што закон, які будзе прыняты ў Беларусі, мае пад сабой вялікую рызыку, што не будуць улічаныя інтарэсы саміх валанцёраў.
Пакуль наша каманда сышлася на тым, што трэба накласці мараторый. #bycovid19 — самая вялікая валанцёрская кампанія у гісторыі найноўшай Беларусі, і было б крыўдна не скарыстацца досведам падчас пабудовы «правілаў гульні». І нашая пазіцыя такая: закон павінны быць адкладзены. А потым працоўная група, у якую ўвойдуць прадстаўнікі бізнесу, валанцёрскіх каманд і дзяржавы павінныя разам распрацаваць захады, каб валанцёрам палепшыць, а не ўскладніць жыццё.
— А што ты будзеш рабіць пасля пандэміі?
— Я не ведаю, калі будзе гэтае «пасля», але, вядома, маю пэўныя планы. Што тычыцца кампаніі, то яна не можа ўвесь час працаваць у такім рытме, як цяпер — людзі выснажваюцца, мы амаль вычарпалі свае рэсурсы, асабліва маральныя. Немагчыма ўвесь час гарэць і не згарэць. Але мы прадумалі план інстытуялізацыі кампаніі — будзем пераходзіць на іншыя формы працы. Мы не збіраемся закрываць склад і казаць, што ўсе сышлі, але ў хуткім часе пабачыце, як мы будзем далей развівацца.
Аляксандра Дварэцкая, budzma.by
Сачыце за нашымі публікацыямі ў Telegram, Facebook, Вконтакте ды Twitter! А ў нашым Instagram вас чакаюць яскравыя фота!
