• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • «Музыка»
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Гісторыя за 5 хвілін»
  • «Трызуб і Пагоня»
  • «Разумняты»
  • Вандруем разам
  • Афіша
20.01.2023 | Гісторыя Беларусы свету

N 604 Щ. Да сьмерці беларускай волаткі Леакадзіі Шышэі

18 студзеня ў Вільні памерла беларуская волатка Леакадзія Шышэя. Прыгожая і крохкая кабета 94 год, на плячох якой месьціўся вялікі беларускі сьвет, пакінула нас без сваёй аховы і ўпартых, нязломных ведаў-сьцьверджаньняў пра савецкую жуду, піша «Новы час».


unnamed__6__13_logo.jpg

Дысідэнтка, гулагаўка, знаёмая Ларысы Геніюш, жонка дзеяча беларускага нацыянальна-вызвольнага руху і дэсантніка батальёну «Дальвіц» Кастуся Шышэі, спадарыня Леакадзія пасьля васьмі з паловай гадоў лягероў за ўдзел у антысавецкай арганізацыі «Чайка» апынулася з мужам у Вільні. Бо на радзіме яе ня дужа чакалі — знайсьці новае жыцьцё ў чароўнай і вечна змагарскай Вільні сталася значна лягчэй.

Яна не пісала тэкстаў, заставалася ў ценю мужа, да яе часта зьвярталіся пераважна як да той, хто з турэмных часоў ведала Ларысу Геніюш. Пры гэтым яна была ня толькі жонкай і сяброўкай кагосьці слыннага, яна сама ўвасабляла непаўторны, цікавы і часам вусьцішны сьвет-успамін пра нашае мінулае, важны голас вуснай гісторыі. Яна заставалася душой беларускае Вільні, наведвала беларускія імпрэзы, а ў апошнія гады ўжо з дому спачувала беларускам, якія змагаліся з чарговай аўтарытарнай навалай пасьля 2020 году. І яе не зьдзіўляла тое, што рабілася і робіцца ў Беларусі і Расеі. Досыць пэсымістычна канстатавала, што пакуль Расея гаспадарыць у Беларусі, нам ня стаць на цывілізаваны шлях. Беларусаў называла «няшчаснымі» і ня верыла ў хуткую іхную перамогу. Акрамя ўплыву Расеі ды чыньнікаў, якія вызначаюць паразу беларускіх пратэстаў, адносіла і празьмерную «памяркоўнасьць» саміх беларусаў, якія церпяць і маўчаць. Вельмі пільна спдн. Леакадзія сачыла за рухам жанчынаў у белым: яе ўражвала сьмеласьць жанчынаў. Жанчыны ў белым выклікалі ў яе ўспаміны пра шматлікіх зьняволеных жанчынаў у ейную маладосьць, яна лічыла, што цяперашнія жанчыны ў белым дзейнічаюць так, як зрабіла б Ларыса Геніюш.

img_1247_1_logo.jpg

Дзякуючы Людвіцы Кардзіс, у 2021 і 2022 гадох мне ўдалося пазнаёміцца зь віленскай волаткай, якая жыла на Антоклі, і разам зь Людвікай мы запісалі цікавыя некалькігадзінныя інтэрвію са спадарыняй Леакадзіяй. Жыцьцё Леакадзіі заслугоўвае асобнай кнігі, якая, няма сумневу, зьявіцца ў недалёкай будучыні. Свой аповед і, мажліва, будучую кнігу пра беларускую геройку я б назваў «N 604 Щ»: яго спдн. Леакадзія атрымала ў вязьніцы і да сьмерці Сталіна мусіла адгукацца на нумар, а не на імя. Да скону яна запомніла нумар і пры стрэчы жартам, але і са скрухою распавядала пра такі перахрост чалавека ў ГУЛАГу. Калі памёр Сталін, першай станоўчай зьменай сталася тое, што было спыненае называньне зьняволеных па нумарах — вярнуліся да імёнаў. Яе зьдзіўляла пакора і дурнота многіх жанчынаў у турме, якія плакалі ад навіны пра сьмерць дыктатара і працягвалі называцца па нумарах. Па вызваленьні яна выкінула турэмныя рэчы, у тым ліку робу, бо не хацелася мець перад вачыма сумнага напаміну, але пры гэтым яна пакінулу цікавыя ўспаміны і няскрадзены аптымізм, дзякуючы якому і вытрымала ў савецкім пекле. Але ж да скону ёй так і не ўдалося вынішчыць з памяці і цела нумару, нададзенага ёй савецкай радзімай. Нумары замест імёнаў цудоўна сьведчаць аб сапраўдным характары СССР і цяперашняй Беларусі, якая працягвае трактаваць чалавечае жыцьцё як уласнасьць дзяржавы.

unnamed__1__77_logo.jpg

Летува прызнала яе зьняволенай і надала заслужанае грамадзянства, беларуская дыяспара прызнала яе геройкай, Рада Беларускай Народнай Рэспублікі ўзнагародзіла яе мэдалём «100 гадоў БНР», і толькі афіцыйная радзіма ніяк не ўганаравала беларуску, якая «за нішто» адседзела восем з паловай гадоў у ГУЛАГу, так і не атрымаўшы пасьля ані прабачэньня, ані кампэнсацыі.

Яшчэ пры жыцьці і тым больш цяпер, у сьмерці, Леакадзія далучылася да кагорты няскораных беларусак, якія складаюць нябачны, але існы пантэон волатаў беларушчыны.

unnamed__2__37_logo.jpg

Цяпер, калі спдн. Леакадзія сышла, мне застаюцца хіба ўспаміны аб апошняй стрэчы зь ёю — 1 чэрвеня 2022 году. У дзень ейнага нараджэньня я заехаў да яе з букетам кветак. Ледзьве трапіў да яе праз закадаваныя дзьверы пад’езду, адмовіўся ад кавы, толькі ў парозе каліва пагаварыў зь ёю і моцна абняў на разьвітаньне, каб больш ніколі не сустрэцца...

Фота аўтара

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства

У Мінску зноў працуе беларускамоўная кавярня «Апостраф»

Кавярня «Апостраф кава» адкрылася ў лістападзе 2021 года як цалкам беларускамоўнае месца (ад меню і абслугоўвання...

valiancina_shauchenka
Культура Мастацтва Тэатр Асоба

Зіновій Марголін: Гібель Купалаўскага тэатра – мая асабістая траўма

Імя беларуска-расійскага тэатральнага мастака Зіновія Марголіна вядомае і любімае нашымі тэатраламі. Ён сябар і паплечнік...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Беларусь, якая чакае — літаратурная. Штодзённыя іспыты школы Ганны Севярынец

Сённяшні літаратурны фоташпацыр па старонках кнігі «Мая школа» Ганны Севярынец. Гэта не проста зборнік апавяданняў...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Берлінская бібліятэка апублікавала загадкавую мапу Магілёва 1812 года

Мапа Магілёва 1812 года захоўваецца ў картаграфічнай калекцыі Staatsbibliothek zu Berlin — Берлінскай дзяржаўнай бібліятэкі....

Апошнія навіны

    Грамадства
    У Мінску зноў працуе беларускамоўная кавярня «Апостраф»
    Культура Мастацтва Тэатр Асоба
    Зіновій Марголін: Гібель Купалаўскага тэатра – мая асабістая траўма
    Грамадства
    Беларусь, якая чакае — літаратурная. Штодзённыя іспыты школы Ганны Севярынец
    Грамадства
    Берлінская бібліятэка апублікавала загадкавую мапу Магілёва 1812 года
    Культура Музыка Асоба
    «Ніколі не думала, што паланэз «Развітанне з Радзімай» набудзе асабісты сэнс для мяне»
    Грамадства
    «Свой удзел ужо пацвердзілі дыяспары з Прагі і Лондана»: 21 лютага ў Варшаўскім універсітэце пройдзе «Беларуская дыктоўка»
    Грамадства
    «‎Школа Грамадскіх Лідараў» распачынае прыём заявак
    Грамадства
    Стала запрацавала анлайн-лінія падтрымкі для беларусак, пацярпелых ад хатняга гвалту
    Грамадства
    Міліцыя пад «Пагоняй» абараняла народ
    Музыка
    Вялікі электрычны канцэрт гурта Volski да Дня Волі
    Беларусы свету
    Беларус у Мексіцы: «Дыяспары тут няма, грамадскага транспарту таксама. Але заход сонца ў Ціхі акіян – тое, дзеля чаго варта тут жыць!»
    «Музыка»
    Ад Інны Афанасьевай да «Нейро Дюбеля» і «N.R.M». У сеціва выклалі «стоп-ліст» беларускіх выканаўцаў
    Тэатр
    Оперны тэатр Беларусі вырашае праблему кадраў праз запрашэнне расійскіх артыстаў?
    Літаратура
    Раман «Нельга забыць» Уладзіміра Караткевіча ў фармаце аўдыякнігі
    Грамадства
    «Бахчысарай—Бейрут». Анлайн-гутарка з перакладчыкам Уладзіславам Гарбацкім

Афіша

  • 10.02 — 12.02

    Паэтычны фестываль «Вершы на асфальце» імя Міхася Стральцова ў Вільні

  • 09.02 — 22.04Выстава ткацкіх працаў у Мінску
  • 09.02 — 30.03Экспазіцыя да 100-годдзя з дня нараджэння Алены Васілевіч у Мінску
  • 09.02 — 26.02Выстава айца Сяргея Сурыновіча «Птушыны вянок» ў Віцебску
  • 09.02 — 27.02Зімовая выстава ў Мінску
  • 09.02 — 26.02«Самародак з Рагачова». Выстава Анатоля Каплана ў Гомелі
  • 09.02 — 28.02Выстава выцінанкі «Зімовыя цуды» ў Маладзечне
  • 09.02 — 31.03Выстава, прысвечаная мастаку кіно Яўгену Ганкіну, у Мінску

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • Дзесяць беларускіх мастакоў, якіх павінен ведаць кожны
    • У ютубе з’явілася адрэстаўраваная версія фільма «Дзікае паляванне караля Стаха»
    • Эксперты: Трымайцеся падалей ад расійскіх анлайн-сервісаў
    • Як Кастусь Каліноўскі пасля смерці стаў сацыялістам-рэвалюцыянерам?
    • У Беларусі можа з'явіцца помнік вялікаму князю Міндоўгу. Што для гэтага трэба?
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип