10 снежня – дзень правоў чалавека. Адкуль яго гісторыя і дзе адзначаюць сёння

Дзень правоў чалавека адзначаецца у свеце 10 снежня кожнага года. У 1948 годзе, у гэты дзень, Генеральная Асамблея ААН прыняла Усеагульную Дэкларацыю правоў чалавека.


news_33756_image_900x_.jpg

Адзначаюць ужо 71 год

Адзначаць гэты дзень у свеце пачалі толькі ў 1950 годзе пасля таго, як Генеральная Асамблея прыняла Рэзалюцыя № 423 (V). Згодна пастанове было ўсталявана, што ўсе дзяржавы і зацікаўленыя арганізацыі адзначаюць 10 снежня кожнага года Дзень правоў чалавека. Пасля прыняцця Дэкларацыі Генеральнай Асамблеяй ААН, палажэнні пастановы былі абвешчаныя важнай задачай, да выканання якой мусяць імкнуцца ўсе народы і дзяржавы, а таксама кожны чалавек.

Усеагульная дэкларацыя правоў чалавека замацавала шырокі пералік асноўных правоў і свабодаў, якімі валодае кожны чалавек. Пастанова гарантуе выкананне асноўных правоў кожнага чалавека ў свеце, любой расы, нацыянальнасці, веравызнання, полу, мовы і або іншага становішча.

Дэкларацыя не з’яўляецца абавязковым да выканання дакументам, яна спрыяла ўвядзенню больш за 60 інструментаў у галіне правоў чалавека, сфармавала адзіны міжнародны стандарт у галіне правоў чалавека. На сённяшні дзень усеагульнае прызнанне ўсімі дзяржавамі са складу ААН базавых правоў чалавека, замацаваных дэкларацыяй, спрыяе павышэнню яе ўплыву і падкрэслівае значнасць правоў чалавека ў сучасным свеце.

Галоўнай службовай асобай у ААН па правах чалавека з’яўляецца Вярхоўны камісар. Ён і яго адміністрацыя адыгрываюць важнейшую ролю ў каардынацыі намаганняў для штогадовага святкавання Дня правоў чалавека. У краінах ААН павінен быць амбудсмен па правах чалавека.

Класіфікацыя правоў чалавека

Ёсць класіфікацыя правоў і свабод чалавека і грамадзяніна: асабістыя, палітычныя, сацыяльна-эканамічныя, культурныя, экалагічныя.

983016339_0 100 2000 1233_600x0_80_0_0_e109d5303ba10f85c12763867bb9051d.jpg

Да асабістых правоў адносяць права на жыццё, годнасць, асабістую недатыкальнасць, свабоду ад рабства, свабоду ад катаванняў і іншага гвалту і прымусу, права на імя, гонар, прыватнае жыццё, недатыкальнасць жылля, свабоду сумлення і веравызнання, свабоду ўступлення ў шлюб і стварэння сям’і і інш.

Палітычныя правы ўключаюць у сябе свабоду слова і перакананняў, свабоду інфармацыі, свабоду сходаў, асацыяцый, права на аб’яднанне і правядзенне публічных акцый, права на ўдзел у кіраванні справамі дзяржавы і рэферэндумах, выбарчыя правы, права на крытыку дзяржаўнай улады, права на роўны доступ да дзяржаўнай службы і інш.

Сацыяльна-эканамічныя правы звязаныя з сацыяльнымі адносінамі чалавека з дзяржавай і грамадствам і накіраваныя на забеспячэнне годнага жыццёвага ўзроўню людзей. Сацыяльна-эканамічныя правы накіраваныя ў асноўным на падтрымку сацыяльна-неабароненых і слаба абароненых слаёў насельніцтва, а таксама на абарону чалавека ў яго эканамічнай і сацыяльнай дзейнасці. Да гэтых правоў адносяцца правы ў сферы працы, занятасці, сацыяльнага забеспячэння, аховы здароўя, адукацыі і інш.

Культурныя правы забяспечваюць духоўнае развіццё асобы. Да іх адносяцца: свабода навук, мастацтва і творчасці.

Да экалагічных правоў адносяцца: права на спрыяльнае навакольнае асяроддзе, на дакладную інфармацыю аб стане навакольнага асяроддзя, на пакрыццё шкоды, прычыненай здароўю або маёмасці экалагічным правапарушэннем.

Сітуацыя з правамі чалавека ў Беларусі

Абарона правоў чалавека прадугледжваецца Канстытуцыяй краіны. Аднак, на думку мясцовых і міжнародных праваабарончых арганізацый, сітуацыя з правамі чалавека ў Беларусі пастаянна пагаршаецца. Імі адзначаюцца адвольныя затрыманні і арышты ўдзельнікаў мірных сходаў і праваабаронцаў, перашкоды ў працы журналістаў, палітычна матываваны крымінальны пераслед і выключэнне студэнтаў з універсітэтаў па палітычных матывах. Акрамя таго, у Беларусі захоўваецца смяротнае пакаранне. У краіне нават няма пасады амбудсмена.

На дадзены момант, згодна праваабаронцам, у Беларусі 909 палітвязняў, сярод іх 31 прадстаўнік СМІ.

Праваабаронцы заклікаюць адзначыць дзень правоў чалавека

10 снежня адзначаецца Міжнародны день правоў чалавека. Далучацца ў гэты дзень да акцый можа кожны жадаючы. Імпрэзы адбудуцца ў розных гарадах свету. Удзельнікі акцый павіншуюць праваабаронцаў з іх святам, а таксама напішуць цёплыя словы падтрымкі для палітзняволеных беларусаў.

Дзе будуць праходзіць акцыі?

photo_2021-12-10_10-20-15.jpg

Вільня, 15.30 на Лукішскай плошчы;

Вільня, 17.00, падпісанне паштовак у салідарнай прасторы Imaguru, вул. Віцянё, 18, 5 паверх;

Варшава, 17.00, Кракаўскае Прадмесце, каля помніка Мікалаю Каперніку;

Тбілісі, 16.00 на плошчы «Я ЛЮБЛЮ ТБИЛИСИ» (Стары Тбілісі);

Кіеў, 19.30, падпісанне паштовак у арт-пабе «Торвальд», вул. Фраметоўская, 2;

Батумі, 11 снежня, 16:00 каля фантана універсітэта.

Правы чалавека – дзецям

Нашы дзеці – вельмі ўразлівыя і цікаўныя. Пакуль яны несамастойныя фінансава, залежаць ад нас – сваіх бацькоў, настаўнікаў, то часам пакутуюць ад сваіх аднакласнікаў ды іншых дзяцей. І вельмі важна, каб яны з дзяцінства ведалі свае правы, вучыліся іх адстойваць і абараняць. Ад гэтага залежыць будучыня – і нашая, і іхняя.

742fce092aad84a68b7bb0bca09f1c04.JPG

Тэма правоў дзяцей вельмі складаная. Каб дапамагчы дзеткам з ёй разабрацца грамадская кампанія «Будзьма беларусамі!» ў межах праекта «Маё права» выдала размалёўку «Ян, Яніна, Васіліна: правы чалавека і дзіцяці ў малюнках». Размалёўка пазнаёміць дзяцей з няпростай тэмай у прывабнай і цікавай ім форме.  

Спампаваць размалёўку «Ян, Яніна, Васіліна: правы чалавека і дзіцяці ў малюнках» можна тут.


АМ, budzma.org