«Срачы» ў інтэрнэце пачынаюцца з рознай нагоды. Нейкія з іх сапраўды маюць падставы і важкія прычыны, але часцей за ўсё не. Проста раптам у інтэрнэце нехта нешта напісаў такое, што вас абразіла, чаго на самай справе не было (дый яшчэ падвёў пад гэта пэўную «ідэалогію» кшталту модных цяпер сэксізму, фемінізму і талерантнасці). І ўсе раптам пачалі абмяркоўваць, які вы «нехарошы», пясочыць вашае імя направа і налева. Што рабіць і як рэагаваць?
Не карміце троляў!
Найперш — правіла, якое і ў жыцці карыснае: «Для ўсіх добры не будзеш». Да таго ж у інтэрнэце багата закамплексаваных асобаў, якія тым і жывуць, што «хайпяць», бо больш ніяк сваю самаацэнку не падымуць. Яны ствараюць спрэчкі з нічога, часцяком пераходзяць на асобы, іх лексіка не вылучаецца сціпласцю і павагай. Іх і называюць тролямі. Ім толькі дай нагоду нагадаць пра сябе.
Вельмі справядлівы інтэрнэтны анекдот пра «не ўступайце ў спрэчку з дурнямі: яны апусцяць вас да свайго ўзроўню, а потым задушаць вопытам». Рабіць чорнае з белага, спрашчаць і не разбірацца, агулам зневажаць тое, што кажаце вы, падмяняць паняцці і пераходзіць на асобы — гэта звычайная тактыка троля. Але без сілкавання, якім для іх з’яўляюцца допісы супрацьлеглага боку, яны хутка слабеюць і знікаюць.
Таму простае правіла — не карміце троляў! Не давайце ім сілкавання, на якое яны разлічваюць. Калі вы не маеце рацыі — выбачайцеся, але толькі раз! Не ўступайце ў пустапарожнія спрэчкі, не напальвайце сітуацыю і атмасферу сваімі каментарамі. І ўвогуле, не ўдзельнічаеце ў «срачы».
Чытайце таксама: Як захаваць псіхалагічнае здароўе? Распавядае псіхолаг
Гэта вымагае даволі моцнай нервовай сістэмы — асабліва калі пераходзяць на асобы. Але зразумейце: вы — у інтэрнэце. Насамрэч там не разбіраюцца, хто мае рацыю, а хто не. Там толькі выказваюць меркаванні. І ведайце, што ніхто разбірацца не будзе. Людзі «ловяць хайп», а таму ўсе вашыя спробы нешта патлумачыць і некага ў нечым пераканаць, будуць, хутчэй за ўсё, безвыніковыя.
Да таго ж памятайце, што інтэрнэт — гэта літары і лічбы, а не асабістая размова. Літары не перадаюць інтанацыю і кантэкст, і іх успрыняцце суразмоўцам залежыць ад таго, у якім настроі чалавек іх чытае. Нават бяскрыўдны жарт чалавек не ў гуморы можа палічыць за абразу, а вясёлы (у дадзены момант) чалавек самыя сур’ёзныя рэчы можа ўспрыняць як розыгрыш. Усё залежыць ад рэцыпіента вашых паведамленняў.
Таму не уступайце ў спрэчкі і не карміце троляў вашымі тлумачэннямі і выбачэннямі. Усё роўна яны нічога не пачуюць.
Рабіце скрыншоты!
Калі нехта вас абражае на старонках сацыяльных сетак, варта памятаць, што ў любой сацыяльнай сеткі ёсць прапісаныя правілы паводзінаў яе карыстальнікаў. Збольшага яны маюць адну агульную рысу — патрабуецца павага да ўдзельнікаў сеткі, забараняюцца абразы, зневажальныя каментары і допісы.
Часцяком, увязваючыся ў дыскусію, мы забываемся на існаванне гэтых правілаў увогуле. Але памятаць усё ж варта. Да таго ж гэтыя правілы агульныя для ўсіх.
Заснавальнік і каардынатар некамерцыйнага праекта па развіцці крытычнага мыслення і супрацьстаяння фэйкам, кіраўнік аддзела сацыялагічных даследаванняў у лабараторыі «НОВАК» Віталь Каратыш раіць гэтыя правілы скарыстоўваць, каб спыніць тролінг і булінг. Вы можаце зрабіць гэта самі.
Віталь Каратыш
Найперш не саромейцеся «адфрэндзіць» троля. Гэта нармальная рэакцыя на паводзіны таго, хто вам непрыемны. Больш за тое, некаторыя рэгулярна ладзяць так званы «фрэндацыд» у сваіх стужках, пазбаўляючыся «сяброў» якія доўга не з’яўляліся ў сетцы, альбо «фэйкавых» акаўнтаў.
«Адфрэнджванне» можа спыніць троля, калі ён пасяліўся на вашай старонцы. Калі ж гэта робіцца у нейкай групе/суполцы, то можна звярнуцца да мадэратараў групы альбо суполкі, каб яны забаранілі ўваход непрыемнаму чалавеку. Для гэтага вам і спатрэбяцца скрыншоты перапіскі — як доказ, што ваш крыўдзіцель сапраўды парушыў правілы і абразіў вас.
Як правіла, мадэратары і адміністратары групаў рэагуюць на такія заяўкі даволі аператыўна. Але ёсць суполкі, у якіх проста няма мадэратараў. Таму можна звярнуцца непасрэдна да адміністрацыі не суполкі, а ўсёй сацыяльнай сеткі.
Вядома, шанец на тое, што адміністрацыя сацсеткі зверне ўвагу на вашу скаргу, не вельмі вялікія. Усё ж у іх «пад кантролем» мільёны людзей, і ім паступаюць тысячы скаргаў. Аднак калі вы нават проста паведаміце тролю, што паскардзіліся на яго ў адміністрацыю, гэта, мажліва, прымусіць яго сцішыцца альбо нават выдаліць свае абразлівыя каментары.
Рабіце скрыншоты ізноў!
Часам тролінг пераходзіць усялякую мяжу. Абразы і бруд льюцца патокам, і сцішвацца сапернік не збіраецца. У крайнім выпадку дапаможа беларускае заканадаўства.
На адной з сустрэчаў, прысвечаных кібербулінгу, адвакатка Надзея Хадановіч, кіраўнік кірунку ІТ адвакацкага бюро «Сцепаноўскі, Папакуль і партнёры», экспертка ў пытаннях бяспекі ў сеціве і абароны асабістых дадзеных, казала: цкаванне і абразы ў інтэрнэце — гэта сфера вельмі сур’ёзнай адказнасці. Тролінг, персанальныя абразы, цкаванне, распаўсюд заведама ілжывых звестак з мэтаю прынізіць суразмоўцу — гэта дзеянні з сур’ёзнымі наступствамі. Бо яны падпадаюць не пад адміністрацыйную, а пад крымінальную адказнасць.
Закон разглядае такія дзеянні ў інтэрнэце як два склады злачынства: знявага і паклёп. Знявага — гэта наўмыснае прыніжэнне гонару і годнасці, якое выказваецца ў непрыстойнай форме ў інтэрнэце. Паклёп — гэта звесткі, якія зневажаюць асобу і не адпавядаюць рэчаіснасці, накіраваныя на тое, каб распаўсюдзіць менавіта не адпаведныя рэчаіснасці звесткі як мага шырэй.
Чытайце таксама: Як абмежаваць кіберпрастору і ці трэба гэта?
Калі ўсё гэта робіцца «ў афлайне», гэта цягне толькі на адміністрацыйнае правапарушэнне. Але абраза і паклёп у сеціве — гэта адназначна «крыміналка».
Паклёп і абраза ў інтэрнэце вядуць да крымінальнай адказнасці «па патрабаванні», казала адвакатка. «Па патрабаванні» азначае, што пацярпелы павінен пра гэта напісаць заяву ў адпаведныя дзяржаўныя органы, і пакуль такой заявы ад пацярпелага няма, працэс прыцягнення троля да адказнасці пачаты быць не можа.
Пры гэтым паклёп з’яўляецца прадметам прыватна-публічнага абвінавачвання, а абраза — прыватнага. Гэта азначае, што з нагоды паклёпу чалавек павінен прынесці заяву ў міліцыю, якая ўзбуджае справу. А за абразу чалавек павінен несці заяву адразу ў суд.
Але калі мы не можам высветліць, хто нас абражае, мы можам пайсці да пракурора. І ўжо пракурор павінен распачаць справу і перадаць яе следчым, якія будуць шукаць абразніка.
Варта ведаць, што абраза — свядомае і наўмыснае прыніжэнне гонару і годнасці, робіцца гэта заўсёды свядома і накіраванае на канкрэтную асобу. То бок павінна быць сказана: «Ты — такі і такі нехарошы чалавек» у непрыстойнай форме.
Калі абраза непрыстойнымі словамі гучыць, не датычна канкрэтнай асобы, гэта беларускае заканадаўства кваліфікуе як дробнае хуліганства, то бок артыкул не крымінальны, а адміністрацыйны. А, напрыклад, у Расіі лаянка матам у інтэрнэце ўжо крыміналізаваная — то бок падпадае пад крымінальнае заканадаўства.
Прычым не мае значэння, адпавядае рэчаіснасці абраза ці не. А паклёп — гэта заўсёды загадзя ілжывыя звесткі: «Я ведаю, што гэта няпраўда, але кажу, што гэта праўда», прычым у «паклёпе» важны распаўсюд ілжывых звестак, то бок давядзенне іх хаця б да адной асобы. Зразумела, калі такія хлусня выкладаецца ў інтэрнэт, у агульную перапіску — гэта ўбачыць і хтосьці яшчэ (паведамленне ў асабістых паведамленнях паклёпам не лічыцца).
Абраза і паклёп — гэта злачынствы, якія не ўяўляюць вялікай грамадскай небяспекі. Таму, найхутчэй, мерай пакарання за іх будзе штраф. Аднак санкцыі артыкулаў прадугледжваюць і абмежаванне волі, і нават арышт.
«Законы як у сеціве, так і ў афлайне працуюць аднолькава. Прычым у сеціве ўсе сляды захоўваюцца. Мы можам дастаць іх, зафіксаваць, зрабіць скрыншот. Чым больш захаваеце доказаў, тым лепш. Пры гэтым суды зыходзяць з таго, што асоба паклёпніка высветленая. То бок гэта яму трэба даказваць, што абразлівыя і зневажальныя допісы рабіў не ён, а котка міма прабягала. Ён павінен будзе даказваць сваю невінаватасць, а не вы», — адзначыла Надзея Хадановіч.
А ананімнасць у сеціве — гэта міф. Упраўленне «К» МУС РБ знаходзіць хакераў нават на супрацьлеглым баку зямнога шарыка, што ўжо казаць пра беларускія ІР-адрасы і ІМЕІ-нумары мабільных тэлефонаў…
Забіце!
Спрэчкі і «сенсацыі» ў сеціве ўзнікаюць хутка. Але настолькі ж хутка яны і знікаюць. Напрыклад, хто можа сказаць, над чым «хайпіў» народ год таму? Якая была нагода для сварак? Што атрымала найбольшы рэзананс?
Ну ладна, не год таму. Шэсць месяцаў. Або ўвогуле тры. Пра што спрачаліся?
Чытайце таксама: Як перамагчы кібербулінг. Лічбавая дэтаксікацыя
Наўрад ці ў наш век інфармацыйнага забруджвання нехта памятае, пра што быў «срач» нават тры месяцы таму. І асабліва тое, чым ён скончыўся. Людзі пагавораць — і вельмі хутка перастануць. І няма чаго браць да сэрца тое, што праз пару тыдняў ужо не будзе мець ніякага сэнсу.
Так што забіце. Перамелецца — мука будзе. А ўвогуле, жыць трэба так, каб не хапала часу на сацыяльныя сеткі!
Аліна Бялова, budzma.by
Сачыце за нашымі публікацыямі ў Telegram, Facebook, Вконтакте ды Twitter! А ў нашым Instagram вас чакаюць яскравыя фота!
