Беларуская паэтка Наста Кудасава на сваёй старонцы ў Фэйсбук разважае, як правільна перакладаць на беларускую мову імёны ўласныя, назвы гарадоў і рэчак, а таксама задаецца пытаннем ці трэба кіравацца ўласнымі нормамі мовы ці неабходна пераймаць чужародныя спалучэнні літар.
«Калі ў арыгінале ў мяне стаіць рака ЛюкмЫ (так яна называецца па-удмурцку і працякае акурат ва Удмурціі), а па-руску яна называецца Лéкма, то ці абавязаная я кіравацца рускім варыянтам? Я пакінула Люкмы, не бачу нагоды браць у памагатыя мову-пасярэдніка. Але магчыма, я памыляюся і ёсць нейкія ўніверсальныя міжнародныя нормы, якія абавязваюць выкарыстоўваць рускі варыянт? Гэта не іронія, я сапраўды не ведаю, мне цікава.
Ізноў-такі, мой улюбёны прыклад з Шупашкарам — сталіцай Чувашыі. Маіх сяброў я ўжо надрэсіравала))) яны ведаюць, як я не люблю слова «Чэбаксары», бо гэта проста руская транскрыпцыя чувашскага слова, між іншым старажытнага і вельмі прыгожага, як па мне.
Да таго ж, чувашская — дзяржаўная мова гэтай краіны, хіба не ёй трэба найперш кіравацца, гаворачы пра Чувашыю? Ладна, мо для рускага чалавека такая артыкуляцыя больш зручная. Але хіба арганічна, хіба зручна гучыць «Чэбаксары» па-беларуску? Ну зусім жа не. Хіба Шупашкар не больш мілагучны? І скланяецца нармальна і фанетычна прыймальны для беларускага маўлення. Тое ж самае з Іжкарам. Але вось ізноў чытаю сёння ў навінах, што «у Чэбаксарах двое маладых людзей зламалі літару Z». Або «у Іжэўску спалілі ваенкамат». І ўсё гэта, як правіла, паважаныя беларускія выданні пішуць.
Як бы ні хацелася пазбегнуць гэтай тэмы, але ж справа не толькі ў мілагучнасці. Можа, варта задумацца, ці не наследуем мы каланіяльнае мысленне разам з русіфікаванымі назвамі.
Я нічога не маю супраць таго, каб кожная мова жыла згодна са сваімі правіламі. І калі ў рускай замацаваліся такія транскрыпцыі, то калі ласка, гэта іх справы. Мы ж не кажам Суомі, Дойчланд ці Ландан. Безумоўна, мова мае права кіравацца ўласнымі нормамі. Але хіба наша мова не можа жыць акурат паводле ўласных нормаў? А не капіраваць бяздумна з рускай абсалютна чужародныя нам спалучэнні літар?
Чытайце яшчэ: Наста Кудасава ў арт-праекце «Словы мацней»: «Нам балюча, а значыць – мы ёсць, мы жывыя, мы моц»
Пакуль выношвала ў сабе гэты допіс, з прыемнасцю даведалася, што скончылася галасаванне па перайменаванні кіеўскіх вуліц. Вуліцу Іжэўскую перайменавалі ў Іжкарскую. Ну проста з языка знялі што называецца))) Значыць можна, калі захацець.
Варта быць больш уважлівымі да іншых народаў, калі мы плануем жыць у іншым свеце з іншай палітычнай мапай, праўда ж? Можна пачаць з такіх простых рэчаў. Іжкар, Шупашкар, Петраской»...
